سایت های پرنده نگری در سمیرم:
اطراف روستای خفر: روستای خفر از نظر تقسیمات سیاسی در استان اصفهان، شهرستان سمیرم و بخش پادنا قرار دارد و 406 خانوار در این روستا ساکن هستند. حوزه خفر با مساحت 1726451 هکتار و ارتفاع متوسط 2900 متر دارای حداقل ارتفاع 1700 متر و حداکثر ارتفاع 4300 متر می باشد.
روستای خفر روستایی کوهستانی محسوب می شود و متداول ترین راه صعود به قله دنا و سایر قلل مرتفع منطقه از خفر می گذرد. پیاده روی در جهت شمال شرقی روستا مسیر مناسبی برای پرنده نگری محسوب می شود.
پرندگان مشاهده شده در سایت پرنده نگری خفر:
باشه (دلیجه معمولی)، کبک، زنبورخوار، دم جنبانک شکم زرد، پپت دشتی (پپت خاکی)، سنگ چشم دم سرخ، زیر آبروک، چکچک گوش سیاه، چکچک دشتی، توکای سیاه، سسک چیفچاف، سسک سرسیاه، چرخ ریسک بزرگ، کمرکلی بزرگ، سهره پیشانی سرخ، سهره معمولی (سهره طلایی)، گنجشک خانگی، زاغی، کلاغ کوهی نوک زرد (زاغ نوک زرد)، کلاغ ابلق
سایت پرنده نگری بی بی سیدان:
رودخانه بی بی سیدان یکی از جذاب ترین سایت های پرنده نگری زاگرس مرکزی است که نظر هر علاقمند طبیعت را به سوی خود جلب می کند. این رودخانه با آب بسیار زلال و نیلگون خود، با عبور از دل تنگه های صخره ای بلند، به همراه چشمه هایی بسیار زیبا که در طول مسیر به آن می پیوندند، مناظری بسیار دیدنی و چشم نواز می آفریند.
پرندگان مشاهده شده در سایت پرنده نگری بی بی سیدان:
حواصیل ارغوانی، قرقی، عقاب طلایی، آبچلیک تک زی، فاخته (کبوتر جنگلی)، قمری خانگی، کبوتر چاهی، ماهی خورک، چلچله (پرستوی معمولی)، دم جنبانک ابلق، سنگ چشم دم سرخ، زیر آبروک، توکای سیاه، سسک نیزار (سسک تالابی معمولی)، سسک چیفچاف، کمرکلی بزرگ، گنجشک خانگی، سار (سار معمولی)، زاغی، کلاغ کوهی نوک سرخ، غراب
سایت پرنده نگری سدحنا:
سد حنا که در جنوب شرق شهرستان سمیرم واقع شده است، دریاچه این سد که بخشی از ناحیه شمال غربی منطقه را تشکیل می دهد، در محدوده طول جغرافیایی 51 درجه و 48 دقیقه و عرض جغرافیایی 31 درجه و 12 دقیقه قرار دارد. فاصله سد از مرکز شهرستان سمیرم حدود 30 کیلومتر و نزدیکترین منطقه مسکونی به آن قلعه اسلام آباد (مختارخان) و شهر کوچک حنا از بخش مرکزی سمیرم است که شهر مختارخان در سمت جنوب آن و شهر حنا در فاصله 8 کیلومتری در سمت جنوب غربی دریاچه قرار گرفته است.
ویژگی های سد حنا:
مساحت دریاچه و محدوده آن: کل مساحت منطقه شکار ممنوع حنا اعم از بخش خشکی و آبی 18750دهکتار است که در حدود 700 تا 1000 هکتار مساحت بخش آبی می باشد.
عمق دریاچه: عمق دریاچه از 30 سانتی متر در شمال شروع و به 27 متر عمق در پشت دیواره سد می رسد. بطور متوسط عمق دریاچه بین 5 تا 7 متر برآورد می گردد.
سیمای طبیعی منطقه: وجود کوه های کوتاه و بلند و تپه های متعدد که در اطراف دریاچه را احاطه کرده اند و قرار گرفتن دریاچه در وسط منطقه بخصوص در فصل زمستان که این نواحی پوشیده از برف است، منظره زیبایی را بوجود می آورد. در فصول بهار و تابستان نیز با رویش گیاهان مختلف در محدوده منطقه و حواشی دریاچه و همچنین با پرواز پرندگان بر فراز آسمان و روی سطح آب، زیبایی منطقه دوچندان می گردد.
لیست پرندگان مشاهده شده در سایت پرنده نگری حنا:
کشیم کوچک، کشیم بزرگ، کشیم گردن سیاه، قار کوچک (اگرت کوچک)، حواصیل خاکستری، فلامینگوی بزرگ، اردک سر سفید، آنقوت، خوتکا، اردک سر سبز، اردک فیلوش، اردک نوک پهن، اردک سرحنایی، کور کور (کور کور سیاه)، عقاب صحرایی (عقاب استپی)، باشه (دلیجه معمولی)، چنگر (چنگر معمولی) سلیم طوقی، سلیم کوچک، خروس کولی، پاشلک (پاشلک معمولی)، سلیم شنی (سلیم شنی بزرگ)، آبچلیک آوازخوان، آبچلیک تک زی، آبچلیک پاسرخ، تلیله نوک دراز (تلیله بلوطی)، آبچلیک شکیل، کاکایی ارمنی/خزری، کاکایی صورتی، درنا (درنای معمولی)، چکاوک کاکلی، چکاوک شاخدار، دم جنبانک ابلق، سنگ چشم دم سرخ، چکچک دشتی، سهره خاکی، کلاغ ابلق
کاکایی سر سیاه کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۳۴ تا ۳۷ سانتی متر و گستردگی بالها ۱۰۰ تا ۱۱۰ سانتی متر است. کاکایی کوچک جثه، با بدنی ظریف و سری به نسبت کوچک است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری سر قهوه ای شکلاتی، حلقه چشمی سفید منقطع، چشمهای سیاه و روتنه خاکستری کمرنگ دارد. گردن، سینه، دم، دمگاه و زیرتنه کاملا سفید است. در پرواز زیر بالها خاکستری، چند شاهپر اولیه سفید با نوک سیاه و نوک شاهپرهای ثانویه سفید دیده می شود. پاها و منقار قهوه ای قرمز هستند. در خارج از این دوره، رنگ تیره سر محو می شود و فقط لکه های سیاهی در پشت و روی چشمها باقی می ماند. پاها قرمز روشن و منقار به همین رنگ با نوک سیاه دیده می شود. در پرنده نابالغ سر، پس گردن و روتنه نخودی قهوه ای است و حاشیه نخودی پوشپرهای پشت و روی بالها طرحی شطرنجی ایجاد می کند. پاها صورتی مایل به زرد و منقار نیز به همین رنگ با نوک سیاه، دارای نوار سیاهی در حاشیه عقبی بالها و نوار سیاه نازکی در انتهای دم سفیدش است.
ویژگیهای زیستی
اغلب در نزدیکی آبهای آرام و کم عمق شور، لب شور و شیرین به سر می برد و معمولا حاشیه دریاچه ها، رودخانه های دارای جریان آرام و پیکره های آبی، دلتاها، مکانهای دفع فاضلاب، کانالها، برکه ها یا دشتهای سیلابی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. در خارج از دوره جوجه آوری در آبهای بين جزرومدی کنار سواحل، مصبهای گلی یا ماسه ای، علفزارهای مرطوب، آب بندانها و مکانهای دفن زباله و فاضلاب دیده می شود. پرنده ای است اجتماعی و بر خلاف دیگر کاکایی ها، شبها نیز فعالیت می کند. سریع می دود و در پرواز بسیار چابک است. برای شکار حشرات در جابال زنی می کند و با بال زدنهای تند در طوفانهای دریایی پرواز می کند. بیشتر از مواد جانوری به ویژه حشرات، کرمهای خاکی، مواد گیاهی و زباله های شهری و صنعتی تغذیه می کند ولی گاهی با دزدیدن غذای دیگر پرندگان و لاشه خواری غذای خود را تأمین می کند. جوجه آوری از اواخر فروردین تا اواسط اردیبهشت به صورت کلنی و گاهی منزوی، در زمینهای باز نزدیک آب در سواحل یا مناطق داخلی آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش گودی کم عمق با مقداری از مواد گیاهی است که آن را روی زمین و معمولا داخل پوشش گیاهی کم ارتفاع، گاهی در زمینهای لخت، روی پوشش گیاهی موجود در آبهای کم عمق و به ندرت روی ساختمانها می سازد. معمولا سه و گاهی دو تا شش تخم نیمه بیضی سبز مات تا خاکستری، گاهی اخرایی تا قهوه ای دار چینی با خالهای قهوه ای تا زیتونی و به ابعاد ۳۷ × ۵۲ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۱ تا ۲۷ روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تاحدی توانمند و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. پرورش جوجه ها ۳۵ روز طول می کشد.
Morphological characteristics:
34-37 cm length and 100-110 cm wingspan. A small gull with slender body and rather small head. Sexes similar with some seasonal variation. Breeding adult with chocolate-brown head, narrow roken white eye-ring, black eyes, and pale grey upperparts. Neck, breast, tail, rump, and underparts wholly white. In flight, wing-pattern highly characteristic, upperwing grey with white wedge on leading edge of hand-part of wing, black rear edge on primaries and white rear edge on secondaries. Bill and legs red-brown. In winter, head white without black hood and dark colour restricted to black bar before and over eye; bill and legs brighter red, bill with dark tip. Juvenile with buff-brown head, nape, and upperparts, with upper tail-coverts looking scaly due to buff-white tips, bill flesh-yellow with black tip, and legs dull yellow; also shows black bar on rear margin of wing and narrow tail-band.
Biological characteristics:
Prefers low vegetation along lakes and ponds in wetlands; found near any type of fresh, brackish, or saline shallow water, on ponds in parks, along lakes, reservoirs, slow-flowing rivers, lagoons, deltas, estuaries, sewage farms, canals, or floodplains. Feeds outside breeding season on or near water but also in meadows, behind plough in arable fields, and on tidal flats and rubbish dumps. Highly gregarious. Generally rests at night on water of sheltered lakes, reached after long flights at end of day and sometimes well into dark. Flight agile and gait fast. Hovers when preying on flying insects and moves headway into storms with fast wing-beats. Feeds mainly on animals such as insects and
earthworms, also on plant material and urban or industrial waste. Sometimes obtains food by scavenging and food-piracy. Breeding starts mid-April to early May; usually colonially in short vegetation near or just above shallow water. Monogamous. Nest a pile of grass and weeds with shallow depression on top. lined with fine plant material. Usual clutch 3, sometimes 2-6, semi-oval eggs, dull green to grey and sometimes yellow-buff to cinnamon brown, spotted with brown to olive, 52 × 37 mm in size. Eggs hatch after 21-27 days. Chicks precocial and nidicolous. Fledging period 35 days.
کشیم گردن سیاه
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 28 تا 34 سانتی متر و گستردگی بالها 56 تا 60 سانتی متر است .كشیمی به نسبت كوچک جثه با سر کوچک و مربع شكل، پیشانی بلند و شیبدار، گردن به نسبت قطور و منقار کوتاه و اندكی رو به بالا است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجهآوری سر و صورت سیاه براق و یك دسته پرهای طلایی رنگ دارد كه از پشت چشمها شروع و روی گونهها و پس گردن آویخته است. همچنین گردن، سینه و روتنه سیاه براق، پهلوها بلوطی درخشان و زیرتنه سفید دیده میشود. در خارج از این دوره نیز با روتنۀ تیره، زیرتنۀ روشن، چانه، گلو و پس گردن سفید اطلسی و گونه های تیره از قابل تفكیك است. پرندۀ نابالغ شبیه به بالغها در خارج از دورۀ جوجهآوری است ولی« كشیم گوشدار» كمی قهوهایتر، گونه ها تیره تر، بخش بالایی دو طرف گردن نخودی رنگ و نوار تیره رنگی در جلوی سینه دیده می شود
ویژگیهای زیستی
دریاچههای باز، مصبها و آبهای ساحلی دارای پناه را ترجیح میدهد. پرندهای اجتماعی است و در خارج از دورۀ جوجه آوری اغلب در دستههای پراكنده و گاهی به تنهایی دیده میشود. شناگر خوبی است و معمولاً به مدت 10 تا 50 ثانیه در عمق پنج متری غواصی میكند. به طور عمده از حشرات و لاروها و گاهی نیز حلزونها، سختپوستان، دوزیستان و ماهیهای کوچک تغذیه میکند. معمولاً غذای خود را با حرکت سریع منقار در سطح و یا زیر آب صید میکند. جوجه آوری از اواخر فروردین در دریاچههای آب شیرین كم عمق، گاهی در حاشیۀ رودخانههای با جریان ملایم با پوششی از نیها و جنگلها و به صورت كلنیهایی متشكل از چند الی چند صد آشیانه و معمولاً در مجاورت گونههایی نظیر كاكائیها و پرستوهای دریایی آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه هایش كپهای از گیاهان آبزی و گیاهان اطراف است كه آن را به صورت شناور بر سطح آب بنا میکند. معمولاً سه تا پنج و به ندرت دو تا هشت تخم بیضی شکل به رنگ سفید گچی میگذارد. و به ابعاد29.7 در 43.1 میلیمتر، تفریخ تخمها 20 الی 21 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك هستند، توسط والدین تغذیه و مراقبت میشوند و در حدود 21 روزگی مستقل میشوند. معمولاً دو دسته تخم در هر دورۀ جوجه آوری میگذارد.
Morphological characteristics: 28-34 cm length and 56-60 cm wingspan. A small grebe, with small, rounded head, markedly steep forecrown and
elongated crown, relatively thick neck, and slim, uptilted bill. Sexes similar with
seasonal variation. Breeding adult can be easily recognized by glossy black
head, relieved by sprays of golden ear tufts falling from behind eyes and curving
downward over rear ear-coverts; neck, upper breast, and whole upperparts
black. Underparts mainly white, with chestnut flanks. In winter, dark grey above
and white below; lower face and throat white, usually contrasting with dusky
wash over foreneck. Similar in winter to Horned Grebe P. auritus, but black of
cap reaches to below eye and not sharply defined form white throat. Juvenile like
adult in winter but browner, with duskier cheeks, buff tinge to side of upper neck
and broad dusky collar above breast.
Biological characteristics:Prefers open lakes, sheltered estuaries, and coastal
waters. Gregarious, sometimes solitary but often in flocks outside breeding
season. A good swimmer, dives to a depth of 5 m for 10-50 seconds. Mainly
feeds on insects, larvae, mollusks, crustaceans, amphibians, and small fish. Food
collected in shallow waters or on surface with quick right and left movements
of head. Breeding starts mid-April in colonies with up to several hundred nests
and often associates with colonies of Gulls Larus, Terns Sterna, and other aquatic
birds. Nest made in shallow plentifully vegetated and highly productive waters,
including freshwater marshes and lakes with dispersed submerged vegetation
and patches of reeds and other sheltered locations. Usual clutch 3-5, seldom 2-8,
elliptical or sub-elliptical, smooth chalky white eggs, 43.1×29.7 mm in size. Eggs
hatch after 20-21 days. Chicks downy and precocial, cared for by both parents
for 21 days. Usually two clutches laid annually
چوب پا
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۳۵ تا ۴۰ سانتی متر و گستردگی بالها ۶۷ تا ۸۳ سانتی متر است. کنار آبچری زیبا با منقار صاف و ظریف، پاهای خیلی دراز و بدن سیاه و سفید است. نر و ماده در دوره جوجه آوری تا حد زیادی همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده نر بالغ در دوره جوجه آوری روتنه و بالهای سیاه دارد. بخش پشتی تارک سر و پس سر سیاه مایل به خاکستری، دم خاکستری رنگ پریده و مابقی بدن سفید دیده می شود. پاها خیلی دراز و به رنگ صورتی مایل به قرمز دیده می شود. پرنده ماده بالغ، تیرگی تارک سر را ندارد. همچنین روتنه و پرهای شانه ای سیاه مایل به قهوه ای است که در تضاد با رنگ سیاه بالها به خوبی نمایان می شود. پرنده نابالغ روتنه قهوه ای مات دارد و به واسطه حاشیه رنگ پریده پرهای روتنه، طرح فلس مانند نشان میدهد.
ویژگیهای زیستی
پیکره های آبی ساحلی، مصبها، حاشیه رودخانه ها و دریاچه های کم عمق واقع در اراضی پست و گاهی دریاچه های کوهستانی، شوره زارها، دشتهای سیلابی و مردابهای باز شور و لب شور را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پرنده ای اجتماعی است و معمولا به تنهایی یا گروهی، همراه با دیگر کنار آبچرها دیده می شود. با گامهای بلند و به شکلی نامتعادل در طول سواحل راه می رود. بیشتر از بی مهره ها به ویژه حشرات آبزی تغذیه می کند. جوجه آوری از اوایل فروردین تا اواخر خرداد آغاز می شود و کلنی جوجه آوری در نزدیکی آب و در بخشهای کم عمق پیکره های آبی، حاشیه دریاچه ها و مناطق غرقابی تشکیل می شود. تک همسر است و آشیانه اش گودی کم عمقی از مواد گیاهی با پوششی از مواد نرمتر است که آن را بین گیاهان درون یا حاشیه آبهای کم عمق، همچنین زمینهای گلی نزدیک آب بنا می کند. معمولا سه تا چهار و گاهی پنج تخم نیمه بیضی تا بیضی، صاف، تا حدی صیقلی، نخودی مایل به قهوه ای کمرنگ، با خالها و لکه های سیاه گاهی خاکستری و به ابعاد ۴۴*۳۱ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۵ تا ۲۶ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند و در حدود ۲۸ روزگی مستقل می شوند.
کاکایی خزری
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۵۹ تا ۶۷ سانتی متر و گستردگی بالها ۱۴۰ تا ۱۵۸ سانتی متر است. کاکایی بزرگ جثه ای با پاهای دراز، بالهای کشیده و چشمهای زرد با حلقه چشمی قرمز رنگ است. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری به واسطه روتنه خاکستری تیره و سر، گردن و زیرتنه سفید قابل تشخیص است. بالهای خاکستری با انتهای سیاه همراه با لکه های سفید دارد. منقار زرد همراه با لكه قرمزی نزدیک به نوک نیم نوک پایین و پاها به همین رنگ هستند. در خارج از این دوره رگه رگه تیره کوچکی در اطراف چشمها و پس گردن دیده می شود و رنگ پاها نیز مایل به صورتی است. پرنده نابالغ با سری به رنگ قهوه ای روشن، روتنه به همین رنگ با الگوی شطرنجی متشکل از خالهای روشن و تیره، منقار تیره و دمگاه و دم سفید با یک نوار سیاه نزدیک به انتهای آن قابل شناسایی است.
ویژگیهای زیستی
سواحل صخره ای، تالابهای لب شور، دریاچه های نمک، دریاچه ها و رودخانه های بزرگ را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و در خارج از دوره جوجه آوری اغلب در سواحل دریاها، لنگرگاه ها، مکانهای دفن زباله، کشتزارها، مصبها و خليجها دیده می شود. بسیار قلمرو طلب است و برخی جفتها از قلمرو خود در طول سال مراقبت می کنند. در برابر دیگر کاکایی ها نیز رفتار خصمانه و تهاجمی دارد و با بالهایی نیمه باز و گردن کشیده به دفاع از خود می پردازد. پروازی آرام دارد، با چابکی ماهیها را از سطح آب شکار می کند و یا برای گرفتن آنها به داخل آب شیرجه می زند. همچنین با لاشه خواری و یا دزدیدن غذای سایر پرندگان غذای خود را تأمین و تقریبا از هر ماده آلی که از اندازه مناسب برخوردار باشد تعذیه می کند.
درنای معمولی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتی متر و گستردگی بالها ۲۲۰ تا ۲۴۵ سانتی متر است. پرنده ای درشت جثه با منقار نوک تیز و گردن و پاهای کشیده است که تا حدی شبیه «لک لک سفید» به نظر می رسد. نر و ماده همشكل (نر اندکی بزرگتر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ رنگ عمومی بدن خاکستری مایل به آبی مات، جلوی پیشانی، فاصله چشمها تا منقار و جلوی گردن سیاه و تارک سر قرمز دیده میشود. نوار پهن سفید رنگی از پشت چشمها شروع می شود و در دو طرف تا پایین گردن امتداد می یابد. شاهپرهای اولیه سیاه و شاهپرهای ثانویه خاکستری مایل به سیاه هستند. شاهپرهای سومین دراز و حجیم بوده هنگام بسته بودن بالها به شکل دسته جارویی روی دم آویخته می شود. پرنده نابالغ دارای سر و گردن قهوه ای مایل به قرمز و فاقد الگوی سیاه و سفید کردن و لکه قرمز در تارک سر است.
ویژگیهای زیستی
زمینهای باز اطراف دریاچه ها و مردابها، دشتهای سیلابی، خلیجهای کم عمق دارای پناه، علفزارهای باتلاقی و زمینهای کشاورزی هموار را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پروازی آهسته، با شکوه، منظم و قدرتمند با بال بازروی های پراکنده و طولانی دارد. در پرواز گردن و پاها کشیده است و بالها در انتها چهار گوش به نظر می رسند. پرنده ای اجتماعی است، به صورت گروهی مهاجرت می کند و در طول مسیر دسته های بسیار بزرگی را تشکیل می دهد. تک همسر است و جفتها سراسر عمر با هم می مانند. نمایش رقص این پرنده بسیار زیبا و با شکوه است که به تنهایی، جفتی و یا گروهی، سراسر سال و به ویژه در دوره جوجه آوری انجام می شود. آهسته ولی موزون راه می رود. به ندرت روی درخت می نشیند و قادر است تا به خوبی شنا کند. گله های مهاجر این پرنده به شکل «7» و یا در یک خط پرواز می کنند. گاهی در سرزمینهای زمستان گذرانی روزانه مسافتهای طولانی را برای یافتن غذا طی می کند. از مواد گیاهی شامل ریشه ها، ساقه های زیرزمینی، پیاز گیاهان، برگها، میوه ها و دانه ها تغذیه می کند. همچنین پستانداران کوچک، مارها، مارمولکها، قورباغه ها و به ندرت ماهیها، تخم و جوجه پرندگان کوچک و از بی مهره هایی مانند حشرات و کرمهای خاکی در رژیم غذاییش دیده می شود. جوجه آوری از اواخر فروردین و با تشکیل قلمرو در تالابهای وسیع و کم عمق و باتلاقهایی با نیزارهای وسیع و درختان پراکنده آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش توده مسطح کوچک یا بزرگی از مواد گیاهی است که روی زمین بنا می کند و درونش را با کمی الیاف نرم گیاهی می پوشاند. معمولا دو و گاهی یک تا سه تخم نیمه بیضی تا بیضی، تا حدی صیقلی، به رنگ آبی خاکستری تا نخودی و یا زیتونی تا قهوه ای مایل به قرمز، با خالها و یا لکه های کشیده به رنگ قرمز قهوه ای، قهوه ای تیره یا ارغوانی و به ابعاد ۶۲٫۴ × ۹۶٫۴ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۸ تا ۳۰ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها ۶۵ تا ۷۰ روز طول می کشد.
آبچلیک پاسبز
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۳۰ تا ۳۳ سانتی متر و گستردگی بالها ۶۸ تا ۷۰ سانتی متر است. آبچلیکی درشت جثه، بلند قامت با گردن کشیده و تا حد زیادی شبیه به «آبچلیک تالابی» است ولی به واسطه جثه بزرگتر، منقار دراز و اندکی رو به بالا، پاهای دراز و سبز رنگ از آن متمایز می شود. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری روتنه خاکستری همراه با خط و خالهای تیره دارد که این خط و خالها روی سر، سینه و پهلوها نیز دیده می شود. بخش میانی روتنه، دمگاه و مابقی زیرتنه سفید است. در خارج از این دوره بدن کمرنگتر و خط و خالهای روتنه و زیرتنه کمتر مشخص است. پرنده نابالغ شبیه به بالغها در پوشش زمستانه است ولی روتنه قهوه ای تر است و به واسطه حاشیه نخودی قهوه ای پرهای روتنه، راه راه به نظر می رسد.
ویژگیهای زیستی
زمینهای گلی بین جزرومدی، مصبها، مانگروها، شوره زارها، صخره های مرجانی، سواحل شنی، دریاچه های آب شیرین، علفزارهای غرقابی، تالابهای نمکی، آب بندانها و پیکره های آبی لب شور را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. به تنهایی یا در دسته های کوچک دیده می شود و فقط در زمان مهاجرت دسته های بزرگتری تشکیل می دهد. پروازی مستقیم در فواصل طولانی دارد و هنگام پرواز پاهای کشیده اش تا حد زیادی از دم تجاوز می کند. با راه رفتن و دویدن در آبهای کم عمق به تغذیه از بی مهره ها به ویژه حشرات از سطح آب می پردازد. گاهی نیز ماهیهای کوچک را صید می کند.
آبچلیک پاسرخ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۲۷ تا ۲۹ سانتی متر و گستردگی بالها ۵۹ تا ۶۶ سانتی متر است. آبچلیکی متوسط جثه است که به واسطه رنگ قرمز نارنجی پاها از بسیاری دیگر از کنار آبچرها متمایز می شود. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دورة جوجه آوری سر، سینه و روتنه قهوه ای خاکستری دارد و خط و خالها و لکه هایی به رنگ سیاه یا قهوه ای تیره در سراسر بدن دیده میشود. قسمت عقبی روتنه و دمگاه لکه سفید و مثلث شکل بزرگی دارد و دم دارای خطوط عرضی سیاه و سفید است. حاشية عقبی بالها سفید و در پرواز به خوبی نمایان است. منقار نارنجی مایل به قرمز با نوک تیره است. در خارج از این دوره رنگ بدن خاکستری تر، یکدست تر و دارای خط و خالهای کمتری است. پرنده نابالغ روتنه قهوه ای دارد، پاها زرد مایل به نارنجی است و به واسطه حاشیه نخودی پرها، فلس دار به نظر می رسد.
ویژگیهای زیستی
علفزارهای مرطوب واقع در مناطق کم ارتفاع پست یا با شیب ملایم، مصبهای گلی، دریاچه ها، تالابها و پیکره های آبی شیرین یا لب شور، خلیجهای دارای پناه و سواحل شنی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و زمستانها اغلب در خورها و اراضی گلی و لجنی سواحل دیده می شود. پرنده ای محتاط ولی پر سر و صدا است. در خارج از دوره جوجه آوری و در زمان مهاجرت دسته های کوچک تا بزرگی تشکیل می دهد. پروازی قوی، چابک و به نسبت نامنظم دارد که با بال زدنهای پیوسته، بال بازروی و اغلب چرخش به پهلوها همراه است. در زمان پرواز پاهای کشیده اش تا حدی از دم تجاوز می کند. جوجه آوری از اواخر فروردین به صورت منزوی یا با تشکیل کلنی در علفزارهای نزدیک پیکره های آبی آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش حفره ای کوچک روی زمین و بین پوشش علفی است که درونش را با مواد گیاهی می پوشاند. معمولا چهار، گاهی سه و به ندرت پنج تخم گلابی شکل تا بیضی، صاف، تا حدی صیقلی، نخودی کمرنگ تا نخودی مایل به کرم گاهی با ته رنگ زیتونی، با خالها، لكه ها و خطوط قهوه ای مایل به سیاه یا قهوه ای مایل به قرمز و به ابعاد 31.6 * 45.3 میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۳ تا ۲۴ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها ۲۵ تا ۳۵ روز به طول می انجامد.
سلیم طوقی بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۸ تا ۲۰ سانتی متر و گستردگی بالها ۴۸ تا ۵۷ سانتی متر است. سلیمی کوچک جثه و پر تحرک است که به واسطه طرح سیاه و سفید سر و گردن شباهت زیادی به «سلیم کوچک» دارد. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ در دوره جوجه آوری تارک سر و روتنه خاکستری مایل به قهوه ای است. نقاب سیاهی روی صورت و طوق سینه ای پهنی به همین رنگ دارد. لكه جلو پیشانی، طوق گلویی و سایر بخشهای زیرتنه سفید دیده می شود. انتهای شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه است و نوار بالی سفیدی روی بالها دارد که در پرواز به خوبی نمایان است. پاهای نارنجی و منقاری به همین رنگ با نوک سیاه دارد. در خارج از دوره جوجه آوری، رنگ سیاه نقاب صورت و نوار سینه به رنگ قهوهای خاکی و رنگ منقار به تیرگی می گراید. پرنده نابالغ شبیه به بالغها در پروبال زمستانه است ولی روتنه قهوه ای و به واسطه حاشیه رنگ پریده پرها، فلس دار به نظر می رسد. طوق سینه ای نیز به رنگ قهوه ای مایل به سیاه و ناقص دیده میشود و نقاب سیاه صورت را ندارد.
ویژگیهای زیستی
سواحل دریا، مصبها و یا زیستگاههای مشابه آن در حاشیه رودخانه ها، دریاچه ها، تالابها و گاهی مناطق مجاور علفزارها را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پرنده ای پر جنب و جوش و اجتماعی است و در خارج از دوره جوجه آوری اغلب در دسته های ۵۰ تایی یا بیشتر دیده می شود. پروازی سریع و در ارتفاع کم با بال زدن، بال بازروی و گاهی تغییر ارتفاع دارد. راه رفتن و تغذیه مانند دیگر سليمها، ترکیبی از دویدنهای سریع و آهسته همراه با توقفهای ناگهانی و کوتاه و خم کردن سر و گردن برای برداشتن طعمه است. معمولا در طی دوره جوجه آوری از بی مهره ها و خارج از این دوره بیشتر از کرمها، سخت پوستان و نرم تنان دریایی تغذیه می کند.
اردک سرحنایی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 42 تا 49 سانتیمتر و گستردگی بالها 72 تا 82 سانتیمتر است. از اردکهای غواص متوسط جثه با تارکی برآمده، پیشانی بلند و شیبدار و منقار به نسبت دراز است. نر و ماده متفاوت هستند و اندك تغییرات فصلی دارند. در پرندۀ نر بالغ، بدن خاکستری کمرنگ است، سر و گردن بلوطی، سینه سیاه، نوار بالی خاکستری روشن، منقار آبی کمرنگ با قاعده و نوک تیره و چشمها نیز قرمز رنگ است. پرندۀ ماده سر و سینه ای قهوه ای، منقاری شبیه به نر اما تیره تر و نوار بالی خاکستری دارد و به واسطۀ کمرنگی قاعدۀ منقار، چانه و خط چشمی، از ماده «اردک سیاه کاکل» و «اردک سر سیاه» متمایز میشود. پرندۀ نر در پرریزی شبیه به ماده ولی به واسطه سر و گردن خرمایی مات، سطح پشتی خاکستری تر و چشمان قرمز متمایز میشود. پرنده نابالغ شبیه به پرنده ماده است ولی یکنواخت تر و فاقد خط چشمی کمرنگ است.
ویژگیهای زیستی
تالابهای آب شیرین کم عمق تا عمیق با گیاهان غوطه ور و با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه را ترجیح می دهد. خارج از دورۀ جوجه آوری در دریاچه های باز، استخرها، رودهای با جریان آرام و گاهی مصبها و خلیجهای دارای پناه دیده میشود. پرنده ای اجتماعی است و خارج از دورۀ جوجه آوری در دسته های کوچک و هنگام مهاجرت در دسته های بزرگ دیده میشود. پروازی قدرتمند با بال زدنهای سریع و آهنگین دارد و معمولاً به صورت گروهی، با فواصل نامنظم و خطی دراز یا «7» شکل پرواز می کنند. به ندرت به ساحل می آید و اغلب روی آب به استراحت می پردازد. به آرامی شنا میکند و اغلب با جهشی به داخل آب، غوص میکند. به طور عمده از مواد گیاهی و تا حدی از مواد جانوری تغذیه میکند. برای به دست آوردن غذا بیشتر غوص میکند و یا با فرو بردن سر و گردن درون آب به تغذیه می پردازد. جوجه آوری از اواخر فروردین تا اواسط خرداد در دریاچه ها و تالابهای با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش توده های از مواد گیاهی است كه آن را در بین پوشش گیاهی حاشیه ای به صورت کاملاً مستتر بنا میکند و درونش را با پرهای فراوان می پوشاند. معمولاً شش تا 11 و به ندرت تا 18 تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، سبز کمرنگ تا خاکستری مایل به سبز و به ابعاد 44.2 × 60.7 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 24 تا 26 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 50 تا 56 روز طول میکشد.
آبچلیک آوازخوان
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۹ تا ۲۱ سانتی متر و گستردگی بالها ۳۸ تا ۴۰ سانتی متر است. آبچلیکی کوچک تا متوسط جثه با بدن به نسبت کشیده، دم بلند و پاها و گردن کوتاه است. تر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری به واسطه روتنه قهوه ای مایل به زیتونی با خطوط قهوه ای تیره و دمگاه و دم زیتونی با حاشیه سفید مشخص است. در پرواز نوارهای بالی سفید و نوار سفید در حاشیه عقبی بالها به خوبی نمایان است. گردن و سینه رگه رگه، مابقی زیرتنه سفید است و این سفیدی تا نزدیک شانه ادامه می یابد. پاها مایل به سبز یا زرد است و در پرواز از حد دم تجاوز نمی کند. در خارج از این دوره بدن رنگ پریده تر و خطوط روی سر کمتر می شود. پرنده نابالغ شبیه به بالغها در پوشش زمستانه است ولی پرهای روتنه، حاشیه نخودی دارد و پوشپرهای روی بالها دارای رگه رگه بیشتری است.
ویژگیهای زیستی
گستره وسیعی از زیستگاههای آبی شور و شیرین از جمله نهرها و رودخانه های کوهستانی، دریاچه ها، تالابها، آب بندانها، آبگیرها، پیکره های آبی ساحلی، مانگروها همچنین سواحل صخره ای، شوره زارهای ساحلی و مصبها را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و از زمینهای گلی بین جزرومدی باز دوری می کند. معمولا به تنهایی یا در دسته های کوچک دو تا سه تایی و در حال دویدن در حاشیه آب بین سنگهای ساحل رودخانه ها دیده میشود. در ارتفاع کم و نزدیک به سطح آب پرواز می کند، بال زدنهای کم دامنه، منظم و سریع توأم با بال بازروی های کوتاه دارد و در این حالت بالها را خمیده و رو به پایین نگاه می دارد. به طور مداوم، به ویژه هنگام خطر سر و دم خود را تکان می دهد. بیشتر از بی مهره ها به ویژه حشرات تغذیه می کند. جوجه آوری از اواسط اردیبهشت و با تشکیل قلمروهای خطی در امتداد رودخانه ها، چشمه ها و سواحل آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش حفرهای کم عمق روی زمین، بین سنگها و در حاشیه آب است که درونش را با اندکی الیاف گیاهی اطراف می پوشاند. معمولا چهار، گاهی سه و به ندرت پنج تخم بیضی تا گلابی شکل، صاف، تا حدی صیقلی، کرم کمرنگ، کرم نخودی یا نخودی خیلی کمرنگ، با خالها، لکه ها و خطوط قهوهای مایل به قرمز، قهوه ای مایل به سیاه و خاکستری مایل به بنفش و به ابعاد ۲۶٫۳ × ۳۶٫۴ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۰ تا ۲۳ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند، در حدود ۱۳ روزگی قادرند پرواز کنند و در حدود ۲۸ روزگی مستقل می شوند.
پلیکان پا خاکستری
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 160تا 180سانتیمتر و گستردگی بالها 310تا 345سانتیمتراست. بزرگترین عضو خانواده پلیکانها است. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورە جوجه آوری، كیسه گلویی نارنجی رنگ دارد و پرهای مجعد پشت سر و گردن آن اندكی افراشته میشود. حد رویش پرهای جلوی پیشانی به شکل یک خط مستقیم است و لکه بزرگ زرد رنگی در پایین گلو دیده میشود. روتنه، خاكستری مایل به نقرهای و شاهپرهای اولیه تیره است و سبب میشود روی بالها سیاه و سفید به چشم آید. زیرتنه، سفید به همراه هالهای از رنگ خاكستری مایل به آبی، سطح زیر بالها یکدست سفید چرک و پاها سربی رنگ هستند. در خارج از این دوره، كیسه گلویی زرد كمرنگ و لکه زرد پایین گلو محو میشود. پرنده نابالغ روتنه تیره به همراه خالهای خاكستری مایل به قهوهای، زیرتنه سفید چرک و كیسه گلویی خاكستری مایل به زرد دارد.
ویژگیهای زیستی
دریاچه ها و تالابهای بزرگ ولی كم عمق كه در حاشیه فاقد پوشش گیاهی هستند و همچنین آبهای ساحلی دارای پناه را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. پرندهای اجتماعی است و در تمام طول سال به صورت گروهی دیده میشود. فقط از ماهیها تغذیه میكند و آنها را به صورت گروهی، با تشکیل نیم دایره و راندنشان به نواحی كمعمق صید میكند. جوجهآوری از اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت و با تشکیل كلنی در دریاچههای بزرگ، حاشیه علفزارهای تالابی وسیع، جزایر، نیزارها و به ندرت در مناطق باز آغاز میشود. تک همسر است و آشیانهاش تودهای حجیم از نیها، شاخهها و برگهای گیاهان، گاهی به همراه قلوه ً سنگها است. معمولا دو ِ تا چهار، گاهی پنج و به ندرت شش تخم بیضی ِ كشیده تا نیمه بیضی كشیده، سفید رنگ و به ابعاد 93.6 × 59.7میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 30تا 32روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد عریان، ناتوان و وابسته به والدین هستند. در ابتدا از غذای نیمه هضم شده كه توسط والدین بر كف آشیانه برگردانده میشود تغذیه میكنند و اندکاندک با فرو بردن سر به داخل كیسه گلویی والدین غذا را دریافت میكنند. پرورش جوجه ها 65تا 70روز طول میكشد و درحدود 100تا 105روزگی مستقل میشوند.
اگرت (قار) کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 55 تا 65 سانتیمتر و گستردگی بالها 88 تا 95 سانتیمتر است. حواصیلی تقریباً كوچك جثه با گردن بلند و باریك، منقار و پاهای سیاه و پنجه ها و انگشتان زرد رنگ است. نر و ماده همشکل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری یكدست سفید همراه با پرهای تزیینی بلند و کشیده در بالای سینه است. در این زمان در روتنه و کتفها دو پر تزیینی بلند به طول حدود 16 سانتیتر دیده میشود كه از پس سر به پشت گردن آویخته است. در خارج از دورۀ جوجه آوری، پرهای تزیینی بالای سینه، روتنه و کتفها کوتاهتر و پرهای پشت گردن دیده نمیشود. پرنده نابالغ شبیه به پرنده بالغ در خارج از دوره جوجهآوری ولی فاقد پرهای تزیینی است.
ویژگیهای زیستی
در حاشیۀ دریاچههای شیرین و شور، رودخانهها و مردابها، تالابهای ساحلی، مصبها، شالیزارها و جنگلهای حرا دیده میشود. اغلب، پهنههای آبی باز با پوشش گیاهی اندك را ترجیح میدهد و از پوشش گیاهی متراكم و بسته پرهیز میكند. به تنهایی یا در دستههای كوچك و معمولاً به صورت مخلوط با سایر حواصیلها دیده میشود. پروازی آرام دارد و در این زمان سر و گردن را روی كتفها جمع میكند و پاهای بلندش به خوبی از انتهای بدن مشخص میشود. در زمان تغذیه خیلی فعال است و مرتب قدم زنان به این سو و آن سو میرود. بیشتر از ماهیها و دوزیستان کوچک، حشرات و لارو آنها، همچنین سختپوستان، مارمولکها، کرمها، حلزونها، پستانداران کوچک و مارها تغذیه میکند. گاهی اوقات حدود 20 كیلومتر بین مكانهای تغذیه و آشیانه سازی جا به جا میشود. جوجهآوری از اواسط اردیبهشت و با تشكیل كلنی در حاشیه تالابها و رودخانهها آغاز میشود. تک همسر است و آشیانههاش كاسهای كم عمق از سرشاخههای نازك گیاهان است كه آن را روی نیها یا درختان مرتفع بنا میكند. معمولاً چهار، گاهی سه تا پنج و به ندرت شش تخم بیضی تا نیمه بیضی صاف، آبی مایل به سبز كمرنگ ، 46.6 میلیمتر به ابعاد 38.8 در 25 میگذارد. تفریخ تخمها تا 21 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در حدود 30 روزگی آشیانه را ترك و در 40 تا 45 روزگی مستقل میشوند.
گیلانشاه بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 50 تا 60 سانتی متر و گستردگی بالها 80 تا 100 سانتی متر است. گیلانشاهی بزرگ با پاهای بلند و منقار بسیار دراز، باریك و خمیده رو به پایین است. نر و ماده همشکل (منقار ماده درازتر) و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ بالغ سر، گردن و سینه نخودی با رگه رگۀ تیره و روتنۀ خاكستری قهوه ای همراه با رگه رگۀ نخودی دیده می شود. در پرواز تیرگی شاه پرهای اولیه و پوش پرهای اولیه، سفیدی بخش عقبی روتنه و دمگاه و همچنين رنگ قهوه ای روتنه تضاد آشكاری را نمایان میسازند. شکم سفید با خال هایی در پهلوها، پاها خاکستری یا سبز زیتونی و منقار سیاه با قاعدۀ صورتی رنگ است. رنگ عمومی بدن در پوشش زمستانه کم رنگتر می شود. در پرندۀ نابالغ منقار کوتاه، روتنه رنگ پریده و سفیدی زیرتنه بیشتر است.
ویژگیهای زیستی
سواحل دریاها به ویژه نواحی بین جزرومدی گلی و ماسه ای وسیع، گاهی حاشیه دریاچه های آب شیرین، رودخانه ها، باتلاق ها، دشتهای سیلابی، مصب ها، مراتع، مزارع و دیگر مناطق مناسب نزدیك آبهای داخلی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. به تنهایی یا گروهی، به ویژه در محل استراحت شبانه دید ه می شود. پروازی پرتوان، به نسبت آرام و متغیر دارد كه در فواصل طولانی شبیه به پرواز كاكایی ها و توأم با بال زدن های موزون و منظم است. برای پرواز از سطح زمین یا برای گرفتن طعمه به خوبی می دود، ولی در سایر مواقع آهسته و با طمأنینه راه می رود. همه چیزخوار است ولی بی مهره ها را ترجیح می دهد. برای تغذیه اغلب در نواحی گلی بین جزرومدی با فروكردن بخشی از منقار و گاهی تمام آن، در لایۀ زیرین گل و لجن حاشیهای یا در سطح آن به جستجوی طعمه می پردازد
خوتکای (جُره) معمولی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 34 تا 38 سانتیمتر و گستردگی بالها 58 تا 64 سانتیمتر است. اردکی روی آبچر، کوچک جثه، با گردن کوتاه و بالهای نوک تیز است. نر و ماده متفاوت و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ نر، سر بلوطی، نوار چشمی پهن و به رنگ سبز با حاشیه نخودی و بدن خاکستری رنگ است. سینه نخودی با خالهای سیاه و پوشپرهای زیر دم، سیاه با دو لكۀ زرد مایل به نخودی در دو طرف آن ديده مي شود. پرندۀ ماده قهوه ای و به واسطۀ حاشیۀ نخودی پرهای بدن، لکه لکه با تارک و خط چشمی تیره است. آینۀ بالی در هر دو جنس سبز و سیاه همراه با خطوط سفیدی در حاشیه است. پرندۀ نر در زمان پرریزی شبیه به ماده است ولی روتنۀ تیره تری دارد. پرنده نابالغ نیز شبیه به ماده ولی تیره تر از آن و خالهای کمتری در بخش پایینی سینه و شكم دارد.
ویژگیهای زیستی
آبهای شیرین کم عمق و دریاچه های با حاشیه مملو از پوشش گیاهی، رودخانه ها و نهرهای با جریان آرام آب را ترجیح می دهد. در خارج از دورۀ جوجه آوری در دریاچه های باز، استخرها، آ ب بندانها، مصبها، سواحل جزر ومدی کم عمق، گستره های آبی شور یا لب شور، دلتای رودخانه ها و مناطق غرقابی به سر می برد. پرنده ای اجتماعی است و اغلب در دسته های کوچک 30 تا 40 تایی دیده می شود. پروازی سریع همراه با بال زدنهای تند دارد و معمولاً در دسته های فشرده و بدون نظم، با سرعت زیاد و در ارتفاع کم پرواز می کنند. برای پرواز به طور عمودی از سطح آب یا زمین بلند شده و هنگامی که زخمی یا وحشت زده میشود به داخل آب غوص میکند. بیشتر در خارج از آب و حتی روی درختان خشك یا شاخه ها استراحت میکند. زمستانها بیشتر از دانه ها تغذیه میكند. برای یافتن غذا، آبهای كم عمق را فیلتر میكند و یا با فرو بردن سر و گردن درون آب از گیاهان و دیگر مواد تغذیه میکند. جوجه آوری از اوایل فروردین مجاور استخرهای کوچک، آبراهه ها، باتلاقها و خلنگزارهای مرطوب آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش چاله ای كوچك و کم عمق با اندكی مواد گیاهی، كرك و پر است كه آن را بر روی زمین بین پوشش گیاهی بنا و به خوبی استتار میكند. معمولاً هشت تا 12 ، گاهی تا 16 تخم بیضی تا نیمه بیضی کوتاه، صاف، كرم رنگ تا نخودی زیتونی كمرنگ و به ابعاد 33.5 × 45.5 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 23 تا 24 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 25 تا 30 روز طول میكشد.
چنگر معمولی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۳۶ تا ۳۸ سانتی متر و گستردگی بالها ۷۰ تا ۸۰ سانتی متر است. پرنده آبزی متوسط جثه ای است که با بدنی یکدست سیاه و سپر سفید در جلوی پیشانی به آسانی از سایر پرندگان آبزی تفکیک می شود. نر و ماده همشکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرندة بالغ با سر و گردن سیاه، روتنه دودی تیره، منقار و سپر سفید در جلوی پیشانی و چشمان قرمز قابل تشخیص است. همچنین پاهایی بلند و انگشتانی کشیده به رنگ آبی خاکستری تا سبز مایل به زرد دارد که هر انگشت در یک پرده مجزای کنگره دار قرار دارد. پرنده نابالغ با سر و روتنه خاکستری قهوه ای، گلو و سینه سفید از بالغها متمایز می شود.
ویژگیهای زیستی
آب بندانهای بزرگ، کانالهای زهکشی، آبراهه ها، رودخانه ها، تالابها، دشتهای سیلابی و دریاچه های آب شیرین با پوشش متراکمی از گیاهان آبزی و کنار آبزی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و در خارج از دوره جوجه آوری در مصبها، تالابها و دریاچه های پهناور نیز دیده میشود. پرنده ای اجتماعی است و اغلب به صورت گروههای بزرگ دیده می شود. پروازی قدرتمند دارد ولی برای پرواز مسافتی را بر سطح آب میدود و به سختی به پرواز در می آید و در این هنگام صدای بال بال زدن آنها از فواصل دور به گوش می رسد. بیشتر وقت خود را به شنا می پردازد و در مواقع نیاز به خوبی درون آب غوص می کند. همه چیز خوار است و بیشتر از مواد گیاهی تغذیه می کند. جوجه آوری از اوایل فروردین و با تشکیل قلمرو در پیکره های آبی بزرگ و رودخانه های با جریان آرام آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش کاسه ای حجیم از برگها و ساقه های گیاهان آبزی است که آن را روی زمین در بین پوششهای گیاهی درون یا نزدیک به آب می سازد. معمولا شش تا نه و گاهی پنج تا ۱۵ تخم نیمه بیضی، صاف، تا حدی صیقلی، خاکستری مایل به نخودی با خالهای قهوه ای تیره و سیاه و به ابعاد 36.2 * 52.8 میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۱ تا ۲۴ روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها ۵۵ تا ۶۰ روز طول می کشد. معمولا دو تا سه دسته تخم در هر دوره جوجه آوری می گذارد.
کفچه نوک اوراسیایی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 80 تا 90 سانتیمتر و گستردگی بالها 115 تا 130 سانتیمتر است. پرندهای درشت جثه و یكدست سفید رنگ كه به واسطۀ منقار بلند و كفگیر مانندش به آسانی از سایر اعضای این راسته قابل تفكیك است. نر و ماده همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری یك لکۀ زرد نخودي در قاعده گردن، كاكلی سفید و زرد و آویخته در پسسر، منقار سیاه با انتهای زرد و پاهای سیاه دارد. خارج از این دوره، لكۀ زرد و كاكل آویختۀ مذكور را از دست میدهد. در پرندۀ نابالغ نوك شاهپرهای اولیه و محور شاهپرهای ثانویه سیاه، منقار صورتی مایل به خاكستری و پاها صورتی مایل به گوشتی هستند.
ویژگیهای زیستی
وابستگی زیادی به آبهای وسیع كم عمق با بستر گلی، رسی یا شنی دانه ریز دارد و اغلب در نواحی جزرومدی، جنگلهای حرا و تپههای مرجانی دیده میشود. زمستانها بیشتر در دلتاها، خلیجها یا در سواحل كم عمق دارای پناه به سر میبرد. پرندهای اجتماعی است و اغلب دستههای كوچك تشكیل میدهد. به خوبی روی درختان مینشیند. در آبهای كم عمق، منقار كفگیر شكل خود را به صورت نیمه باز در آب به این سو و آن سو تكان میدهد و از حشرات و لارو آنها، ماهیهای کوچک، حلزونها، سختپوستان، قورباغهها، کرمها، زالوها، خزندگان و برخی مواد گیاهی تغذیه میکند. جوجهآوری از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت و با تشكیل كلنی در پیكرههای آبی با نیزارهای وسیع و متراكم در حاشیه آغاز میشود. تك همسر است و آشیانههاش تودهای مسطح و حجیم از ساقههای نی و شاخههای درختان است كه آن را روی درختان در كنار آب و یا روی زمین در جزایر بنا میكند. معمولاً چهار، گاهی سه تا پنج و به ندرت شش تخم نیمه بیضی کشیده، صیقلی، به رنگ سفید، به ابعاد 45.4 در 67.2 میلیمتر میگذارد همراه با خالها و لكههای پراکنده به رنگ قرمز مایل به قهوهای و . تفریخ تخمها 21 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند و در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه میشوند. جوجهها در حدود 30 روزگی آشیانه را ترك میكنند ولی تا مدتی پس از آن همچنان توسط والدین مراقبت و تغذیه میشوند.
گیلار
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 45 تا 51 سانتیمتر و گستردگی بالها 75 تا 86 سانتیمتراست. از اردكهای روی آبچر با اندازه متوسط، منقار كوچك به رنگ خاكستری مایل به آبی با نوك سیاه، دم نوك تیز و بالهای باریك است. نر و ماده متفاوت و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر در دورۀ جوجه آوری با سر و گردن قرمز بلوطی و تارك و پیشانی كرم مایل به زرد به آسانی از سایر اردكها قابل تشخیص است. روتنه خاكستری، جلوی بالها سفید، آینۀ بالی سبز تیره با حاشیه سیاه و شاهپرهای اولیه خاكستری مایل به قهوه ای دارد. سینه مایل به صورتی، پهلوها خاكستری، شكم سفید و پوشپرهای زیر دم سیاه است. پرندۀ ماده به دو شكل حنایی یا خاكستری دیده میشود، شکم سفید و آینۀ بالی مایل به سیاه با حاشیه سفید دارد. پرندۀ نر در دوران پرریزی حنایی رنگ و شبیه به ماده ولی پهلوهایش خرمایی تر و جلوی بالها سفید است. پرندة نابالغ شبیه به مادۀ بالغ است ولی زیرتنۀ آنها اغلب خالدار و آینه بالی نیز مات تر ديده ميشود.
ویژگیهای زیستی
مصبها، چمنزارهای غرقابی فصلی، دریاچه های آب شیرین، خلیجهای ساحلی، پیكره های آبی لب شور، آبهای كم عمق دارای پناه، مناطق جزر و مدی با بستر گلی وماسه ای و یا تالابهای نمكی موجود در طول سواحل را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پرنده ای بسیار اجتماعی است و اغلب در دسته های بزرگ دیده میشود. به راحتی روی زمین راه می رود و به طور عمودی از سطح آب به پرواز در می آید و با بال زدنهای سریع پرواز میکند. بیشتر غذای خود را از سطح آب و به ندرت با فرو بردن سر و گردن به زیر آب به دست می آورد. تنها اردكی است كه در گله های متراكم در لابه لاي علفهای كوتاه به تغذیه می پردازد. همچنین در تالابهای نمكی و حاشیۀ آب از برگها، ساقه ها، ریزومها، دانه ها و گاهی از مواد جانوری تغذیه میكند.
اردک بلوطی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 38 تا 42 سانتیمتر و گستردگی بالها 63 تا 67 سانتیمتراست. از اردکهای غواص به نسبت كوچك جثه است. نر و ماده متفاوت و صرف نظر از دورۀ پرریزی، فاقد تغییرات فصلی هستند. رنگ عمومی بدن در هر دو جنس، بلوطی سیر و در روتنه، قهوه ای پر رنگ است؛ با این تفاوت كه ماده اندكی تیره تر به نظر می رسد. منقاری خاکستری تیره با توک سیاه و پوشپرهای زیر دم به رنگ سفید دارد كه به واسطۀ آن از سایر اردکهای غواص در دسته های مخلوط قابل تفكیك است. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به ماده است ولی با سطح پشتی تیره تر و چشمان سفید تشخیص داده میشود. پرنده نابالغ شبیه به ماده بالغ است ولی پوشپرهای زیر دم، به رنگ سفید چرک دیده میشود و در ناحیۀ شكم، لكه های سفید و قهوه ای دارد.
ویژگیهای زیستی
دریاچه های آب شیرین و مردابهای به نسبت کم عمق غنی از گیاهان شناور و غوطه ور با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. در زمستانها و یا زمان مهاجرت، در دریاچه های باز، رودخانه های با جریان آرام و پیکره های آبی ساحلی به سر می برد. نسبت به سایر اردکهای غواص كمی منزوی است و در خارج از دورۀ جوجه آوری به تنهایی یا در دسته های چندتایی دیده میشود. به نسبت، مخفی کار است و در اطراف و بین پوشش گیاهی حاشیه ای خود را پنهان میكند. در فواصل كوتاه، در ارتفاع پایین و اغلب در دسته های کوچک پرواز میكند و به ندرت با سایر اردکها مخلوط میشود. برای تغذیه در آب غوص میكند و یا فقط سر و گردن را در آب فرو میبرد. مواد غذایی گیاهی نظیر جوانه ها، برگها و دانه های گیاهان آبزی را ترجیح میدهد، اگرچه از مواد جانوری متنوعی مانند کرمها، سخت پوستان، نر م تنان، حشرات آبزی و لارو آنها، قورباغه ها و ماهیهای كوچك نیز تغذیه میكند. جوجه آوری از اواسط اردیبهشت در حاشیه پیكره های آبی مناسب آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش كاسه ای پوشیده از کرک و پر است كه آن را در میان پوشش گیاهان حاشیه آب نظیر نیزارهای انبوه بنا میكند. معمولاً هفت تا 11 ، گاهی تا 14 تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، به رنگ زرد مایل به کرم، نخودی مایل به زرد و یا خاكستری مایل به زرد و به ابعاد 38.2 × 52.3 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 25 تا 27 روز طول میكشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه، مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 56 تا 60 روز به طول می انجامد.
اردک ارده ای
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 46 تا 56 سانتیمتر و گستردگی بالها 84 تا 95 سانتیمتر است. از اردکهای روی آبچر، با اندازۀ متوسط و آینۀ بالی سفید است. نر و ماده متفاوت و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر در دورۀ جوجه آوری یكدست قهوه ای مایل به خاكستری است. پوشپرهای روی بالها بلوطی و پوشپرهای رو و زیر دم سیاه هستند. منقار نیز خاکستری تیره و پاها متمایل به زرد دیده میشود. پرندۀ ماده شبیه به اردك ماده «کله سبز» است ولی به واسطۀ آینۀ بالی و شكم سفید از آن متمایز میشود. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به ماده است ولی رنگ بلوطی پوشپرهای بالها را همچنان حفظ میكند. پرنده نابالغ شبیه به پرندۀ ماده است ولی روتنۀ تیره تری دارد و در زیرتنه خالها و خطوط واضحی دیده میشود.
ویژگیهای زیستی
آبهای شیرین نواحی پست، دریاچه ها، تالابهای واقع در مناطق باز با پوشش گیاهی گسترده در حاشیه و مصبها را ترجیح می دهد و زمستانها در آبهای ساحلی كم عمق، تالابها، دلتاها و پیكره های آبی كم عمق با پناه مناسب به سر می برد. رفتاری شبیه به « كله سبز» دارد ولی نسبت به آن خجالتی تر است و به ندرت در دسته های بزرگ دیده می شود. پروازی سریع با بال زدنهای تند دارد. در هنگام زخمی شدن یا برای فرار از خطر ناگهانی، به خوبی می تواند به زیر آب غوص كند. در شالیزارها، حاشیۀ تالابها و آبهای كم عمق از مواد گیاهی نظیر برگها، جوانه ها، ریشه ها، ریزومها و دانه های گیاهان آبزی تغذیه میكند. گاهی نیز از مواد جانوری نظیر حشرات، کرمها، حلزونها و ماهیهای كوچك تغذیه میكند. جوجه آوری آنها از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد آغاز میشود. آشیانه اش حفره ای پوشیده شده از مواد گیاهی و كرك و پر است كه آن را در مجاورت یكدیگر و در میان پوشش گیاهی انبوه و بلند نزدیك به آب بنا میكند. معمولاً هشت تا 12 و به ندرت هفت تا 16 تخم بیضی یا نیمه بیضی، صاف، صیقلی، كرم رنگ یا سبز بسیار كمرنگ و در ابعاد 39.1 × 54.3 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 25 تا 27 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند و بلافاصله پس از خروج از تخم، توسط والدین به طرف آب هدایت می شوند. پرورش جوجه ها 45 تا 50 روز طول می كشد.
خوتکای ابرو سفید
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 37 تا 41 سانتیمتر و گستردگی بالها 60 تا 63 سانتیمتر است. از اردكهای روی آبچر كوچك جثه است. نر و ماده متفاوت و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ نر بالغ سر، سینه، روتنه و قسمت انتهایی بدن قهوه ای خالدار، پهلوها خاكستری و شكم سفید است. نوار ابرویی پهن سفیدی دارد كه تا پس سر امتداد یافته است. منقار خاكستری، آینۀ بالی سبز مات و محدود به دو نوار سفید رنگ و جلوی بالها آبی روشن دیده میشود. پرندۀ ماده شبیه به ماده «خوتكا» است ولی به واسطۀ گلوی سفیدتر، لكه ای به همین رنگ در قاعدۀ منقار، خط چشمی تیره، نوار ابرویی روشن، جلو بالهای آبی مات و آینۀ بالی نامشخص از آن متمایز میشود. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شباهت زیادی به ماده دارد ولی به واسطۀ جلو بالهای آبی روشن و آینۀ بالی سبز از آن قابل تفكیك است. پرنده نابالغ شبیه به ماده است ولی بخش پایینی سینه و شكم خالها و نوارهایی قهوه ای رنگ دارد.
ویژگیهای زیستی
آبهای شیرین كم عمق دارای پناه با علفزارهایی در حاشیه، دشتهای سیلابی یا سایر تالابهای حاوی مواد گیاهی معلق را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. معمولاً به صورت جفت یا در دسته های كوچك و در زمان مهاجرت در گروه های بزرگتر دیده میشود. به سرعت و به طور عمودی از سطح آب به پرواز درمی آید و با بال زدنهای سریع پرواز میكند. هنگام احساس خطر و یا زمانی كه زخمی است به داخل آب غوص میكند. برای یافتن غذا در آبهای كم عمق سر و گردن را درون آب فرو برده و از مواد گیاهی و جانوری تغذیه میكند. جوجه آوری از اواخر فروردین در آبهای شیرین كم عمق دارای پوشش گیاهی، دریاچه های كم عمق، استخرها، مردابها، چمنزارها و یا در حاشیه علفزارها آغاز میشود. تک همسر استو آشیانه اش حفره ای كوچك و كم عمق پوشیده شده از مواد گیاهی، كرك و پر است كه آن را روی زمین بین علوفه بلند بنا میكند. معمولاً هشت تا 11 و بعضی مواقع شش تا 14 تخم بیضی تا نیمه بیضیِ كوتاه، صاف، به رنگ كرم مایل به نخودی و به ابعاد 33.2 × 45.3 می گذارد. تفریخ تخمها 21 تا 23 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 35 تا 42 روز طول میكشد.
حواصیل خاکستری
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 90 تا 98 سانتیمتر و گستردگی بالها 175 تا 195 سانتیمتر است. حواصیلی بزرگ و پرجثه با گردن و پاهای بلند و منقار دراز و ضخیم است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی اندکي هستند. در پرندۀ بالغ تارك سر، صورت و گردن سفید است كه در تمایز با رنگ خاكستری بدن و بالها به خوبی دیده میشود. نوار چشمی پهن و سیاه رنگی دارد كه تا انتهای كاكل بلندش امتداد یافته است. دو ردیف لكههای سیاه در جلوی گردن، یك لكه سیاه مشخص روی كتفها و لكهای به همین رنگ در اطراف شكم دیده میشود. در دورۀ جوجهآوری، پرهای شانهای بلند با رنگ خاكستری مایل به سفید دارد كه در خارج از این دوره دیده نمیشود. پرندۀ نابالغ تا حد زیادی شبیه به بالغها است ولی تارك سر، رنگ خاكستری تیره دارد.
ویژگیهای زیستی
دریاچههای آب شیرین، رودخانهها، باتلاقها، شالیزارها، مصبها، جنگلهای حرا و سواحل دریاها را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. به تنهایی یا در دستههای پراكنده دیده میشود ولی اغلب افراد در خارج از دورۀ جوجهآوری قلمروی تغذیهای مشخصی را حفظ میكنند. بر روی زمین در كنار آب و یا روی درخت با حالتی قوز كرده میایستد. پروازی سنگین، آرام و باوقار دارد و در این هنگام سر و گردن را روی بدن جمع میكند و پاهای درازش به خوبی از انتهای بدن نمایان میشود. به آرامی در آبهای كم عمق و گل ولای نواحی جزر و مدی حركت میكند و در فرصت مناسب و با یك حركت سريع گردن، طعمه را درون آب صید میکند. بیشتر از ماهیها، دوزیستان، پستانداران کوچک، حشرات، خزندگان و گاهی نیز از سختپوستان، نرم تنان، کرمها، پرندگان و مواد گیاهی تغذیه میکند. جوجهآوری از اواسط اسفند و با تشكیل كلنی، گاهی به تنهایی، در نيزارها، درختزارها و یا صخرههای حاشیه پیكرههای آبی آغاز میشود. تك همسر است و آشیانهاش كپهای بزرگ و مسطح با یك فرورفتگی كوچك در مركز آن از سرشاخهها و نيها است كه آن را اغلب روی درختان مرتفع و به مقدار كمتر روی بوتهها یا لبۀ صخرهها بنا میكند و درونش را با الیاف نرم گیاهی میپوشاند. معمولاً سه تا پنج، گاهی شش و به ندرت دو تا هفت تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، آبی مایل به سبز كمرنگ 59.9 میلیمتر و به ابعاد23 در 43 میگذارد. تفریخ تخمها تا 43 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در حدود 42تا 55 روزگی آشیانه را ترك میكنند ولی همچنان تا حدود 21 روز بعد توسط والدین تغذیه میشوند.
اکراس سیاه
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 55 تا 65 سانتیمتر و گستردگی بالها 80 تا 95 سانتی متر است. اکراسی به نسبت كوچك جثه با بدن تیره، منقار دراز و خمیده رو به پایین و گردن و پاهای بلند است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری از فاصلۀ دور تیره و از فاصلۀ نزدیك در ناحیه گردن، پس سر، روتنه و زی رتنه، بلوطی سیر دیده میشود. همچنین سر و دیگر بخشهای روتنه، بالها و دم، مایل به سیاه با جلای ارغوانی و سبز است. در خارج از این دوره، رنگ قهوهای مایل به سیاه در ناحیه سر، گلو و گردن به همراه رگههای سفید و زیرتنۀ قهوهای مایل به سیاه با جلای بلوطی کمرنگ و ارغوانی دارد. پرنده نابالغ شبیه به پرنده بالغ غیر جوجه آور است ولی سر و گردن قهوهایتر، روتنه ماتتر به همراه جلای سبز و زیرتنه کمرنگتر و مایل به قهوهای دارد
ویژگیهای زیستی
آبهای كم عمق در دریاچه ها و باتلاقها، نواحی سیلابی، دلتاها، رودخانهها، خلیجها و گاهی سواحل كم عمق، مزارع آبیاری شده و شالیزارها را به عنوان زیستگاه برمیگزیند و از آبهای عمیق، دارای جریان تند و متلاطم پرهیز می كند. اغلب طول سال را در دستههای كوچك به سر میبرد و به ندرت به تنهایی دیده میشود. پروازی مستقیم با بال زدنهای به نسبت سریع، همراه با سرخوردن دارد و در پرواز، گردن و پاهای خود را کشیده نگاه میدارد. به راحتی روی شاخهها مینشیند. هنگام تغذیه یا در زمان مهاجرت، در علفزارهای غرقابی، شالیزارها و پهنههای آبی ساحلی به سر میبرد و به طور عمده در گروههای کوچک به تغذیه از حشرات و لارو آنها و همچنین نرمتنان، سختپوستان، دوزیستان، خزندگان و ماهیهای کوچک میپردازد. جوجهآوری از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد و با تشكیل كلنی در تالابها و باتلاقهای آب شیرین با پوشش بلند و متراكمی از نیها، لوییها و جگنها آغاز میشود. تك همسر است و آشیانهاش تودهای متراكم از ساقههای نی و شاخههای درختان است كه آن را روی درختان یا بوتههای درون آب و یا روی تودههای نی بنا میكند. معمولاً سه تا چهار، گاهی پنج و به ندرت شش تخم بیضی تا نیمه بیضی، صیقلی، صاف، به رنگ آبی تیره به ابعاد 36.9 در 52.5 میلیمتر میگذارد. و تفریخ تخمها 21 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه میشوند. پرورش جوجهها 28 روز طول میكشد ولی همچنان تا حدود 50 روزگی در كنار والدین باقی میمانند.
غاز خاکستری
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 75 تا 90 سانتیمتر و گستردگی بالها 147 تا 180 سانتیمتر است. بزرگترین غاز با بدنی به رنگ خاكستری قهوه ای، سر بزرگ، منقار قوی و گردن به نسبت كلفت است. نر و ماده همشكل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ سر و گردن نخودی مایل به خاكستری دارد كه در تارك سر و پس گردن تیره تر به نظر می رسد. روتنه و بالها خاكستری مایل به قهوه ای با خطوطی مورب به رنگ سفید نخودی و جلوی بالها خاكستری روشن دیده میشود. دم سفید، مركز آن تیره و پوشپرهای رو و زیر آن سفید است. سینه نخودی مایل به خاكستری و پهلوها و شكم خاكستری با لكه های سیاه رنگ در ناحیه شكم همراه است. منقار نیز نارنجی با سایه ای از رنگ صورتی است و پاها صورتی كمرنگ هستند. پرندۀ نابالغ به واسطۀ حاشیۀ نخودی پرهای روتنه و بالها ظاهری فلس مانند دارد و فاقد خطوط مورب در روتنه و لكه های سیاه در شكم است.
ویژگیهای زیستی
در خلیجها، دشتهای سیلابی، نواحی باتلاقی و دریاچه ها دیده میشود. تمایل زیادی به زمستان گذرانی در زیستگاه های با شرایط آب و هوایی معتدل دارد و اغلب در زیستگاه های تالابی مجاور علفزارها، كشتزارها یا اراضی مزروعی شخم خورده به سر میبرد. پرنده ای اجتماعی است و در دسته های چند صد تا چند هزارتایی دیده میشود. نسبت به سایر غازها تمایل كمتری به جا به جایی دارد و معمولاً دوره طولانی از سال را در همان زیستگا ه جوجه آوری سپری میكند و در برخی مناطق همه سال را در همان زیستگاه باقی می ماند. پروازی قوی، سریع و پر صدا همراه با بال زدنهای منظم دارد. نسبت به دیگر غازها آرامتر راه رفته و به سختی میدود و برای بلند شدن از سطح زمین مسافت بیشتری را طی میكند. شناگر خوبی است و گاهی برای فرار از خطر ناگهانی به درون آب غوص میكند. اغلب در چمنزارهای حاشیه آب به تغذیه مشغول است و یا با معلق زدن و فرو بردن نیمۀ جلویی بدن درون آب از گیاهان آبزی تغذیه میكند. در تابستان بیشتر از برگهای سبز و در زمستان از اندامهای زیر خاك گیاهان استفاده میكند. جوجه آوری از اواسط فروردین و با تشكیل قلمرو در آبهای باز با پوشش متراكمی از گیاهان كنار آبزی نظیر نیزارهای انبوه مجاور چمنزارها و علفزارها آغاز میشود. تك همسر است و آشیانه اش فرورفتگی كوچكی بر روی زمین همراه با اندكی مواد گیاهی است كه آن را در نیزارها، زیر بوته ها همچنین در حاشیۀ رودخانه ها بنا میكند. در مناطق مرطوبتر برای ساخت لانه، مواد گیاهی بیشتری را انباشته میکند. معمولاً چهار تا شش و به ندرت سه تا هشت تخم بیضی تا نیمه بیضی، سفید مایل به كرم و به ابعاد 85.3 × 58 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 27 تا 28 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 50 تا 60 روز طول میكشد. پرندگان جوان اولین پاییز و زمستان را با والدین خود سپری میكنند و در ابتدای بهار همراه آنها زیستگاه زمستان گذرانی را ترك میکنند و هنگام رسیدن به سرزمینهای جوجه آوری از آنها جدا میشوند.
باکلان بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 80 الي 100 سانتيمتر و گستردگي بالها 130 تا 160 سانتيمتر است. باكلاني بزرگ جثه با گردن كلفت است که منقاري دراز، قوي و در انتها خميده دارد. نر و ماده همشکل و داراي تغييرات فصلي هستند. در پرنده بالغ در دوره جوجه آوري، پوست گلويي زرد، پوست زير چشم نارنجي، چانه و گونه سفيد و ساير قسمتهاي بدن سياه با درخششي از رنگ آبي و سبز است. تاج كوچكي در پس سر و يك لكه سفيد درشت بر روي رانها دارد. در برخي افراد، در اين زمان سر و گردن سفيد ديده مي شود. در خارج از اين دوره، پرهاي تاج مانند روي سر، لكه سفيد روي ران و سفيدي سر مشاهده نمي شود. در پرنده نابالغ، زيرتنه سفيد چرك، روتنه قهوه اي و بخش پاييني جلوي گردن و سينه زرد نخودي يا قهوه اي کمرنگ است.
ویژگیهای زیستی
در سواحل صخره ای و شنی، مصبها، دریاچه ها، تالابها و رودخانه های بزرگ آب شور و شیرین به سر می برد. پرنده ای اجتماعی است و اغلب در دسته های كوچك و بزرگ دیده می شود. پروازی پرقدرت با بال زدنهای سنگین و آهسته، شبیه به غازها دارد. در هنگام شنا بخش عمدۀ بدن در زیر آب است و فقط سر و گردن از آب بیرون می ماند. تنبل است و اغلب مدت زمانی طولانی را درحال خشك كردن بدن،چرب کردن وپرآرایی در لبه صخره ها، آبسنگها، تپه های شنی، شاخه های خشك، لبه موج شكنها، اسكله ها، كشتیها و لنجهای متروک سپری میكند. به طور عمده از ماهیها تغذیه میکند و طعمه خود را از طریق تعقيب در زیر آب در مدت زمان 15 تا 60 ثانیه و در عمق یك تا سه (و به ندرت تا نه) متری صید میکند. جوجه آوری از اوایل فروردین و با تشكیل كلنی در درختزارها یا نیزارهای حاشیه پیكره های آبی آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش توده ای انبوه از سرشاخه ها، علفهای دریایی، نی ها و سایر مواد گیاهی است كه آن را بر لبۀ صخر ه ها، روی شاخه های خشك درختان مرتفع و یا روی نی ها بنا میكند. معمولاً سه تا چهار، گاهی پنج و به ندرت شش تخم بیضی كشیده، به رنگ آبی كم رنگ یا مایل به سبز با پوششی سفید گچی و به ابعاد 40.7 × 65.8 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 28 تا 31 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد عریان، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدين هستند. در ابتدا از غذای نیمه هضم شده كه توسط والدین بر كف آشیانه برگردانده میشود تغذیه میكنند. پس از چند روز غذا را با قرار دادن منقار در دهان والدین دریافت میكنند و در حدود 50 روزگی مستقل میشوند.
کشیم بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 46 تا 51 سانتيمتر و گستردگی بال ها 85 تا 90 سانتيمتر است. بزرگترین كشیم در ایران با گردن بلند و به نسبت باریك و منقاری خنجری شكل به رنگ صورتی است. نر و ماده همشكل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری با یك جفت كاكل بلند سیاه، طره های بلوطی با حاشیه سیاه، گونه های سفید، روتنۀ قهوه ای و جلوی گردن و زیرتنۀ سفید از سایر کشیمها قابل تشخیص است. در زمستان فاقد كاكل و طره است و به واسطۀ خط ابرویی سفید، منقار صورتی و گردن باریكتر از« كشیم گردن سرخ » تفكیك می شود. پرندۀ نابالغ شبیه به پرندۀ بالغ در خارج از دورۀ جوجه آوری است ولی خطوط تیره رنگی بر روی گونه ها و نیمۀ بالایی گردن دارد.
ویژگیهای زیستی
دریاچه های باز، مصبها و آبهای ساحلی پناه دار را ترجیح می دهد. اغلب به صورت گروه های كوچك و پراكنده دیده می شود. تمایلی به پرواز ندارد و قبل از پرواز مسافتی را بر سطح آب می دود و با زحمت زیاد از روی آب به پرواز در می آید. شناگر خوبی است و در هنگام احساس خطر به نرمی و یا با جهشی سریع به زیر آب غوص می كند و از جایی دیگر سر بر می آورد و آنقدر این كار را تكرار می كند تا از منطقۀ خطر دور شود. به طور عمده از ماهیها و به میزان کمتر از بی مهره های آبزی تغذیه می کند. برای صید طعمه ها در آبهای باز فاقد پوشش گیاهی انبوه به عمق دو تا چهار متر و در مدت زمانی كمتر از 30 ثانیه غوص می كند. جوجه آوری از اواسط فروردین و با تشكیل قلمرو در دریاچههای آب شیرین و شور و رودخانههای آرام دارای پوشش گیاهی حاشیهای مناسب آغاز میشود. تك همسر است و آشیانهاش كپهای از گیاهان آبزی است كه آن را به طور منزوی (گاهی در كلنیهای كوچك) در بین پوشش گیاهی حاشیهای نظیر نی ها، لوییها و جگنها بنا می كند. معمولاً چها ر، گاهی سه تا شش تخم بیضی بلند تا نیمه بیضی، صاف، به رنگ سفید گچی مات می گذارد. وجود هفت تخم در یک لانه ممکن نشان دهنده تخم گذاری دو ماده در یک لانه باشد، تفریخ تخمها 25 تا 29 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک هستند و توسط والدین مراقبت و تغذیه می شوند. معمولاً در زمان شنا بر پشت یكی از والدین سوار شده و توسط دیگری تغذیه می شوند. پرورش جوجه ها 71 تا 79 روز طول می كشد
اگرت (قار) بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 85 الی 100 سانت یمتر و گستردگی بالها 140 تا 170 سانتی متر است. حواصیلی بزرگ با بدن یكدست سفید، گردن باریک، بلند و زاویهدار و پاهای بلند است. نر و ماده همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجهآوری، پرهای زینتی بلند و آویختهای در ناحیه سینه، قاعدۀ گردن و کتفها دارد. در این زمان، منقار به رنگ سیاه است و لكهای سبز رنگ در فاصله چشمها تا منقار دارد. پاها و انگشتانی سیاه دارد که بخش بالایی آنها نارنجی رنگ است. در خارج از این دوره، منقار به رنگ زرد دیده میشود و فاقد پرهای زینتی و لكۀ سبز بین چشمها و منقار است. پرنده نابالغ مشابه پرنده بالغ در خارج از دوره جوجهآوری است.
ویژگیهای زیستی
در چمنزارها، تالابها، دشتهای سیلابی، استخرها و آ ب بندان ها، حاشیه رودخانه ها، كانالها، دریاچه ها، خلیجهای کم عمق، آبهای ساحلی و گاهی در مزارع آبیاری شده و شالیزارها دیده م یشود. در خارج از دورۀ جوج هآوری، به تنهایی یا در دسته های كوچك و پراكنده دیده می شود. پروازی آرام و باوقار دارد و در این هنگام سر و گردن را روی بدن جمع می كند و پاهای درازش به خوبی از انتهای بدن نمایان می شود. گاهی اوقات روزانه در حدود 10 تا 15 كیلومتر بین مكانهای تغذیه و جوجه آوری جا به جا می شود. به طور عمده از ماهیها و حشرات كوچك و در مناطق خشكتر از پستانداران و حشرات خشکی زی تغذیه می کند. همچنین از مارمولكها، نرمتنان و جوجۀ پرندگان استفاده می کند . جوجه آوری از اواسط فروردین و با تشكیل كلنی و اغلب به طور مخلوط با سایر حواصیلها در دریاچه های آب شیرین با پوشش گیاهی متراكم حاشیه ای، رودخانه ها و تالابهایی با نیزارهای بزرگ و متراكم آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش کوپه های انبوه از ساقه های خشك نی و یا سایر گیاهان اطراف است كه آن را روی زمین و در تماس با آب و یا روی درختان حاشیه و یا درون آب بنا می کند. معمولاً سه تا چهار و به ندرت دو تا شش تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، آبی كمرنگ و به ابعاد 42.4 در 61.5 میلیمتر می گذارد. . تفریخ تخمها تا 25 روز به طول می انجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه می شوند و در حدود 50 روزگی آشیانه را ترك می کنند ولی همچنان تا مدتی پس از آن توسط والدین مراقبت و تغذیه می شوند.
فلامينگو بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 125 تا 145 سانتیمتر و گستردگی بالها 140 تا 165 سانتیمتر است. فلامینگویی درشت جثه با بدن كشیده به رنگ سفید مایل به صورتی، پاها و گردن بسیار دراز و منقار ضخیم و خمیده رو به پایین است. نر و ماده همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پوشپرهای رو و زیر بالها قرمز روشن و شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری ته رنگ صورتی در بدن سفیدش دارد. منقار صورتی با نوك سیاه، پاها صورتی و چشمها زرد هستند. در خارج از این دوره رنگ صورتی پر و بال مشخص نیست. پرندۀ نابالغ سر و گردن خاکستری مایل به قهوه ای همراه با لکه های سفید، شاهپرهای پرواز سیاه مایل به قهوه ای و منقاری خاکستری با نوك سیاه دارد.
ویژگیهای زیستی
در پهنه های آبی باز كم عمق و گلی، دریاچه های آب شور و لبشور، آبهای به شدت قلیایی و نواحی جزر و مدی سواحل به سر میبرد. پرنده ای اجتماعی است و اغلب در دسته های چند صد یا چند هزار تایی دیده میشود. برای پرواز اندكی در سطح زمین یا آب میدود تا قدرت پرواز پیدا كند و در زمان فرود آمدن نیز چند متری روی سطح زمین یا آب میدود تا متوقف شود. با متانت و در حالیکه گردن خود را صاف یا خمیده نگاه می دارد، در آبهای كم عمق قدم می زند. معمولاً روی یك پا می ایستد و با گردن خمیده و یا در حالتی كه منقار خود را در بین بالها گذاشته، به استراحت می پردازد. برای تغذیه به آرامی رو به جلو قدم میزند و با فرو بردن تمام یا بخشی از سر به درون آب از بیمهره های کوچک، حشرات، سختپوستان، حلزونها، کرمهای حلقوی، پروتوزواها، دیاتومه ها، جلبکها، بذرها و دیگر مواد گیاهی تغذیه میكند. جوجه آوری از اواسط فروردین و با تشكیل كلنی در زمینهای مرطوب و گلی در حاشیه دریاچه ها و تالابهای باز شور و لبشور آغاز میشود. تك همسر است و آشیانه اش كاسه ای مخروطی شكل از گل با فرورفتگی كوچكی در بالای آن است. اغلب یک و به ندرت دو تخم بیضی كشیده، سفید مایل به سبز و به ابعاد 54.6 × 88.8 میلیمتر می گذارد. والدین نسبت به آشفتگی در اطراف كلنی جوجه آوری خود بسیار حساس هستند، به سرعت كلنی را ترك میكنند. تفریخ تخمها 28 تا 32 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در ابتدا توسط شیره ای كه از غدد موجود در بخش بالایی لولۀ گوارش والدین به دهانشان بازگردانده می شود، تغذیه می شوند، از حدود 30 روزگی از غذایی كه توسط والدین آورده می شود استفاده می كنند و در حدود 70 تا 75 روزگی مستقل می شوند.
سلیم شنی بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۲۲ تا ۲۵ سانتی متر و گستردگی بالها ۵۳ تا ۶۰ سانتی متر است. سلیمی متوسط جثه با شباهت زیاد به «سليم شنی کوچک» است که به واسطه جثه بزرگتر، پاها و منقار بلندتر(طول منقار تقریبا یک و نیم برابر فاصله قاعده منقار تا چشمها) و لکه سفید جلو پیشانی از آن متمایز می شود. نر و ماده متفاوت و فقط پرنده نر دارای تغییرات فصلی است. پرنده نر در دوره جوجه آوری تارک سر و روتنه قهوه ای شنی، لکه سفیدی در جلوی پیشانی، لكه چشمی سیاه و نوار سینه ای بلوطی پر رنگی دارد که این رنگ تا حدودی در روتنه و پهلوها نیز دیده میشود. گلو و مابقی زیرتنه سفید است. شاهپرهای پرواز تیره و نوار بالی سفیدی روی بالها دارد که در پرواز به خوبی نمایان است. در خارج از این دوره، پرنده نر الگوی سیاه صورت و رنگ بلوطی بدن خود را از دست میدهد و شبیه ماده می شود. پرنده نابالغ شبیه پرنده ماده است ولی سر نخودی رنگ است و روتنه به واسطه حاشیه رنگ پریده پرها، فلس دار به نظر می رسد.
ویژگیهای زیستی
حاشیه ماسه ای یا گلی دریاچه های شور و لب شور، مصبهای گلی، پیکره های آبی ساحلی، شوره زارها، سواحل ماسه ای، صخره های مرجانی و استپهایی با سطوح گلی و لجنی خشک را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. رفتارش شبیه «سليم شنی کوچک» است. پرنده ای اجتماعی است و معمولا در دسته های بزرگ همراه با سایر کنار آبچرها دیده میشود. به طور عمده از حشرات به ویژه از سوسکها تغذیه می کند. جوجه آوری از اواسط اسفند تا اواسط فروردین در حاشیه پیکره های آبی و گاهی در جزایر درون دریاچه ها آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش گودی کم عمقی روی زمین در خاکهای نرم یا ماسه ای است که آن را با اندکی مواد گیاهی اطراف و خار و خاشاک می پوشاند. معمولا سه و گاهی دو تخم بیضی، صاف، زرد مایل به نخودی کمرنگ، با خالهای قهوه ای مایل به سیاه تا قهوه ای و خاکستری رنگ پریده و به ابعاد ۲۷٫۷ × ۳۸٫۶ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها بیش از ۲۴ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند.
غاز پیشانی سفید
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 65 تا 78 سانتیمتر و گستردگی بالها 130 تا 165 سانتیمتر است. غازی متوسط جثه و تا حدی شبیه به غاز پیشانی سفید كوچك به نظر میرسد ولی به واسطۀ جثه بزرگتر، حلقۀ سفید قاعدۀ منقار كه به ندرت تا جلوی پیشانی امتداد می یابد و فقدان حلقۀ چشمی زرد، از آن متمایز میشود. نر و ماده همشكل و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ بالغ سر، گردن و روتنه خاكستری قهوه ای است. پوشپرهای روی دم سفید، دم تیره و در انتها نوار باریك سفید رنگی دارد. سینه نخودی قهوه ای، شكم و پهلوها خاكستری قهوه ای همراه با لكه های سیاه پهن و نامنظم روی شكم و مابقی زیرتنه سفید است. منقار مایل به صورتی و پاها نیز نارنجی هستند. پرندۀ نابالغ منقار تیره تری دارد و فاقد حلقۀ سفید در قاعدۀ منقار و همچنین فاقد لكه ها و نوارهای سیاه روی شكم است.
ویژگیهای زیستی
مرغزارها و چمنزارهای نواحی پست، مزارع غلات، اراضی آیشی، استپهای باز، علفزارها و مصبهای وسیع در تالابهای شور را به عنوان زیستگاه های زمستا ن گذرانی برمی گزیند. در خارج از دورۀ جوجه آوری پرنده ای اجتماعی است و نسبت به سایر غازها گروه های بزرگتری تشكیل می دهد. معمولاً پرندگان جوان همراه با والدین خود به سرزمینهای زمستان گذرانی وارد می شوند و در ابتدای دورۀ جوجه آوری جدید آنها را ترك می كنند و ممكن است كه در پایان دورۀ جوجه آوری بار دیگر به خانوادۀ خود ملحق شوند. پروازی نرم، سبك و پرصدا دارد، به خوبی شنا میكند، نسبت به سایر غازها خجالتی تر است و هنگام خطر به طور عمودی از روی زمین به پرواز در می آید. از مواد گیاهی به ویژه از برگها، ساقه های هوایی، رونده و زیرزمینی، غده ها و دانه های گیاهان تغذیه میكند و معمولاً چندین كیلومتر را بین مكانهاي استراحت شبانه و تغذیۀ روزانه جا به جا میشود.
سلیم پاسیاه کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۵ تا ۱۷ سانتی متر و گستردگی بالها ۴۲ تا ۴۵ سانتی متر است. سلیمی کوچک جثه است که در پرو بال زمستانه تا حد زیادی به «سلیم طوقی» و «سلیم طوقی کوچک» شباهت دارد ولی به واسطه اندازه کوچکتر و منقار باریکتر و کوچکتر از آنها متمایز می شود. نر و ماده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده نر بالغ در دوره جوجه آوری با روتنه خاکستری قهوه ای مشخص است. لکه جلوی پیشانی، نوار ابرویی و طوق گردنی سفید و پس سر خرمایی دیده می شود. همچنین لکه سیاهی در جلوی تارک سر، پشت چشمها و دو طرف سینه به شکل نیم طوقی ناقص دارد. نوار سفیدی روی بالها در پرواز به خوبی نمایان است. منقار و پاها تیره و زیرتنه سفید است. پرنده ماده بالغ فاقد لکه های سیاه در سر و صورت و لکه خرمایی در پس سر است و شبیه به پرنده نر در خارج از دوره جوجه آوری به نظر می رسد. پرنده نابالغ شبيه بالغها در پوشش زمستانه است ولی روتنه به واسطه حاشیه رنگ پریده پرها، فلس دار به نظر رسیده و لکه سینهای کمتر به چشم می آید.
ویژگیهای زیستی
سواحل ماسه ای و سیلتی گاهی دارای سنگریزه، حواشی پیکره های آبی و دریاچه های شور و لب شور و نیز حاشیه دریاچه های نمک را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. در خارج از دوره جوجه آوری معمولا به صورت گروهی در دسته های ۲۰ تا ۳۰ تایی و به ندرت بزرگتر از آن دیده می شوند. به سرعت راه می رود و پروازی شبیه به «سلیم طوقی کوچک» دارد ولی نسبت به آن سریعتر بال می زند و هنگام فرود آمدن سریعتر میدود. از حشرات، سخت پوستان، کرمها و نرم تنان تغذیه می کند. جوجه آوری به صورت منزوی و یا کلنی از اوایل فروردین آغاز می شود. تک همسر است و اشیانه اش گودی کوچکی بر سطح زمین بدون پوشش و یا با پوشش اندکی از خار و خاشاک است. معمولا سه و گاهی دو یا چهار تخم بیضی کوتاه تا گلابی شکل، صاف، به رنگ خاکستری، نخودی یا شنی و گاهی با ته رنگ زیتونی، قهوه ای و یا مایل به قرمز به همراه خطوط نامنظم یا خالهای ریز سیاه و خاکستری رنگ پریده و به ابعاد ۲۳٫۵ × ۳۳٫۱ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۴ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها ۲۷ تا ۳۱ روز به طول می انجامد و کمی پس از آن مستقل می شوند. احتمالا دو دسته تخم در هر دوره جوجه آوری می گذارد. پرنده ماده ممکن است جوجه ها را در هفت تا ۲۰ روزگی ترک نموده، با نر دیگری جفت شود و آشیانه جدیدی بسازد.
سلیم طوقی کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۸ تا ۲۰ سانتی متر و گستردگی بالها ۴۸ تا ۵۷ سانتی متر است. سلیمی کوچک جثه و پر تحرک است که به واسطه طرح سیاه و سفید سر و گردن شباهت زیادی به «سلیم کوچک» دارد. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ در دوره جوجه آوری تارک سر و روتنه خاکستری مایل به قهوه ای است. نقاب سیاهی روی صورت و طوق سینه ای پهنی به همین رنگ دارد. لكه جلو پیشانی، طوق گلویی و سایر بخشهای زیرتنه سفید دیده می شود. انتهای شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه است و نوار بالی سفیدی روی بالها دارد که در پرواز به خوبی نمایان است. پاهای نارنجی و منقاری به همین رنگ با نوک سیاه دارد. در خارج از دوره جوجه آوری، رنگ سیاه نقاب صورت و نوار سینه به رنگ قهوهای خاکی و رنگ منقار به تیرگی می گراید. پرنده نابالغ شبیه به بالغها در پروبال زمستانه است ولی روتنه قهوه ای و به واسطه حاشیه رنگ پریده پرها، فلس دار به نظر می رسد. طوق سینه ای نیز به رنگ قهوه ای مایل به سیاه و ناقص دیده میشود و نقاب سیاه صورت را ندارد.
ویژگیهای زیستی
سواحل دریا، مصبها و یا زیستگاههای مشابه آن در حاشیه رودخانه ها، دریاچه ها، تالابها و گاهی مناطق مجاور علفزارها را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پرنده ای پر جنب و جوش و اجتماعی است و در خارج از دوره جوجه آوری اغلب در دسته های ۵۰ تایی یا بیشتر دیده می شود. پروازی سریع و در ارتفاع کم با بال زدن، بال بازروی و گاهی تغییر ارتفاع دارد. راه رفتن و تغذیه مانند دیگر سليمها، ترکیبی از دویدنهای سریع و آهسته همراه با توقفهای ناگهانی و کوتاه و خم کردن سر و گردن برای برداشتن طعمه است. معمولا در طی دوره جوجه آوری از بی مهره ها و خارج از این دوره بیشتر از کرمها، سخت پوستان و نرم تنان دریایی تغذیه می کند.
پرستو دریایی کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۲۲ تا ۲۴ سانتی متر و گستردگی بالها ۴۸ تا ۵۵ سانتی متر است. پرستوی دریایی کوچک جثه ای با بالهای کشیده و باریک است که شباهت بسیار زیادی به پرستوی دریایی«ساندرز» دارد ولی به کمک جثه بزرگتر، روتنه خاکستری تر و پاهای روشنتر از آن تفکیک می شود. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری به واسطه پیشانی سفید، نوار چشمی، تارک سر و پس سر سیاه و روتنه خاکستری مایل به آبی مشخص است. در پرواز نوک بالها به واسطه تیرگی دو تا سه شاهپر اولیه تیره به نظر می رسد. منقار زرد رنگ با نوک سیاه، دم سفید و دوشاخه با شکاف کم عمق و پاها زرد مایل به نارنجی هستند. در خارج از این دوره، پیشانی و بخش جلویی تارک سر سفید و بخش عقبی آن خاکستری است که به تدریج تا ناحیه پس گردن به سیاهی می گراید. همچنین منقار سیاه و پاها زرد مات به نظر می رسند. پرنده نابالغ شبيه بالغها در پوشش زمستانه است ولی جثه کوچکتر و روتنه خاکستری شنی همراه با خط و خالهای تیره دارد که ظاهری فلس دار ایجاد می کند.
ویژگیهای زیستی
سواحل شنی و ماسهای دریاها، رودخانه ها، دریاچه ها، جزایر نزدیک سواحل، لنگرگاهها و پیکره های آبی ساحلی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پروازی سبک با بال زدنهای سریع دارد. نزدیک سطح آب و اغلب به مدت طولانی در جابال زنی می کند و سپس برای صید طعمه به داخل آب شیرجه می زند. از ماهیهای کوچک و بی مهره ها به ویژه حشرات و سخت پوستان تغذیه می کند. جوجه آوری از اوایل اردیبهشت آغاز می شود و کلنی جوجه آوری را در سواحل شنی و ماسه ای تشکیل می دهد. تک همسر است و آشیانه اش حفره ای کم عمق و فاقد پوشش یا پوشیده شده با مواد گیاهی، سنگریزه یا صدف است. معمولا دو تا سه تخم نیمه بیضی، صاف، زیتونی، کرم یا نخودی بسیار کمرنگ، با خط و خالهای سیاه، قهوه ای تیره یا خاکستری کمرنگ و به ابعاد ۲۳٫۵ × ۳۲٫۱ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۱۹ تا ۲۲ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، | تا حدی توانمند و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در حدود ۱۵ تا ۲۰ روزگی پرواز می کنند ولی همچنان تا مدتی پس از آن توسط والدین تغذیه می شوند.
بوتیمار کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 32 تا 38 سانتیمتر و گستردگی بالها 52 تا 58 سانتیمتر است. کوچکترین حواصیل در این خانواده است که بدنی سیاه و نخودی دارد. نر و ماده تقریباً همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ، تارك سر، پس سر، روتنه، شاهپرهای اولیه و ثانویه و دم سیاه با جلای سبز دارد. گردن، سینه، زیرتنه و پوشپرهای روی بالها زرد نخودی كمرنگ است. پرندۀ مادۀ بالغ، شباهت زیادی به نر دارد ولی روتنۀ قهوه ای تیره و رگه رگه، زیرتنۀ نخودی رگه رگه و پوشپرهای روی بالهایش قهوه ای نخودی است. پرندۀ نابالغ به طور كلی قهوه ای رگه رگه است.
ویژگیهای زیستی
گسترۀ وسیعی از انواع زیستگاه های آب شیرین باتلاقی، رودخانه ای، حاشیه دریاچه ها، ماندابها و تالابهای سیلابی با پوشش حاشیه ای متراكمی از نی و گیاهان مشابه یا درختان و بوته هایی نظیر بید، توسكا و یا سایر گیاهان خزان كننده را به عنوان زیستگاه بر می گزیند. همچنین در زیستگاه های انسان ساخت، نظیر استخرهای پرورش ماهی و كانالهای آبرسانی دیده می شود. پرنده ای منزوی و بسیار مخفی كار است ولی در مكانهایی كه پناه مناسبی برایش فراهم باشد، به خوبی به انسان نزدیك می شود. در هنگام احساس خطر، سر و گردن خود را به حالت عمودی و به موازات ساقه های نی نگاه داشته و خود را استتار می كند. اغلب در هنگام طلوع و غروب فعال است و در سایر ساعات روز به حالت قوز كرده در حاشیه نیزارها می ایستد. پروازی با بال زدنهای به نسبت سریع دارد و نزدیك به سطح آب یا بالای نی ها پرواز میكند. به طور عمده از ماهی ها، دوزیستان و حشرات تغذیه میکند. جوجه آوری از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد و به طور منزوی، گاهی در كلنی های كوچك، در نیزارهای متراكم و درختزارهای حاشیه پیكره های آبی آغاز می شود. تك همسر است و آشیانه اش توده ای متراكم از ساقه های نی و شاخه های درختان است كه آن را بر روی نی ها یا درختچه ها و درختان بنا می كند. معمولاً پنج تا شش و گاهی چهار تا 10 تخم بیضی كوتاه تا نیمه بیضی، به رنگ سفید و به ابعاد 24.9 × 25.9 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 16 تا 19 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند و در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه می شوند. پرورش جوجه ها 25 تا 30 روز به طول می انجامد.
کشیم کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 25 تا 29 سانتيمتر و گستردگی بالها 40 تا 45 سانتيمتر است. کوچکترین عضو خانوادۀ كشیمها با منقار كوتاه و كلفت و گردن كوتاه است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجهآوری روتنۀ قهوهای پررنگ و زیرتنۀ قهوهای كمرنگ دارد. لكۀ بلوطی شخصی در چانه و جلوی گردن و لكۀ سبز مایل به زردی در دو طرف قاعدۀ منقارش دیده میشود. فاقد دم و انتهای بدن گرد و سفید رنگ است. در خارج از این دوره تارك سر، پشت گردن و روتنه به رنگ قهو های مات، گلو مایل به سفید و سایر بخشهای بدن نخودی رنگ است. در پرندۀ نابالغ تارك سر و وتنه قهوهای تیره، دو طرف سر و گردن قهو های تیره تا قهو های نخودی و چانه سفید است.
ویژگیهای زیستی
دریاچهها و رودخانههای آرام و دارای گیاهان شناور، پهنههای آبی باز و مصبها را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. چندان اجتماعی نیست و در خارج از دورۀ جوجهآوری اغلب به تنهایی یا جفت، گاهی در دستههای كوچك دیده میشود. تمایل چندانی به پرواز ندارد و در هنگام احساس خطر به زیر آب غوص میكند و یا با آشفتگی و پس از پرواز کردن مسیری كوتاه، مجدداً بر سطح آب فرود میآید. اغلب از حشرات، نرمتنان، سختپوستان، لارو دوزیستان و ماهیهای کوچک تغذیه میكند و برای صید آنها تا عمق یك تا دو متری در آب غوص میكند و به طور متوسط در حدود 10 تا 25 ثانیه در زیر آب میماند. جوجهآوری از اواسط فروردین تا اواسط تیر و با تشكیل قلمرو در پیكرههای آبی آغاز میشود. تك همسر است و آشیانهاش كپهای از الیاف گیاهان آبزی است كه آن را به صورت شناور بر سطح آب با اتصال به گیاهان حاشیهای بنا میكند. معمولاً چهار تا شش، گاهی دو تا هفت و به ندرت تا 10 تخم بیضی نیمه بیضی، صاف، سفید تا كرم رنگ و به ابعاد 26.2 در 37.8 میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 19 تا 25 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از کرک هستند، معمولاً توسط پرندۀ نر مراقبت و تغذیه میشوند و در این زمان پرندۀ ماده اقدام به گذاشتن دومین یا سومین دستۀ تخم میكند. جوجهها در حدود 42 روزگی مستقل میشوند.
اردک سرسبز
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 50 تا 60 سانتیمتر و گستردگی بالها 81 تا 98 سانتیمتر است. از اردکهای روی آبچر بزرگ جثه با آینۀ بالی بنفش و حاشیۀ سیاه و سفید است. نر و ماده متفاوت و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر در دورۀ جوجه آوری بدن خاكستری، سر سبز و سینۀ بلوطی دارد که طوق سفید باریکی دور گردن آن دیده میشود. دم سفید رنگ است و دو پر سیاه روی آن به طرف بالا فر خورده است. پرندۀ ماده بدن قهوه ای راه راه، تارك سر و خط چشمی تیره دارد. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به ماده است ولی به واسطۀ تارك سر سیاه تر، روتنۀ خاكستری تر و سینۀ خرمایی از ماده متمایز میشود. پرنده نابالغ شبیه به پرنده ماده است ولی مات تر و خطوط روتنه باریكتر است.
ویژگیهای زیستی
آبهای شیرین راكد با جریان آرام، مصبها، گستره های آبی لب شور و شور كم عمق دارای پناه، رودخانه های كم عمق و نیزارهای انبوه را به عنوان زیستگاه بر می گزیند. پرنده ای اجتماعی است و در تمام طول سال در دسته های بزرگ به سر می برد. پروازی سریع و قوی با بال زدنهای كم دامنه دارد و به طور عمودی از سطح آب به پرواز درمی آید. برای یافتن غذا آبهای كم عمق را فیلتر میكند و یا با فرو بردن سر و گردن درون آب تغذیه میکند. همه چیزخوار است. ولی اغلب از مواد گیاهی و به مقدار كمتر از مواد جانوری مانند حلزونها، كرمها و بچه های قورباغه تغذیه میكند. جوجه آوری از اوایل بهار آغاز میشود. تك همسر است و آشیانه اش چال های كوچك و كم عمق پوشیده شده از برگها، علوفۀ نرم و سایر مواد گیاهی است. آشیانه را معمولاً در سطح زمین و در لابه لاي پوشش گیاهی بلند نظیر علفها و بوته های نواحی تالابی بنا میكند و درونش را با كرك و پر می پوشاند. معمولاً 10 تا 12 ، گاهی هفت تا 16 تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، صیقلی، سبز كمرنگ یا سبز مایل به آبی، گاهی كرم با ته رنگ سبز و به ابعاد 41 × 57.2 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 28 تا 29 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند و پس از خروج از تخم، توسط والدین به طرف آب هدایت می شوند.پرورش جوجه ها 50 تا 60 روز طول می كشد.
اردک مرمری
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 39تا 42سانتیمتر و گستردگی بالها 63تا 67سانتیمتر است. از اردكهای روی آبچر كوچك جثه با بدن به رنگ قهوهای تیره و روشن با طرح مرمری است. نر و ماده همشكل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ به رنگ قهوهای مایل به خاكستری دیده ميشود و خالهایی كرم رنگ دارد كه آن را از سایر اردكها به خوبی قابل تشخیص میكند. نوار تیره ای از چشم تا پس سر كشیده شده و پرهای دراز پس سر، كاكل كوچكی را تشكیل میدهند. آینه بالی و طرح مشخصی در پرواز ندارد، البته به جز شاهپرهای ثانویه كمرنگ و دم كه انتهای آن سفید است. تنها اختلاف پرنده نر و ماده در كاكل كوچكتر ماده است. پرنده نابالغ شبیه به بالغها است ولی خاكستریتر و ماتتر و فاقد خالهای كرم رنگ در روتنه است و زیرتنه یكدست كرم رنگ دیده میشود.
ویژگیهای زیستی
تالابهای آب شیرین به نسبت كمعمق با اندازه كوچك یا متوسط با پوشش گیاهی مناسب، دشتهای سیلابی، آببندانها، شبكههای زهكش و رودخانههای با جریان آرام را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. پرندهای خجالتی است و اغلب به صورت جفت و یا در دستههای كوچك دیده میشود. پروازی شبیه به «خوتكا» ولی با بالزدنهای آرامتر دارد. در سطح آب و یا با فرو بردن سر و گردن درون آب به تغذیه از گیاهان آبزی و نیز كرمها، حلزونها، حشرات آبزی و لارو آنها میپردازد. جوجهآوری از اواخر اردیبهشت به صورت منزوی و یا با تشكیل كلنی در حاشیه پیكرههای آبی، بین پوشش گیاهی انبوه و یا زیر بوتههای كوتاه آغاز میشود. تك همسر است و آشیانهاش گودی كمعمق با مقداری مواد گیاهی، كرك و پر است كه آن را روی زمین و به ندرت درون حفرهها بنا می ً كند. معمولا نه تا ،13گاهی پنج تا 18تخم بیضی تا نیمه بیضی، نخودی مایل به زرد یا كرم رنگ و به ابعاد 46.2 × 34میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 25تا 27روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. از طول دوره پرورش جوجهها، اطلاعاتی در دست نیست.
اردک نوک پهن
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 44 تا 52 سانتیمتر و گستردگی بالها 70 تا 84 سانتیمتراست. از اردکهای روی آبچر است که به واسطۀ گردن به نسبت كوتاه، تارك سر تخت و منقار بزرگ و قاشقی شكل، از سایر اردكهای روی آبچر متمایز میشود. نر و ماده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ سر و گردن سبز تیرۀ براق، روتنۀ سیاه و سفید و دمگاه سیاه دارد. جلوی بال ها آبی روشن و آینۀ بالی سبز و بدون حاشیه سفید دیده میشود. سینه سفید رنگ است و شكم و پهلوها بلوطی هستند. پرنده ماده بالغ شبیه به مادۀ «کله سبز» است ولی به واسطۀ منقار قاشقی شكل، شكم قهو های تیره، جلو بالهای خاكستری مات و رنگ سفید چرک زیر بالها قابل تفكیك است. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه مادۀ بالغ است ولی سر و روتنۀ تیره تری دارد و جلو بالهای آن نیز به رنگ آبی روشن است. پرنده نابالغ شبیه به ماده بالغ است ولی با تارك، پشت گردن و روتنه تیره تر تمیز داده میشود.
ویژگیهای زیستی
دریاچه ها و مردابهای آب شیرین با پوشش گیاهی تازه روییده با بسترهای گلی در حاشیه، همچنین شالیزارها و استخرهای مصنوعی کم عمق که در حاشیه، علفزارهای غرقابی دارند را ترجیح می دهد. زمستانها نیز اغلب در دریاچه های باز، مصبها و کران ههای ساحلی دیده میشود. پرند های ساکت، آرام و اجتماعی است و اغلب، دسته های كوچك تشكیل می دهد. به راحتی و به طور عمودی از سطح آب به پرواز در می آید و پروازی چابک، شبیه به «گیلار» با بال زدنهای سریع و آهنگین دارد، ولی روی زمین به دشواری راه می رود. از مواد گیاهی و جانوری نظیر سخت پوستان ریز، نرم تنان کوچک، حشرات و لارو آنها تغذیه میكند. برای تغذیه به آرامی در سطح آب شنا میكند، سر و گردن را به زیر آب فرو میبرد و با حرکت دادن سر به چپ و راست، آب را فیلتر میكند. گاهی نیز به درون آب غوص میكند تا از مواد غذایی موجود در بستر تغذیه کند. جوجه آوری از اواسط فروردین و با تشكیل قلمرو در مردابها، باتلاقها و رودخانه های آب شیرین با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش گودی کم عمق با مقدار کمی مواد گیاهی و پر است كه آن را روی زمین و در بستری خشک بنا میكند. معمولاً هشت تا 12 و به ندرت هفت تا 14 تخم بیضی تا نیمه بیضی، زرد نخودی تا کرم رنگ به ابعاد 37.2 × 52 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 26 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 40 تا 45 روز طول میكشد.
خروس کُلی معمولی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۲۸ تا ۳۱ سانتی متر و گستردگی بالها ۸۲ تا ۸۷ سانتی متر است. کنار آبچری متوسط جثه با بالهای پهن و گرد و کاکل باریک، دراز و رو به بالا است. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ پوشپرهای روتنه سبز تیره، شاهپرهای پرواز سیاه و نوک سه شاهپر بزرگتر اولیه سفید است. تارک سر، چانه و جلو سینه سیاه و نوار گونه ای تیره بر روی صورت سفیدش به چشم می آید. سینه، شکم و پوشپرهای زیر بالها سفید و پوشپرهای زیر دم، بلوطی رنگ است. پاهای صورتی رنگ و منقار تیره دارد. در خارج از دوره جوجه آوری، پس گردن و بخشهایی از صورت نخودی است و روتنه به واسطه حاشیه سفید رنگ پرها، فلس دار به نظر می رسد. پرنده نابالغ شبيه بالغها در پوشش زمستانه است ولی با کاکل کوتاهتر، صورت نخودی و لکه مایل به قهوه ای روی سینه از آنها تمیز داده میشود.
ویژگیهای زیستی
علفزارها، کشتزارها و حاشیه گلی و لجنی پیکره های آبی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و گاهی در خارج از دوره جوجه آوری در سواحل دیده می شود. معمولا به صورت جفت یا در دسته های کوچک و در زمستانها ممکن است در دسته های بزرگ دیده شود. به سرعت از زمین به پرواز در می آید، پروازی نامنظم همراه با بال زدنهای آرام و از قدرت مانور بسیار بالایی برخوردار است. اغلب از کرمها و حشرات تغذیه می کند. جوجه آوری از اوایل تا اواسط فروردین، به صورت منزوی یا در کلنی های پراکنده، در چمنزارها و چراگاههای ناهموار با شیب ملایم، مردابهای دارای پوشش گیاهی کوتاه، کشتزارهای باز و خلنگزارهای مرطوب آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش گودی کم عمقی پوشیده از الیاف گیاهی است. معمولا چهار و گاهی دو، سه یا پنج تخم گلابی شکل تا بیضی، صاف، نخودی مایل به کرم، خاکستری، قهوه ای یا زیتونی، با خالهای سیاه و به ابعاد 33.7 * 47.1 میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۴ تا ۲۹ روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها ۳۵ تا ۴۰ روز طول می کشد.
فیلوش
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 51 تا 66 سانتیمتر و گستردگی بالها 80 تا 95 سانتیمتراست. از اردكهای روی آبچر بزرگ جثه به رنگ خاكستری و با بدن كشیده، گردن باریك و بلند و منقار به نسبت بلند است. نر و ماده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ نر بالغ سر و پشت گردن قهوه ای شكلاتی است. شكم، سینه و بخش پایینی گردن سفید است كه این سفیدی به شكل نواری باریك تا دو طرف سر و گردن امتداد می یابد. آینۀ بالی سبز دارد كه لبۀ جلویی آن نخودی و لبۀ عقبی آن سفید رنگ است. دم سیاه و شاهپرهای وسطی آن است ولی به واسطۀ دم نو ك تیزتر، «كله سبز» دراز و نوك تیز است. پرندۀ ماده شبیه به مادۀ منقار خاكستری، سر یكدست قهوه ای و آینۀ بالی نامشخص از آن متمایز میشود. در پرواز نیز نوار سفید پهنی در حاشیۀ خارجی شاهپرهای ثانویه آن دیده میشود كه به شناسایی اش كمك میكند. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به ماده ولی به واسطۀ پرهای شانه ای بلندتر و خاكستری تر و منقاری كه به دو رنگ خاكستری روشن و تیره است، از آن قابل تفكیك است. پرنده نابالغ شبیه به پرندۀ ماده است ولی روتنۀ تیره تر دارد.
ویژگیهای زیستی
پیكره های آبی كم عمق در چمنزارها را ترجیح می دهد و زمستانها در زیستگاههای ساحلی دارای پناه به ویژه مصبها، دشتهای سیلابی، دریاچه های باز، تالابهای لب شور و خورها به سر می برد. پرنده ای اجتماعی، خجالتی و محتاط است، اغلب در دسته های كوچك دیده میشود ولی در دریا دسته های بزرگتری تشكیل می دهد. به صورت گروهی و در خطی طویل یا به صورت «7» پرواز می كنند. هنگام زخمی شدن یا در زمان خطر به خوبی می تواند به داخل آب غوص كند. برای تغذیه در آبهای كم عمق سر و گردن را درون آب فرومی برد. گاهی اوقات نیز برای تغذیه از مواد گیاهی و جانوری در بسترهای گلی به درون آب غوص می كند. همچنین با قدم زدن در سطح زمین به تغذیه از دانه ها و ساقه های زیرزمینی می پردازد.
حواصیل ارغوانی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 78 تا 90 سانتی متر و گستردگی بالها 120 تا 150 سانتیمتراست. حواصیلی به نسبت پرجثه با سر و بدن باریک و کشیده، گردن بلند و انگشتان بلند است. نر و ماده همشکل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ تارك سر و كاكل سیاه رنگ دارد. سر و گردن بلوطی روشن و خطوط سیاهی دارد كه از زیر چشمها شروع و در دو طرف گردن تا سینه ادامه پیدا میكند. چانه و گونهها سفید و جلوی گردن سفید نخودی است. شانهها، سینه و شكم بلوطی تیره، دو طرف شكم قهوه ای خاكستری و پوشپرهای زیر دم سیاه است. منقار در دوره جوجه آوری زرد روشن و در سایر اوقات سال تیره تر دیده می شود. پرندۀ نابالغ به رنگ قهوه ای روشن و کمرنگتر از پرندۀ بالغ دیده می شود، تارك بلوطی، جلوی گردن و زیرتنه سفید نخودی و بالها رنگی خاكستری دارد و به واسطۀ حاشیۀ قهوه ای پرها، ظاهری فلس مانند دارد. همچنین فاقد نوارهای سیاه در دو طرف گردن است.
ویژگیهای زیستی
به زیستگاههای تالابی با تودههای انبوهی از گیاهان حاشیهای نظیر نی و لویی وابستگی نشان می دهد. در خارج از دورۀ جوجهآوری به تنهایی و در زمان مهاجرت در دستههای كوچك و پراكنده دیده می شو. به آرامی در آبهای کم عمق قدم می زند و در فرصت مناسب با حركت سریع گردن طعمه را درون آب صید می کند. بیشتر از ماهی ها و حشرات و به مقدار کمتر از پستانداران کوچک، دوزیستان، مارهای آبی، مارمولکها و به ندرت از پرندگان، سخت پوستان، نرم تنان و عنکبوتها تغذیه میکند. جوجه آوری از اواسط فروردین تا اردیبهشت و با تشكیل كلنی های پراكنده در نیزارهای انبوه و اغلب در كنار آبهای باز آغاز می شود تك همسر است و آشیانهاش کپه ای از ساقه های خشك نی و لویی است كه آن را بر روی توده های نی، گاهی روی بوته ای كوتاه یا درختان بنا می کند. معمولاً چهار تا پنج، گاهی سه تا شش و به ندرت تا هشت تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، آبی مایل به سبز كمرنگ و به ابعاد 40.9 در 56.3 می لیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 24 تا 28 روز طول می کشد جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در ابتدا با غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه می شوند، در حدود 42 روزگی آشیانه را ترك می کنند و در حدود 60 روزگی مستقل می شوند.
کشیم گردن سرخ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 40تا 50سانتيمتر و گستردگی بالها 77تا 85سانتيمتراست. كشیمی متوسطجثه با گردن كلفت و سر بزرگ و مخروطی شکل است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجهآوری تاج سیاه رنگ منتهی به دو كاكل كوچک در پس سر دارد. پشت گردن و روتنه قهوهای تیره است. چانه و گونهها خاكستری كمرنگ با حاشیه سفید، بخش جلویی گردن و سینه قرمز بلوطی و زیرتنه مایل به سفید با خطوط و نقاط قهوها دیده میشود. در زمستان رنگ عمومی بدن خاكستری مایل به سفید چرک و به واسطه گردن تیره، زردی قاعده منقار و تیرگی بالای سر كه چشمها را نیز در برمیگیرد از سایر كشیمها قابل تفکیک است. رنگ آمیزی پروبال پرنده نابالغ تا حد زیادی شبیه به بالغها در دوره جوجهآوری است ولی بر روی چانه و گونهها نوارهای سیاه رنگ دارد و بر خلاف پرنده بالغ لکه زرد قاعده منقار چندان مشخص نیست.
ویژگیهای زیستی
دریاچه های باز، مصبها و آبهای ساحلی پناهدار را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. پرندهای منزوی است و اغلب به تنهایی یا جفت دیده میشود. گاهی اوقات نیز دستههای كوچکی تشکیل میدهد. بیشتر از بیمهرهها به ویژه حشرات آبزی و خشکیزی و لارو آنها و به میزان كمتر از ماهیها تغذیه میكند. برای صید آنها در آب غوص میكند یا فقط سر و گردن را در آب فرو میبرد. جوجهآوری از اواسط اردیبهشت و با تشکیل قلمرو، گاهی در كلنیهای پراكنده، در دریاچههای آب شیرین و رودخانههای آرام همراه با پوشش گیاهی شناور آغاز میشود. تک همسر است و آشیانهاش كپهای از مواد گیاهی است كه آن را به صورت شناور بر سطح آب و متصل به گیاهان آبزی بن در آب بنا می ً كند. معمولا چهار تا پنج و به ندرت دو تا هفت تخم بیضی بلند تا نیمهبیضی، صاف، به رنگ سفید و به ابعاد 50.6× 34.9میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 22تا 25روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرک هستند و توسط والدین مراقبت و تغذیه می ً شوند. معمولا در زمان شنا بر پشت یکی از والدین سوار شده و توسط دیگری تغذیه میشوند. پرورش جوجهها در حدود 72روز به طول میانجامد.
فالاروپ گردن سرخ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۸ تا ۱۹ سانتی متر و گستردگی بالها ۳۲ تا ۴۱ سانتی متر است. فالاروپی کوچک جثه با بدن ظریف و منقار نازک، نوک تیز و به نسبت دراز است. نر و ماده دارای تغییرات فصلی، در دوره جوجه آوری اندکی متفاوت(ماده پررنگتر و درخشانتر) ولی در پوشش زمستانه همشکل هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری روتنه قهوه ای تا خاکستری مایل به آبی دارد که به واسطه حاشیه نخودی پرها، فلس دار به نظر می رسد. تارک سر، گونه ها، پس گردن و دو طرف سینه قهوه ای تا خاکستری دودی، گلو سفید و لكه نارنجی مایل به قرمز پر رنگی در دو طرف و جلوی گردن دیده می شود. زیرتنه سفید همراه با لکه های اندکی در پهلوها و پوشپرهای زیر دم است. در زمستان روتنه خاکستری همراه با راه راه سفید و به واسطه رنگ روشن حاشیه پرها، فلس دار به نظر می رسد. صورت سفید همراه با لکه سیاهی در پشت چشمها، بخش جلویی تارک سر سفید و مابقی آن تیره است. پرنده نابالغ سر و روتنه قهوه ای تیره راهراه دارد و حاشیه نخودی رنگ پرها به روتنه نمایی فلس دار داده است. گردن و سینه نخودی و زیرتنه سفید است.
ویژگیهای زیستی
سواحل دریاچه های بزرگ آب شیرین، استخرهای کوچک، جزایر دریایی یا جزایر کوچک در رودخانه های بزرگ همچنین جویبارها را به عنوان زیستگاه ترجیح میدهد. در خارج از دوره جوجه آوری پرنده ای اجتماعی است و اغلب دسته های بزرگی در آبهای دریایی تشکیل می دهد. در مسافتهای طولانی پروازی سریع و چابک همراه با بال زدنهای به نسبت آرام شبیه تلیله ها دارد ولی در مسافتهای کوتاه پرواز نامنظم تر و آشفته همراه با جهش از سطح آب، بال زدن و فرود مجدد بر سطح آب است. معمولا با شنای سریع دایره ای شکل در آبهای کم عمق و تکان دادن پاها سبب چرخش آب شده و به این ترتیب بی مهره های کف که به سطح آب می آیند را با حرکت سریع منقار شکار می کند. گاهی نیز با قدم زدن یا دویدن سریع به شکار طعمه از سطح یا زیر آب می پردازد و یا با دویدن به دنبال حشرات در حال پرواز در فواصل کوتاه، به صید آنها اقدام می کنند.
آنقوت
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 61 تا 67 سانتیمتر و گستردگی بالها 121 تا 145 سانتیمتر است. بزرگتر از اردكها و تقریباً به اندازۀ غازهای كوچك جثه است. نر و ماده تقریباً همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. رنگ عمومی بدن، نارنجی مایل به قهوه ای تا بلوطی است كه در ناحیه سر كمرنگ تر می شود. آینۀ بالی سبز رنگ، پوشپرهای روی بالها سفید و شاهپرها، دم، منقار و پاهای سیاه دارد. پرندۀ نر در دورۀ جوجه آوری طوقی سیاه به دور گردن دارد که در خارج از این دوره دیده نمی شود. پرندۀ ماده شبیه به نر ولی اندكی تیره تر است، سر روشن تر دارد و فاقد طوق سیاه دور گردن است. پرندة نابالغ شبیه به مادۀ بالغ ولی اندكی كمرنگ تر است و روتنۀ قهوه ا ی تری دارد.
ویژگیهای زیستی
زیستگاه های متنوعی از جمله سواحل دریاچه ها، استخرها، رودخانه های با جریان آرام، نهرها، آبگیرها، لاگونهای نمکی و مردابها را برمی گزیند. وابستگی کمتری به آب دارد و بیشتر وقت خود را روی خشکی های كنار آب می گذراند. اغلب به صورت جفت و در زمان مهاجرت در دسته های بزرگ دیده می شود. پروازی قدرتمند و سریع با بال زدنهای به نسبت آرام و منظم دارد. با چرا در زمینهای مرطوب و یا فروبردن بدن در آبهای کم عمق به نحوی که بخش انتهایی بیرون از آب است، به تغذیه از دانه ها و جوانه های گیاهان و نیز سختپوستان، نرمتنان، حشرات آبزی و خزندگان می پردازد. جوجه آوری از اواخر اسفند و در آبهای آزاد و اغلب در مناطق باز به ویژه در رودخانه ها، دریاچه های واقع در استپهای باز و جلگه های خشک آغاز میشود. تك همسر است و آشیانه اش را در حفره های طبیعی درون صخره ها، بین سنگها، گودالها، سوراخ درختان و یا حفره های ایجاد شده توسط سایر حیوانات در سواحل شنی و ماسه ای با اندك مواد گیاهی بنا می كند و درونش را با كمی كرك و پر می پوشاند. معمولاً هشت تا 12 و به ندرت تا 16 تخم نیمه بیضی، صاف، كمی صیقلی، به رنگ سفید مایل به کرم و به ابعاد 47.1 × 67 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 27 تا 29 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 55 روز طول می كشد. پس از آن والدین اندك اندك جوجه ها را به سمت آب هدایت میكنند. در این زمان اغلب جوجه های آشیانه های مختلف با یكدیگر مخلوط می شوند و تشكیل دسته های بزرگی می دهند كه توسط تعداد معدودی از والدین مراقبت می شوند. معمولاً پرندگان جوان تا پاییز همراه والدین می مانند.
تلیله شکیل
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 20 تا 30 سانتی متر )نرها بزرگتر از 26 سانتی متر) و گستردگی بال ها 48 تا 58 سانتی متر )در نرها بزرگ تر از54 سانتی متر( است. نر و ماده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ در دورۀ جوجه آوری گوش پرها و پرهای بلند شنل مانندی در اطراف سر و گردن دارد كه در طرح ها و رنگ های متنوع از سفید تا نخودی، بلوطی، قهوه ای تیره و سیاه دیده می شود. سینه و پهلوها سیاه و مابقی زیر تنه سفید است. پرندۀ ماده در این دوره فاقد شنل سر و گردن است و رنگ بدن تنوع بالایی نشان میدهد، از تارك سر سیاه با روتنۀ قهوه ای تیره و پرهایی با مركز سیاه و حاشیۀ سفید تا تارك سر دارچینی قهوه ای روشن و روتنۀ دارچینی با پرهایی با انتهای سیاه و حاشیه روشن. سینه و پهلوها نیز لكه های درشت قهوه ای مایل به سیاه دارد. پرندۀ نر در خارج از دورۀ جوجهآوری شنل سر و گردن را از دست می دهد و فقط در برخی افراد لکه یا یقۀ سفیدی در گردن دیده می شود. رنگ کلی بدن خاکستری، پرهای روتنه دارای حاشیۀ نخودی و زیرتنه مایل به سفید همراه با خال های مایل به خاكستری در سینه و پهلوها ديده می شود . پاها و منقار مایل به قرمز است و نوك آن به تیرگی می گراید. ماده در پروبال زمستانه تا حدی شبیه به نر در این زمان است ولی با روتنۀ روشن، منقار کوتاه و تیره مشخص می شود. پرنده نابالغ شباهت زیادی به پرندۀ ماده در پوشش زمستانه دارد. سر و روتنه تیره و حاشیۀ پرهای آن نخودی قهوهای است كه به روتنه، نمایی فلس دار داده است. گردن و سینه نخودی و سایر بخش های زیرتنه سفید است.
ویژگیهای زیستی
حاشیۀ گلی دریاچه های آ ب شیرین یا لب شور، تالابها، آبگیرها، شالیزارها و علفزارهای غرقابی و نواحی شخم خورده همچنین نواحی بین جزرومدی را به عنوان زیستگاه بر می گزیند پرنده ای اجتماعی است و اغلب در دسته های بزرگ دیده میشود. پروازی به نسبت آهسته با با ل زدن های عمیق دارد . به طور عمده از بی مهره هایی مانند حشرات و لارو آنها همچنین از مواد گیاهی به ویژه دانۀ آنها تغذیه می كند. گاهی در آبهای كم عمق راه می رود و در این حال با فرو بردن منقار در گل و یا خاكهای نرم طعمه خود را می رباید. همچنین گاهی غذای خود را با نوك زدن از سطح زمين و یا از روی گیاهان به دست می آورد.
کاکایی صورتی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۴۲ تا ۴۴ سانتی متر و گستردگی بالها ۱۰۰ تا ۱۱۰ سانتی متر است. کاکایی کوچک جثه و در پوشش زمستانه تا حدودی شبیه به «کاکایی سرسیاه» است ولی به واسطه پیشانی، گردن بلندتر و منقار درازتر و نازکتر از آن متمایز می شود. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری با سر، گردن و زیرتنه سفید با ته رنگ صورتی و روتنه خاکستری روشن قابل تشخیص است. در پرواز چند شاهپر اولیه سفید و نوک آنها سیاه دیده می شود. چشمها روشن، حلقه چشمی و پاها قرمز تیره و منقار قهوه ای مایل به قرمز تا سیاه است. در خارج از این دوره، رنگ پاها و منقار به قرمز روشن می گراید. پرنده نابالغ شباهت زیادی به نابالغ «کاکایی سرسیاه» دارد ولی سر سفیدتر است و فقط لکه سیاهی روی گوشها دارد. روتنه قهوه ای خاکی، منقار و پاها نارنجی صورتی کمرنگ و نوک منقار سیاه است.
ویژگیهای زیستی
سواحل پست دارای پناه، مرغزارها و علفزارهای مرطوب نزدیک خورها، نواحی بين جزرومدی و دلتاهای وسیع شیرین یا لب شور را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و زمستانها بیشتر در سواحل و دریاها دیده می شود. پروازی شبیه به «کاکایی سرسیاه» دارد ولی نسبت به آن از سرعت کمتری برخوردار است و آرامتر بال می زند. بیشتر از ماهیها و بی مهره ها تغذیه می کند. گاهی نیز لاشه خواری می کند. غذای خود را از سطح آب و زمینهای ساحلی یا با فرو بردن سر و گردن داخل آب به طوری که نیمه انتهایی بدن بیرون از آب قرار دارد به دست می آورد. جوجه آوری از اوایل اردیبهشت تا اوایل خرداد آغاز می شود. کلنی جوجه آوری را در پیکره های آبی، آبهای موقت موجود در استپهای خشکتر و مناطق نیمه بیابانی، جزایر ساحلی کوچک، علفزارهای ساحلی و دلتاهای بزرگ تشکیل می دهد. تک همسر است و آشیانه اش را در حفره های موجود در خاکهای نرم یا ماسه ها بنا می کند و آن را با بقایای گیاهی، پر و فضولات می پوشاند. معمولا دو تا سه و گاهی یک تخم نیمه بیضی کرم کمرنگ، زرد کمرنگ یا نخودی با خالهای سیاه یا قهوه ای تیره و به ابعاد ۳۹×۵۴ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۲ روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی توانمند و برای تغذیه به نسبت مستقل از والدین هستند.
حواصیل (وکای) زرد
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 44 تا 47 سانتیمتر و گستردگی بالها 80 تا 92 سانتیمتر است. حواصیلی به نسبت كوچك جثه با بدنی به رنگ قهوه ای مایل به نخودی است. نر و ماده همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری كاكل بلندی متشكل از پرهای سیاه و سفید آویخته بر پشت دارد. تارك سر و گردن زرد نخودی، روتنه قهوهای مایل به نخودی و با لها و دم سفید است. منقار آبی با توك سیاه دارد که پوست بین منقار تا چشمها، عریان و به رنگ سبز مایل به زرد دیده میشود. چانۀ سفید و جلوی گردن و سینۀ نخودی طلایی دارد و مابقی زیرتنه سفید و پاها به رنگ صورتی است. در خارج از این دوره، رنگ كلی بدن ما تتر، كاكل کوتاهتر، منقار زرد با توك تیره و پاها زرد مایل به سبز هستند. پرندۀ نابالغ فاقد كاكل است، پروبال تیره تر و رگه رگه سیاه متراكمتری در گردن و سینه دارد.
ویژگیهای زیستی
در تالابها، دریاچههایی با پوشش گیاهی متراكم، رودخان شالیزارها، همچنین دریاچههای باز به سر میبرد. پرندهای منزوی است و به استثنای دورۀ جو جه آوری و در زمان استراحت شبانه، به تنهایی دیده می شود. پروازی كوتاه و در ارتفاع پایین بر فراز پوشش گیاهی متراكم دارد و اغلب به سرعت به درون پوشش گیاهی فرود می آی. به خوبی از درختان بالا می ورد، به آرامی در آبهای كم عمق قدم میزند و در فرصت مناسب و با حركت سریع گردن، حشرات، دوزیستان و ماهیهای كوچك را شكار می کن. جوجهآوری از اواخر اردیبهشت تا اواسط خرداد و با تشكیل كلنی و به طور مخلوط با سایر حواصیلهای كوچك جثه در پوشش گیاهی حاشیه تالابهای آب شیرین آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش كپه ای از ساقه های نی و شاخه های درختان است كه آن را در نیزارها روی زمین و در سایر مناطق روی درختان و بوته های حاشیۀ آب بنا می کن. معمولاً چهار تا شش و به ندرت هفت تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، آبی مایل به سبز كمرنگ و به ابعاد38.4 در 28.6 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 22 تا 24 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه می شوند، در حدود 32 روزگی آشیانه را ترك می کنند ولی تا چند روز پس از آن همچنان توسط والدین مراقبت و تغذیه میشوند.
اردک سیاه کاکل
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 42 تا 51 سانتیمتر و گستردگی بالها 72 تا 84 سانتیمتر است. از اردکهای غواص متوسط جثه است. نر و ماده با یکدیگر تفاوت دارند و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ سر، گردن، سینه و دم سیاه رنگ دارد. شكم و پهلوها به رنگ سفید و منقار خاكستری مایل به آبی است. از اردك « سیا هكاكل » نر به واسطه بدن پهن تر، روتنۀ خاکستری روشن و فقدان كاكل در پس سر قابل تشخیص است. پرندۀ ماده به رنگ قهوه ای مات با پهلوهای خاكستری مایل به قهوه ای و روتنۀ تیره تر دیده میشود. حلقۀ سفید پهن و مشخصی در قاعدۀ منقار دارد كه آن را از ماده اردك « سیاه كاكل » متمایز میكند. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به پرندۀ ماده است ولی روتنۀ خاكستری دارد و حلقۀ سفید در اطراف منقارش خیلی كم رنگ است و یا اصلاً دیده نمی شود. پرنده نابالغ شبیه به ماده است ولی قهوه ای مات به نظر می رسد و حلقۀ سفید در اطراف منقارش باریك تر است.
ویژگیهای زیستی
اغلب در آبهای ساحلی لب شور و شور، گاهی در دهانه مصبها، دریاچه های آب شیرین و آب بندانها مشاهده میشود. پرنده ای اجتماعی است و معمولاً در دسته های به نسبت بزرگ دور هم جمع می شوند. به سختی از سطح آب به پرواز در می آید اما پروازی سریع و پرقدرت با بال زد نهای تند دارد. همه چیزخوار است ولی نرم تنان را ترجیح می دهد. غذای خود را بیشتر با غوص كردن و گاهی با معلق زدن و فرو بردن نیمۀ جلویی بدن درون آب به دست می آورد. گاهی نیز از سطح آب تغذيه ميكند.
پرستو تالابی تیره
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۳۲ تا ۳۴ سانتی متر و گستردگی بالها ۷۵ تا ۸۳ سانتی متر است. پرستوی دریایی متوسط جثه با شباهت بسیار زیاد به «پرستوی دریایی معمولی» است ولی به واسطه جثه کوچکتر، بالهای باریکتر، منقار بلندتر و روتنه تیره تر از آن متمایز می شود. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری پیشانی، تارک سر و پس سر سیاه دارد که در تضاد با سفیدی گونه ها به خوبی قابل تشخیص است. روتنه خاکستری دودی، زیرتنه خاکستری و سطح زیر بالها سفید مایل به خاکستری همراه با نوار خاکستری رنگی در حاشیه عقبی بالها است. پاها قرمز و منقاری به همین رنگ با نوک تیره دارد. در خارج از این دوره، پیشانی و زیرتنه سفید و منقار سیاه دیده می شود. در پرنده نابالغ پیشانی و روتنه قهوه ای روشن همراه با لکه های تیره، پاها قهوه ای مایل به زرد و منقار تیره است.
ویژگیهای زیستی
سواحل دریاها، خلیجهای ساحلی و صخره های مرجانی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. رفتاری شبیه به سایر پرستوهای دریایی دارد. برای صید ماهیهای کوچک و بی مهره ها از ارتفاع حدود سه متری به سطح آب شیرجه می رود ولی هرگز به درون آب غوص نمی کند. جوجه آوری از اواخر خرداد تا اواسط تیر آغاز می شود و کلنی جوجه آوری خود را در بخشهای سنگی یا ماسه های سواحل یا جزایر همچنین اراضی باز با پوشش گیاهی پراکنده و تنک تشکیل می دهد. تک همسر است و آشیانه اش حفره ای کم عمق و فاقد پوشش یا پوشیده شده با بقایای گیاهی یا سنگریزه است. معمولا دو، گاهی سه و به ندرت یک تخم نیمه بیضی، صاف، نخودی کمرنگ یا نخودی مایل به زرد، با خطوط، خالها و لکه های قهوه ای، قهوه ای تیره تا مایل به سیاه با سایه کمرنگ خاکستری یا ارغوانی و به ابعاد 28.9 × 40.3 میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۵ تا ۳۰ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی توانمند و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در حدود ۳۰ روزگی پرواز می کنند ولی همچنان تا مدتی پس از آن توسط والدین تغذیه می شوند.
پلیکان سفید
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 140 تا 175 سانت یمتر و گستردگی بالها 270 تا 360 سانتیمتر است. پلیكانی پرجثه و سفید رنگ است. نر و ماده همشكل هستند و اندك تغییرات فصلی دارند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجهآوری كیسۀ گلویی زرد رنگ، هالهای صورتی روی پرهای سفید رنگ «7» بدن و یک كاكل مجعد با پرهای نامنظم در پشت سر دارد. پرهای جلوی پیشانی به شكل و چشمها قرمز هستند. شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه است و بنابراین در زمان پرواز بالها در نیمۀ جلویی، سفید و در نیمۀ عقبی، سیاه دیده میشود. پاها نیز گوشتی رنگ هستند. پرندۀ نابالغ در ابتدا قهوهای و به تدریج به رنگ سفید چرك میگراید ولی همچنان خالهای قهوهای نامنظمی در سطح بدنش به چشم میآید.
ویژگیهای زیستی
معمولاً پهنههای بزرگ آب شیرین و كم عمق به ویژه تالابها و دلتاهای رودخانههای بزرگ و به مقدار كمتر لاگونهای شور و لب شور، خلیجها و سواحل را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. پرندهای اجتماعی است و همیشه به شكل گروهی دیده میشود. هنگام پرواز سر و گردن را روی بدن جمع کرده و با بال زدنهای سنگین و قوی و گاهی با بال بازرویهای کوتاه حرکت میکند. با وجود جثۀ بزرگش، زمان زیادی را در طول روز به پرواز میگذراند. اغلب روی جریانهای هوایی گرم سوار شده و تا چند صد متر اوج میگیرد. فقط از ماهی تغذیه میكند و به طور گروهی و با تشکیل نیم دایره، دسته ماهیها را به نواحی كم عمق هدایت و صید میكند. جوجهآوری از اواسط اردیبهشت تا خرداد و با تشكیل كلنی در نیزارهای متراكم حاشیه پیكرههای آبی، جزایر و به ندرت در اراضی فاقد پوشش گیاهی آغاز میشود. تک همسر است و آشیانهاش تودهای حجیم از نیها، ساقهها و شاخههای گیاهان است. معمولاً دو، گاهی سه و به ندرت چهار تا پنج تخم بیضیِ كشیده تا نیمه بیضیِ كشیده و به ابعاد 61.4 در 97.1 میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 29 تا 30 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد عریان، ناتوان و وابسته به والدین هستند. والدین برای تأمین غذای جوجهها معمولاً مسافت طولانی حدود 10 تا 50 كیلومتر را روزانه بین مكان آشیانه و مكان صید غذا جا به جا میشوند. جوجهها تا حدود 14 روزگی با مقدار كمی از شیره غذایی پیش هضم شده تغذیه و پس از آن اندك اندك با ماهیهایی تا 500 گرم كه از كیسه گلویی به جوجهها تحویل داده میشود، تغذیه میشوند. در 20 تا 30 روزگی آشیانه را ترك میكنند و با سایر جوجههای كلنی، گلهای را تشكیل میدهند. در حدود 55 روزگی قادرند به خوبی شنا و ماهی صید میكنند و در 65 تا 70 روزگی مستقل میشوند.
اردک سر سفید
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 43 تا 48 سانتیمتر و گستردگی بالها 62 تا 70 سانتیمتر است. اردكی است با اندازۀ متوسط، گردن كوتاه، منقار ضخیم، سر بزرگ و دم مستقیم كه اغلب هنگام شنا کردن آن را به صورت عمودی نگه می دارد. نر و ماده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ در دورۀ جوجه آوری با منقاری به رنگ آبی روشن، لكۀ سیاه در تارك سر، گردن سیاه، سینۀ بلوطی، روتنۀ قهوه ای مایل به خاكستری و دم قهوه ای از پرندۀ ماده قابل تشخیص است. پرندۀ مادۀ بالغ در این دوره، منقاری به رنگ آبی مایل به خاكستری دارد. سر و پس سر قهوه ای تیره و چانه، گلو و بخش پایینی گونه ها سفید است. نوار زیر چشمی باریك و نخودی مایل به سفید دارد. در دورۀ پرریزی، منقار در هر دو جنس خاكستری و پر و بال كمرنگ تر است. پرنده نابالغ به رنگ خاكستری مایل به قهوه ای مات دیده میشود.
ویژگیهای زیستی
دریاچه های شور و شیرین كوچك و كم عمق با پوشش گیاهی حاشیه ای را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. معمولاً در دسته های 20 تا 30 تایی دیده میشود. به طور عمودی و درجا از سطح آب به پرواز درمی آید و پروازی پر صدا با بالزدنهای سریع دارد. به سرعت در آب غوص میكند. همه چیزخوار است و اغلب با فرو بردن سر و بدن به زیر آب از مواد گیاهی تغذیه میكند. جوجه آوری از اواسط اردیبهشت و اغلب در پیكره های آبی لب شور با پوشش گیاهی انبوه و نیزارهای وسیع در حاشیه آغاز میشود. تك همسر است و آشیانه اش توده ای از ساقه های نی و سایر مواد گیاهی است كه آن را بر روی نی ها یا سایر گیاهان بن در آب بنا میكند. گاهی نیز آشیانۀ قدیمی سایر پرندگان به ویژه چنگرها را ترمیم و استفاده میكند. معمولاً پنج تا 12 ، گاهی دو تا 12 تخم بیضی یا نیمه بیضی كوتاه، به رنگ سفید مات و به ابعاد 50.7 × 66.4 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 25 تا 27 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوج هها در حدود 35 روز طول میكشد.
لک لک سفید
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 95 تا 110 سانتيمتر و گستردگي بالها 180 تا 218 سانتيمتر است. لك لكي درشت جثه است با بدن سفيد، گردن، منقار و پاهاي بلند كه از ساير اعضاي اين راسته به آساني قابل تشخيص است. نر و ماده همشکل و فاقد تغييرات فصلي هستند. پرنده بالغ يكدست سفيد و فقط شاهپرهاي اوليه و ثانويه، پوشپرهاي روي بالها و پرهاي شانه سياه است. منقار و پاها نيز قرمز هستند. پرنده نابالغ شبيه به بالغها است ولي پوشپرهاي روي بالها و پرهاي شانه ته رنگ قهوه اي دارد. همچنين پاها صورتي و نوك منقارش تيره است.
ویژگیهای زیستی
تالابهاي باز با درختان پراكنده، دشتهاي سيلابي، علفزارهاي مرطوب و شاليزارها جايي كه منابع غذايي كافي در دسترس باشد را به عنوان زيستگاه برمي گزيند. در دوران مهاجرت به ويژه در سرزمينهاي زمستان گذراني و در مکانهاي تغذيه بسيار اجتماعي است. با گردن و پاهاي کشيده که کمي افتاده به نظر مي رسند و بال زدنهاي آرام، پرواز ميکند. در هنگام استراحت منقار را ميان بالها قرار مي دهد و اغلب روي يک پا مي ايستد. در طول روز به تنهايي و يا گروهي در حالي که راه ميرود، سر و منقار خود را پايين نگاه داشته و به زمين نوک ميزند و از هر نوع غذاي جانوري که در دسترس باشد مانند بيمهره ها، جوندگان كوچك، ماهيها، دوزيستان، خزندگان و حشرات تغذيه ميکند. معمولاً طعمه هاي کوچک را به صورت کامل ميبلعد و طعمه هاي بزرگ را کشته و قبل از خوردن تکه تکه ميکند. جوجه آوري از اوايل تا اواخر فروردين آغاز ميشود. تك همسر است و آشيانه اش توده اي حجيم از شاخ و برگ درختان و ساير مواد گياهي، گاهي به همراه خاک، سرگين حيوانات، علوفه، تکه هاي کاغذ و پارچه است كه آن را در مكانهاي آفتا بگير نظير درختان بلند، لب. صخره ها، بامها، برجها، دودكشها و نظاير آن در مجاورت تغذيه گاه ها بنا ميكند. معمولاً سه تا پنج و به ندرت يک تا هفت تخم بيضي تا نيمه بيضي، صيقلي، گاهي براق، به رنگ سفيد با ته رنگ مايل به زرد و به ابعاد 51.8 × 73.2 ميليمتر مي گذارد. تفريخ تخمها 30 روز به طول مي انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشيده از كرك، تا حدي ناتوان و براي تغذيه وابسته به والدين هستند و در ابتدا توسط غذاي نيمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشيانه تغذيه مي شوند. پرورش جوجه ها 58 تا 64 روز طول ميكشد.
پرندگان سایر سایت های پرنده نگری در سمیرم:
کبک دری:
به لحاظ زیستگاهی محدود به مناطق بسیار مرتفع و تاحدود زیادی بکر است. دو زیرگونه از این پرنده در منطقه یافت می شوند که زیرگونه semenowtianschanskii انحصارا در ایران و منطقه زاگرس دیده می شود. از نظر اهمیت شکار شدن توسط انسان بسیار حائز ارزش است. این گونه کم و بیش در ارتفاعات زاگرس مرکزی دیده می شود.
ویژگی های ظاهری: طول بدن 58 تا 62 سانتی متر و گستردگی بال ها 95 تا 105 سانتی متر است.
کبک بزرگی است که در نواحی مرتفع کوهستانی دیده می شود و کمتر از خط رویش درختان پایین تر می آید. نسبت به سایر ماکیان اجتماعی نیست. نر و ماده همشکل و فاقد تغییرات فصلی هستند.
پرنده بالغ دارای پر و بالی خاکستری بوده گلو و نوار چشمی پهن و سفید دارد و تارک خاکستری است. پهلوها دارای رگه های طولی بلوطی رنگ هستند که در رنگ زمینه خاکستری مشخص است. دم در پرواز قهوه ای تیره است که در انتها قرمز رنگ دیده می شود. دو سوم اولیه طول شاهپرهای اولیه و تعدادی از شاهپرهای ثانویه سفید رنگ است که در پرواز بشکل لکه سفید بزرگی نمایان می شود. پرنده ماده فاقد سیخک پا و نقش و نگار آن نامشخص تر است.
ویژگی های زیستی: این پرنده معمولا در ارتفاع 1800 تا 3000 متری و در حد فاصل برف های دائمی و مرز رویشی درختان بسر می برد همچنین کوه های فاقد برف های دائمی، شیب های تند صخره ای با پوشش بوته ای و علفی پراکنده، پرتگاه ها و دره های کوچک و عمیق دارای لکه های برف را ترجیح می دهد. پرنده ای محتاط است و در گروه های خانوادگی یا دسته های کوچک دیده می شود. به خوبی راه می رود و به سرعت می دود. پروازی قدرتمند دارد و هنگام مواجه شدن با خطر به سرعت به طرف سربالایی دویده یا به طرف سراشیبی پرواز می کند.
از ریشه و علف همچنین دانه ها، میوه ها و حشرات تغذیه می کند. جوجه آوری از اواخر فروردین آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش گودی پوشیده با علف، خزه و پر است که روی زمین، در مناطق باز و اندکی در پناه صخره ها، بوته ها یا شکاف سنگ ها ساخته می شود. معمولا 6 تا 8 و گاهی 10 تخم نیمه بیضی نخودی مایل به کرم رنگ پریده با خال هایی قهوه ای مایل به قرمز، به ابعاد 46*66 میلی متر می گذارد. تفریخ تخم ها 30 روز بطول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد بدنی پوشیده از کرک دارند و برای تغذیه مستقل از والدین خود هستند و توسط پرنده ماده نگهداری می شوند.
پراکنش و فراوانی: کبک دری به طور معمول مقیم مناطق مرتفع کوهستانی است و احتمالا در طول ارتفاعات البرز و زاگرس دیده می شود.
عقاب طلایی:
در راس هرم غذایی بوده و کم شدن آن آشکارا به تغییرات اکوسیستم در سطوح پایین تر اشاره می کند، بومی مناطق کوهستانی در محدوده مورد مطالعه بوده بنابراین در صورت تغییر شرایط منطقه، آنجا را ترک کند. این پرنده نیز همچون گونه قبل بومی منطقه بوده و تنها در زمستانها در ارتفاعات پایین تر نیز دیده می شود.
ویژگی های ظاهری: طول بدن 75 تا 88 سانتی متر و گستردگی بال ها 204 تا 220 سانتی متر است. عقابی قدرتمند و بزرگ جثه با منقاری بزرگ، دمی بلند و گسترده است. نر و ماده همشکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ روتنه قهوه ای تیره، تارک و پس سر زرد مایل به قهوه ای و پوش پرهای میانی بال کرم تا زرد مایل به قهوه است که تشکیل نواری رنگ پریده روی بال ها می دهد. زیر تنه قهوه ای تیره و لبه زیرین بال و انتهای دم تیره رنگ است. پرنده نابالغ شبیه به بالغ و قهوه ای تیره است و تارک و پس سری زرد مایل به قهوه ای دارد. همچنین سفیدی در قاعده شاهپرهای اولیه و ثانویه اش دیده می شود و دم دارای قاعده سفید و نوار سیاهی در انتها است.
ویژگی های زیستی: این پرنده در مناطق کوهستانی و مرتفع، تپه ماهوری، استپی، جنگل ها یا تالاب های واقع در مناطق پست بسر می برد. پروازی قدرتمند و باشکوه با بال زدن های قوی و عمیق دارد. با بال هایی به شکل V و کمی متمایل به جلو بال باز اوج گیری و با بال هایی هم سطح بدن بال بازوروی می کند. بیشتر از پستانداران، پرندگان و گاهی خزندگان، ماهی ها و حشرات و یا لاشه آنها تغذیه می کند.
جوجه آوری از اواسط بهمن آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش را از شاخه های ضخیم و ترکه های چوب با پوششی از شاخه های برگ دار، در بیرون زدگی های صخره ای، لبه پرتگاه و یا روی درخت می سازد. معمولا 2، بعضی مواقع 1 و به ندرت 3 تخم نیمه بیضی کوتاه سفید پوشیده شده با خال هایی قهوه ای، قرمز بلوطی و خاکستری رنگ پریده، به ابعاد 59*75 میلی متر می گذارد. تفریخ تخم ها 43 تا 45 روز بطول می انجامد.
جوجه ها در بدو تولد تاحدودی پوشیده از کرک و هنوز تا حد زیادی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. از طریق منقار به منقار توسط پرنده ماده تغذیه می شوند و پس از 30 روز قادرند از غذای آورده شده به آشیانه تغذیه کنند. پرورش جوجه ها 65 تا 70 روز بطول می انجامد.
پراکنش و فراوانی: عقاب طلایی به صورت گسترده و مقیم در مناطق کوهستانی واقع در شمال و غرب کشور، همچنین در جنوب شرق کشور دیده می شود. تعدادی پرنده نابالغ زمستان ها در دشت ها دیده می شوند.
اطراف روستای خفر: روستای خفر از نظر تقسیمات سیاسی در استان اصفهان، شهرستان سمیرم و بخش پادنا قرار دارد و 406 خانوار در این روستا ساکن هستند. حوزه خفر با مساحت 1726451 هکتار و ارتفاع متوسط 2900 متر دارای حداقل ارتفاع 1700 متر و حداکثر ارتفاع 4300 متر می باشد.
روستای خفر روستایی کوهستانی محسوب می شود و متداول ترین راه صعود به قله دنا و سایر قلل مرتفع منطقه از خفر می گذرد. پیاده روی در جهت شمال شرقی روستا مسیر مناسبی برای پرنده نگری محسوب می شود.
پرندگان مشاهده شده در سایت پرنده نگری خفر:
باشه (دلیجه معمولی)، کبک، زنبورخوار، دم جنبانک شکم زرد، پپت دشتی (پپت خاکی)، سنگ چشم دم سرخ، زیر آبروک، چکچک گوش سیاه، چکچک دشتی، توکای سیاه، سسک چیفچاف، سسک سرسیاه، چرخ ریسک بزرگ، کمرکلی بزرگ، سهره پیشانی سرخ، سهره معمولی (سهره طلایی)، گنجشک خانگی، زاغی، کلاغ کوهی نوک زرد (زاغ نوک زرد)، کلاغ ابلق
سایت پرنده نگری بی بی سیدان:
رودخانه بی بی سیدان یکی از جذاب ترین سایت های پرنده نگری زاگرس مرکزی است که نظر هر علاقمند طبیعت را به سوی خود جلب می کند. این رودخانه با آب بسیار زلال و نیلگون خود، با عبور از دل تنگه های صخره ای بلند، به همراه چشمه هایی بسیار زیبا که در طول مسیر به آن می پیوندند، مناظری بسیار دیدنی و چشم نواز می آفریند.
پرندگان مشاهده شده در سایت پرنده نگری بی بی سیدان:
حواصیل ارغوانی، قرقی، عقاب طلایی، آبچلیک تک زی، فاخته (کبوتر جنگلی)، قمری خانگی، کبوتر چاهی، ماهی خورک، چلچله (پرستوی معمولی)، دم جنبانک ابلق، سنگ چشم دم سرخ، زیر آبروک، توکای سیاه، سسک نیزار (سسک تالابی معمولی)، سسک چیفچاف، کمرکلی بزرگ، گنجشک خانگی، سار (سار معمولی)، زاغی، کلاغ کوهی نوک سرخ، غراب
سایت پرنده نگری سدحنا:
سد حنا که در جنوب شرق شهرستان سمیرم واقع شده است، دریاچه این سد که بخشی از ناحیه شمال غربی منطقه را تشکیل می دهد، در محدوده طول جغرافیایی 51 درجه و 48 دقیقه و عرض جغرافیایی 31 درجه و 12 دقیقه قرار دارد. فاصله سد از مرکز شهرستان سمیرم حدود 30 کیلومتر و نزدیکترین منطقه مسکونی به آن قلعه اسلام آباد (مختارخان) و شهر کوچک حنا از بخش مرکزی سمیرم است که شهر مختارخان در سمت جنوب آن و شهر حنا در فاصله 8 کیلومتری در سمت جنوب غربی دریاچه قرار گرفته است.
ویژگی های سد حنا:
مساحت دریاچه و محدوده آن: کل مساحت منطقه شکار ممنوع حنا اعم از بخش خشکی و آبی 18750دهکتار است که در حدود 700 تا 1000 هکتار مساحت بخش آبی می باشد.
عمق دریاچه: عمق دریاچه از 30 سانتی متر در شمال شروع و به 27 متر عمق در پشت دیواره سد می رسد. بطور متوسط عمق دریاچه بین 5 تا 7 متر برآورد می گردد.
سیمای طبیعی منطقه: وجود کوه های کوتاه و بلند و تپه های متعدد که در اطراف دریاچه را احاطه کرده اند و قرار گرفتن دریاچه در وسط منطقه بخصوص در فصل زمستان که این نواحی پوشیده از برف است، منظره زیبایی را بوجود می آورد. در فصول بهار و تابستان نیز با رویش گیاهان مختلف در محدوده منطقه و حواشی دریاچه و همچنین با پرواز پرندگان بر فراز آسمان و روی سطح آب، زیبایی منطقه دوچندان می گردد.
لیست پرندگان مشاهده شده در سایت پرنده نگری حنا:
کشیم کوچک، کشیم بزرگ، کشیم گردن سیاه، قار کوچک (اگرت کوچک)، حواصیل خاکستری، فلامینگوی بزرگ، اردک سر سفید، آنقوت، خوتکا، اردک سر سبز، اردک فیلوش، اردک نوک پهن، اردک سرحنایی، کور کور (کور کور سیاه)، عقاب صحرایی (عقاب استپی)، باشه (دلیجه معمولی)، چنگر (چنگر معمولی) سلیم طوقی، سلیم کوچک، خروس کولی، پاشلک (پاشلک معمولی)، سلیم شنی (سلیم شنی بزرگ)، آبچلیک آوازخوان، آبچلیک تک زی، آبچلیک پاسرخ، تلیله نوک دراز (تلیله بلوطی)، آبچلیک شکیل، کاکایی ارمنی/خزری، کاکایی صورتی، درنا (درنای معمولی)، چکاوک کاکلی، چکاوک شاخدار، دم جنبانک ابلق، سنگ چشم دم سرخ، چکچک دشتی، سهره خاکی، کلاغ ابلق
کاکایی سر سیاه کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۳۴ تا ۳۷ سانتی متر و گستردگی بالها ۱۰۰ تا ۱۱۰ سانتی متر است. کاکایی کوچک جثه، با بدنی ظریف و سری به نسبت کوچک است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری سر قهوه ای شکلاتی، حلقه چشمی سفید منقطع، چشمهای سیاه و روتنه خاکستری کمرنگ دارد. گردن، سینه، دم، دمگاه و زیرتنه کاملا سفید است. در پرواز زیر بالها خاکستری، چند شاهپر اولیه سفید با نوک سیاه و نوک شاهپرهای ثانویه سفید دیده می شود. پاها و منقار قهوه ای قرمز هستند. در خارج از این دوره، رنگ تیره سر محو می شود و فقط لکه های سیاهی در پشت و روی چشمها باقی می ماند. پاها قرمز روشن و منقار به همین رنگ با نوک سیاه دیده می شود. در پرنده نابالغ سر، پس گردن و روتنه نخودی قهوه ای است و حاشیه نخودی پوشپرهای پشت و روی بالها طرحی شطرنجی ایجاد می کند. پاها صورتی مایل به زرد و منقار نیز به همین رنگ با نوک سیاه، دارای نوار سیاهی در حاشیه عقبی بالها و نوار سیاه نازکی در انتهای دم سفیدش است.
ویژگیهای زیستی
اغلب در نزدیکی آبهای آرام و کم عمق شور، لب شور و شیرین به سر می برد و معمولا حاشیه دریاچه ها، رودخانه های دارای جریان آرام و پیکره های آبی، دلتاها، مکانهای دفع فاضلاب، کانالها، برکه ها یا دشتهای سیلابی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. در خارج از دوره جوجه آوری در آبهای بين جزرومدی کنار سواحل، مصبهای گلی یا ماسه ای، علفزارهای مرطوب، آب بندانها و مکانهای دفن زباله و فاضلاب دیده می شود. پرنده ای است اجتماعی و بر خلاف دیگر کاکایی ها، شبها نیز فعالیت می کند. سریع می دود و در پرواز بسیار چابک است. برای شکار حشرات در جابال زنی می کند و با بال زدنهای تند در طوفانهای دریایی پرواز می کند. بیشتر از مواد جانوری به ویژه حشرات، کرمهای خاکی، مواد گیاهی و زباله های شهری و صنعتی تغذیه می کند ولی گاهی با دزدیدن غذای دیگر پرندگان و لاشه خواری غذای خود را تأمین می کند. جوجه آوری از اواخر فروردین تا اواسط اردیبهشت به صورت کلنی و گاهی منزوی، در زمینهای باز نزدیک آب در سواحل یا مناطق داخلی آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش گودی کم عمق با مقداری از مواد گیاهی است که آن را روی زمین و معمولا داخل پوشش گیاهی کم ارتفاع، گاهی در زمینهای لخت، روی پوشش گیاهی موجود در آبهای کم عمق و به ندرت روی ساختمانها می سازد. معمولا سه و گاهی دو تا شش تخم نیمه بیضی سبز مات تا خاکستری، گاهی اخرایی تا قهوه ای دار چینی با خالهای قهوه ای تا زیتونی و به ابعاد ۳۷ × ۵۲ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۱ تا ۲۷ روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تاحدی توانمند و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. پرورش جوجه ها ۳۵ روز طول می کشد.
Morphological characteristics:
34-37 cm length and 100-110 cm wingspan. A small gull with slender body and rather small head. Sexes similar with some seasonal variation. Breeding adult with chocolate-brown head, narrow roken white eye-ring, black eyes, and pale grey upperparts. Neck, breast, tail, rump, and underparts wholly white. In flight, wing-pattern highly characteristic, upperwing grey with white wedge on leading edge of hand-part of wing, black rear edge on primaries and white rear edge on secondaries. Bill and legs red-brown. In winter, head white without black hood and dark colour restricted to black bar before and over eye; bill and legs brighter red, bill with dark tip. Juvenile with buff-brown head, nape, and upperparts, with upper tail-coverts looking scaly due to buff-white tips, bill flesh-yellow with black tip, and legs dull yellow; also shows black bar on rear margin of wing and narrow tail-band.
Biological characteristics:
Prefers low vegetation along lakes and ponds in wetlands; found near any type of fresh, brackish, or saline shallow water, on ponds in parks, along lakes, reservoirs, slow-flowing rivers, lagoons, deltas, estuaries, sewage farms, canals, or floodplains. Feeds outside breeding season on or near water but also in meadows, behind plough in arable fields, and on tidal flats and rubbish dumps. Highly gregarious. Generally rests at night on water of sheltered lakes, reached after long flights at end of day and sometimes well into dark. Flight agile and gait fast. Hovers when preying on flying insects and moves headway into storms with fast wing-beats. Feeds mainly on animals such as insects and
earthworms, also on plant material and urban or industrial waste. Sometimes obtains food by scavenging and food-piracy. Breeding starts mid-April to early May; usually colonially in short vegetation near or just above shallow water. Monogamous. Nest a pile of grass and weeds with shallow depression on top. lined with fine plant material. Usual clutch 3, sometimes 2-6, semi-oval eggs, dull green to grey and sometimes yellow-buff to cinnamon brown, spotted with brown to olive, 52 × 37 mm in size. Eggs hatch after 21-27 days. Chicks precocial and nidicolous. Fledging period 35 days.
کشیم گردن سیاه
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 28 تا 34 سانتی متر و گستردگی بالها 56 تا 60 سانتی متر است .كشیمی به نسبت كوچک جثه با سر کوچک و مربع شكل، پیشانی بلند و شیبدار، گردن به نسبت قطور و منقار کوتاه و اندكی رو به بالا است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجهآوری سر و صورت سیاه براق و یك دسته پرهای طلایی رنگ دارد كه از پشت چشمها شروع و روی گونهها و پس گردن آویخته است. همچنین گردن، سینه و روتنه سیاه براق، پهلوها بلوطی درخشان و زیرتنه سفید دیده میشود. در خارج از این دوره نیز با روتنۀ تیره، زیرتنۀ روشن، چانه، گلو و پس گردن سفید اطلسی و گونه های تیره از قابل تفكیك است. پرندۀ نابالغ شبیه به بالغها در خارج از دورۀ جوجهآوری است ولی« كشیم گوشدار» كمی قهوهایتر، گونه ها تیره تر، بخش بالایی دو طرف گردن نخودی رنگ و نوار تیره رنگی در جلوی سینه دیده می شود
ویژگیهای زیستی
دریاچههای باز، مصبها و آبهای ساحلی دارای پناه را ترجیح میدهد. پرندهای اجتماعی است و در خارج از دورۀ جوجه آوری اغلب در دستههای پراكنده و گاهی به تنهایی دیده میشود. شناگر خوبی است و معمولاً به مدت 10 تا 50 ثانیه در عمق پنج متری غواصی میكند. به طور عمده از حشرات و لاروها و گاهی نیز حلزونها، سختپوستان، دوزیستان و ماهیهای کوچک تغذیه میکند. معمولاً غذای خود را با حرکت سریع منقار در سطح و یا زیر آب صید میکند. جوجه آوری از اواخر فروردین در دریاچههای آب شیرین كم عمق، گاهی در حاشیۀ رودخانههای با جریان ملایم با پوششی از نیها و جنگلها و به صورت كلنیهایی متشكل از چند الی چند صد آشیانه و معمولاً در مجاورت گونههایی نظیر كاكائیها و پرستوهای دریایی آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه هایش كپهای از گیاهان آبزی و گیاهان اطراف است كه آن را به صورت شناور بر سطح آب بنا میکند. معمولاً سه تا پنج و به ندرت دو تا هشت تخم بیضی شکل به رنگ سفید گچی میگذارد. و به ابعاد29.7 در 43.1 میلیمتر، تفریخ تخمها 20 الی 21 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك هستند، توسط والدین تغذیه و مراقبت میشوند و در حدود 21 روزگی مستقل میشوند. معمولاً دو دسته تخم در هر دورۀ جوجه آوری میگذارد.
Morphological characteristics: 28-34 cm length and 56-60 cm wingspan. A small grebe, with small, rounded head, markedly steep forecrown and
elongated crown, relatively thick neck, and slim, uptilted bill. Sexes similar with
seasonal variation. Breeding adult can be easily recognized by glossy black
head, relieved by sprays of golden ear tufts falling from behind eyes and curving
downward over rear ear-coverts; neck, upper breast, and whole upperparts
black. Underparts mainly white, with chestnut flanks. In winter, dark grey above
and white below; lower face and throat white, usually contrasting with dusky
wash over foreneck. Similar in winter to Horned Grebe P. auritus, but black of
cap reaches to below eye and not sharply defined form white throat. Juvenile like
adult in winter but browner, with duskier cheeks, buff tinge to side of upper neck
and broad dusky collar above breast.
Biological characteristics:Prefers open lakes, sheltered estuaries, and coastal
waters. Gregarious, sometimes solitary but often in flocks outside breeding
season. A good swimmer, dives to a depth of 5 m for 10-50 seconds. Mainly
feeds on insects, larvae, mollusks, crustaceans, amphibians, and small fish. Food
collected in shallow waters or on surface with quick right and left movements
of head. Breeding starts mid-April in colonies with up to several hundred nests
and often associates with colonies of Gulls Larus, Terns Sterna, and other aquatic
birds. Nest made in shallow plentifully vegetated and highly productive waters,
including freshwater marshes and lakes with dispersed submerged vegetation
and patches of reeds and other sheltered locations. Usual clutch 3-5, seldom 2-8,
elliptical or sub-elliptical, smooth chalky white eggs, 43.1×29.7 mm in size. Eggs
hatch after 20-21 days. Chicks downy and precocial, cared for by both parents
for 21 days. Usually two clutches laid annually
چوب پا
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۳۵ تا ۴۰ سانتی متر و گستردگی بالها ۶۷ تا ۸۳ سانتی متر است. کنار آبچری زیبا با منقار صاف و ظریف، پاهای خیلی دراز و بدن سیاه و سفید است. نر و ماده در دوره جوجه آوری تا حد زیادی همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده نر بالغ در دوره جوجه آوری روتنه و بالهای سیاه دارد. بخش پشتی تارک سر و پس سر سیاه مایل به خاکستری، دم خاکستری رنگ پریده و مابقی بدن سفید دیده می شود. پاها خیلی دراز و به رنگ صورتی مایل به قرمز دیده می شود. پرنده ماده بالغ، تیرگی تارک سر را ندارد. همچنین روتنه و پرهای شانه ای سیاه مایل به قهوه ای است که در تضاد با رنگ سیاه بالها به خوبی نمایان می شود. پرنده نابالغ روتنه قهوه ای مات دارد و به واسطه حاشیه رنگ پریده پرهای روتنه، طرح فلس مانند نشان میدهد.
ویژگیهای زیستی
پیکره های آبی ساحلی، مصبها، حاشیه رودخانه ها و دریاچه های کم عمق واقع در اراضی پست و گاهی دریاچه های کوهستانی، شوره زارها، دشتهای سیلابی و مردابهای باز شور و لب شور را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پرنده ای اجتماعی است و معمولا به تنهایی یا گروهی، همراه با دیگر کنار آبچرها دیده می شود. با گامهای بلند و به شکلی نامتعادل در طول سواحل راه می رود. بیشتر از بی مهره ها به ویژه حشرات آبزی تغذیه می کند. جوجه آوری از اوایل فروردین تا اواخر خرداد آغاز می شود و کلنی جوجه آوری در نزدیکی آب و در بخشهای کم عمق پیکره های آبی، حاشیه دریاچه ها و مناطق غرقابی تشکیل می شود. تک همسر است و آشیانه اش گودی کم عمقی از مواد گیاهی با پوششی از مواد نرمتر است که آن را بین گیاهان درون یا حاشیه آبهای کم عمق، همچنین زمینهای گلی نزدیک آب بنا می کند. معمولا سه تا چهار و گاهی پنج تخم نیمه بیضی تا بیضی، صاف، تا حدی صیقلی، نخودی مایل به قهوه ای کمرنگ، با خالها و لکه های سیاه گاهی خاکستری و به ابعاد ۴۴*۳۱ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۵ تا ۲۶ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند و در حدود ۲۸ روزگی مستقل می شوند.
کاکایی خزری
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۵۹ تا ۶۷ سانتی متر و گستردگی بالها ۱۴۰ تا ۱۵۸ سانتی متر است. کاکایی بزرگ جثه ای با پاهای دراز، بالهای کشیده و چشمهای زرد با حلقه چشمی قرمز رنگ است. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری به واسطه روتنه خاکستری تیره و سر، گردن و زیرتنه سفید قابل تشخیص است. بالهای خاکستری با انتهای سیاه همراه با لکه های سفید دارد. منقار زرد همراه با لكه قرمزی نزدیک به نوک نیم نوک پایین و پاها به همین رنگ هستند. در خارج از این دوره رگه رگه تیره کوچکی در اطراف چشمها و پس گردن دیده می شود و رنگ پاها نیز مایل به صورتی است. پرنده نابالغ با سری به رنگ قهوه ای روشن، روتنه به همین رنگ با الگوی شطرنجی متشکل از خالهای روشن و تیره، منقار تیره و دمگاه و دم سفید با یک نوار سیاه نزدیک به انتهای آن قابل شناسایی است.
ویژگیهای زیستی
سواحل صخره ای، تالابهای لب شور، دریاچه های نمک، دریاچه ها و رودخانه های بزرگ را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و در خارج از دوره جوجه آوری اغلب در سواحل دریاها، لنگرگاه ها، مکانهای دفن زباله، کشتزارها، مصبها و خليجها دیده می شود. بسیار قلمرو طلب است و برخی جفتها از قلمرو خود در طول سال مراقبت می کنند. در برابر دیگر کاکایی ها نیز رفتار خصمانه و تهاجمی دارد و با بالهایی نیمه باز و گردن کشیده به دفاع از خود می پردازد. پروازی آرام دارد، با چابکی ماهیها را از سطح آب شکار می کند و یا برای گرفتن آنها به داخل آب شیرجه می زند. همچنین با لاشه خواری و یا دزدیدن غذای سایر پرندگان غذای خود را تأمین و تقریبا از هر ماده آلی که از اندازه مناسب برخوردار باشد تعذیه می کند.
درنای معمولی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتی متر و گستردگی بالها ۲۲۰ تا ۲۴۵ سانتی متر است. پرنده ای درشت جثه با منقار نوک تیز و گردن و پاهای کشیده است که تا حدی شبیه «لک لک سفید» به نظر می رسد. نر و ماده همشكل (نر اندکی بزرگتر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ رنگ عمومی بدن خاکستری مایل به آبی مات، جلوی پیشانی، فاصله چشمها تا منقار و جلوی گردن سیاه و تارک سر قرمز دیده میشود. نوار پهن سفید رنگی از پشت چشمها شروع می شود و در دو طرف تا پایین گردن امتداد می یابد. شاهپرهای اولیه سیاه و شاهپرهای ثانویه خاکستری مایل به سیاه هستند. شاهپرهای سومین دراز و حجیم بوده هنگام بسته بودن بالها به شکل دسته جارویی روی دم آویخته می شود. پرنده نابالغ دارای سر و گردن قهوه ای مایل به قرمز و فاقد الگوی سیاه و سفید کردن و لکه قرمز در تارک سر است.
ویژگیهای زیستی
زمینهای باز اطراف دریاچه ها و مردابها، دشتهای سیلابی، خلیجهای کم عمق دارای پناه، علفزارهای باتلاقی و زمینهای کشاورزی هموار را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پروازی آهسته، با شکوه، منظم و قدرتمند با بال بازروی های پراکنده و طولانی دارد. در پرواز گردن و پاها کشیده است و بالها در انتها چهار گوش به نظر می رسند. پرنده ای اجتماعی است، به صورت گروهی مهاجرت می کند و در طول مسیر دسته های بسیار بزرگی را تشکیل می دهد. تک همسر است و جفتها سراسر عمر با هم می مانند. نمایش رقص این پرنده بسیار زیبا و با شکوه است که به تنهایی، جفتی و یا گروهی، سراسر سال و به ویژه در دوره جوجه آوری انجام می شود. آهسته ولی موزون راه می رود. به ندرت روی درخت می نشیند و قادر است تا به خوبی شنا کند. گله های مهاجر این پرنده به شکل «7» و یا در یک خط پرواز می کنند. گاهی در سرزمینهای زمستان گذرانی روزانه مسافتهای طولانی را برای یافتن غذا طی می کند. از مواد گیاهی شامل ریشه ها، ساقه های زیرزمینی، پیاز گیاهان، برگها، میوه ها و دانه ها تغذیه می کند. همچنین پستانداران کوچک، مارها، مارمولکها، قورباغه ها و به ندرت ماهیها، تخم و جوجه پرندگان کوچک و از بی مهره هایی مانند حشرات و کرمهای خاکی در رژیم غذاییش دیده می شود. جوجه آوری از اواخر فروردین و با تشکیل قلمرو در تالابهای وسیع و کم عمق و باتلاقهایی با نیزارهای وسیع و درختان پراکنده آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش توده مسطح کوچک یا بزرگی از مواد گیاهی است که روی زمین بنا می کند و درونش را با کمی الیاف نرم گیاهی می پوشاند. معمولا دو و گاهی یک تا سه تخم نیمه بیضی تا بیضی، تا حدی صیقلی، به رنگ آبی خاکستری تا نخودی و یا زیتونی تا قهوه ای مایل به قرمز، با خالها و یا لکه های کشیده به رنگ قرمز قهوه ای، قهوه ای تیره یا ارغوانی و به ابعاد ۶۲٫۴ × ۹۶٫۴ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۸ تا ۳۰ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها ۶۵ تا ۷۰ روز طول می کشد.
آبچلیک پاسبز
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۳۰ تا ۳۳ سانتی متر و گستردگی بالها ۶۸ تا ۷۰ سانتی متر است. آبچلیکی درشت جثه، بلند قامت با گردن کشیده و تا حد زیادی شبیه به «آبچلیک تالابی» است ولی به واسطه جثه بزرگتر، منقار دراز و اندکی رو به بالا، پاهای دراز و سبز رنگ از آن متمایز می شود. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری روتنه خاکستری همراه با خط و خالهای تیره دارد که این خط و خالها روی سر، سینه و پهلوها نیز دیده می شود. بخش میانی روتنه، دمگاه و مابقی زیرتنه سفید است. در خارج از این دوره بدن کمرنگتر و خط و خالهای روتنه و زیرتنه کمتر مشخص است. پرنده نابالغ شبیه به بالغها در پوشش زمستانه است ولی روتنه قهوه ای تر است و به واسطه حاشیه نخودی قهوه ای پرهای روتنه، راه راه به نظر می رسد.
ویژگیهای زیستی
زمینهای گلی بین جزرومدی، مصبها، مانگروها، شوره زارها، صخره های مرجانی، سواحل شنی، دریاچه های آب شیرین، علفزارهای غرقابی، تالابهای نمکی، آب بندانها و پیکره های آبی لب شور را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. به تنهایی یا در دسته های کوچک دیده می شود و فقط در زمان مهاجرت دسته های بزرگتری تشکیل می دهد. پروازی مستقیم در فواصل طولانی دارد و هنگام پرواز پاهای کشیده اش تا حد زیادی از دم تجاوز می کند. با راه رفتن و دویدن در آبهای کم عمق به تغذیه از بی مهره ها به ویژه حشرات از سطح آب می پردازد. گاهی نیز ماهیهای کوچک را صید می کند.
آبچلیک پاسرخ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۲۷ تا ۲۹ سانتی متر و گستردگی بالها ۵۹ تا ۶۶ سانتی متر است. آبچلیکی متوسط جثه است که به واسطه رنگ قرمز نارنجی پاها از بسیاری دیگر از کنار آبچرها متمایز می شود. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دورة جوجه آوری سر، سینه و روتنه قهوه ای خاکستری دارد و خط و خالها و لکه هایی به رنگ سیاه یا قهوه ای تیره در سراسر بدن دیده میشود. قسمت عقبی روتنه و دمگاه لکه سفید و مثلث شکل بزرگی دارد و دم دارای خطوط عرضی سیاه و سفید است. حاشية عقبی بالها سفید و در پرواز به خوبی نمایان است. منقار نارنجی مایل به قرمز با نوک تیره است. در خارج از این دوره رنگ بدن خاکستری تر، یکدست تر و دارای خط و خالهای کمتری است. پرنده نابالغ روتنه قهوه ای دارد، پاها زرد مایل به نارنجی است و به واسطه حاشیه نخودی پرها، فلس دار به نظر می رسد.
ویژگیهای زیستی
علفزارهای مرطوب واقع در مناطق کم ارتفاع پست یا با شیب ملایم، مصبهای گلی، دریاچه ها، تالابها و پیکره های آبی شیرین یا لب شور، خلیجهای دارای پناه و سواحل شنی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و زمستانها اغلب در خورها و اراضی گلی و لجنی سواحل دیده می شود. پرنده ای محتاط ولی پر سر و صدا است. در خارج از دوره جوجه آوری و در زمان مهاجرت دسته های کوچک تا بزرگی تشکیل می دهد. پروازی قوی، چابک و به نسبت نامنظم دارد که با بال زدنهای پیوسته، بال بازروی و اغلب چرخش به پهلوها همراه است. در زمان پرواز پاهای کشیده اش تا حدی از دم تجاوز می کند. جوجه آوری از اواخر فروردین به صورت منزوی یا با تشکیل کلنی در علفزارهای نزدیک پیکره های آبی آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش حفره ای کوچک روی زمین و بین پوشش علفی است که درونش را با مواد گیاهی می پوشاند. معمولا چهار، گاهی سه و به ندرت پنج تخم گلابی شکل تا بیضی، صاف، تا حدی صیقلی، نخودی کمرنگ تا نخودی مایل به کرم گاهی با ته رنگ زیتونی، با خالها، لكه ها و خطوط قهوه ای مایل به سیاه یا قهوه ای مایل به قرمز و به ابعاد 31.6 * 45.3 میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۳ تا ۲۴ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها ۲۵ تا ۳۵ روز به طول می انجامد.
سلیم طوقی بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۸ تا ۲۰ سانتی متر و گستردگی بالها ۴۸ تا ۵۷ سانتی متر است. سلیمی کوچک جثه و پر تحرک است که به واسطه طرح سیاه و سفید سر و گردن شباهت زیادی به «سلیم کوچک» دارد. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ در دوره جوجه آوری تارک سر و روتنه خاکستری مایل به قهوه ای است. نقاب سیاهی روی صورت و طوق سینه ای پهنی به همین رنگ دارد. لكه جلو پیشانی، طوق گلویی و سایر بخشهای زیرتنه سفید دیده می شود. انتهای شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه است و نوار بالی سفیدی روی بالها دارد که در پرواز به خوبی نمایان است. پاهای نارنجی و منقاری به همین رنگ با نوک سیاه دارد. در خارج از دوره جوجه آوری، رنگ سیاه نقاب صورت و نوار سینه به رنگ قهوهای خاکی و رنگ منقار به تیرگی می گراید. پرنده نابالغ شبیه به بالغها در پروبال زمستانه است ولی روتنه قهوه ای و به واسطه حاشیه رنگ پریده پرها، فلس دار به نظر می رسد. طوق سینه ای نیز به رنگ قهوه ای مایل به سیاه و ناقص دیده میشود و نقاب سیاه صورت را ندارد.
ویژگیهای زیستی
سواحل دریا، مصبها و یا زیستگاههای مشابه آن در حاشیه رودخانه ها، دریاچه ها، تالابها و گاهی مناطق مجاور علفزارها را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پرنده ای پر جنب و جوش و اجتماعی است و در خارج از دوره جوجه آوری اغلب در دسته های ۵۰ تایی یا بیشتر دیده می شود. پروازی سریع و در ارتفاع کم با بال زدن، بال بازروی و گاهی تغییر ارتفاع دارد. راه رفتن و تغذیه مانند دیگر سليمها، ترکیبی از دویدنهای سریع و آهسته همراه با توقفهای ناگهانی و کوتاه و خم کردن سر و گردن برای برداشتن طعمه است. معمولا در طی دوره جوجه آوری از بی مهره ها و خارج از این دوره بیشتر از کرمها، سخت پوستان و نرم تنان دریایی تغذیه می کند.
اردک سرحنایی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 42 تا 49 سانتیمتر و گستردگی بالها 72 تا 82 سانتیمتر است. از اردکهای غواص متوسط جثه با تارکی برآمده، پیشانی بلند و شیبدار و منقار به نسبت دراز است. نر و ماده متفاوت هستند و اندك تغییرات فصلی دارند. در پرندۀ نر بالغ، بدن خاکستری کمرنگ است، سر و گردن بلوطی، سینه سیاه، نوار بالی خاکستری روشن، منقار آبی کمرنگ با قاعده و نوک تیره و چشمها نیز قرمز رنگ است. پرندۀ ماده سر و سینه ای قهوه ای، منقاری شبیه به نر اما تیره تر و نوار بالی خاکستری دارد و به واسطۀ کمرنگی قاعدۀ منقار، چانه و خط چشمی، از ماده «اردک سیاه کاکل» و «اردک سر سیاه» متمایز میشود. پرندۀ نر در پرریزی شبیه به ماده ولی به واسطه سر و گردن خرمایی مات، سطح پشتی خاکستری تر و چشمان قرمز متمایز میشود. پرنده نابالغ شبیه به پرنده ماده است ولی یکنواخت تر و فاقد خط چشمی کمرنگ است.
ویژگیهای زیستی
تالابهای آب شیرین کم عمق تا عمیق با گیاهان غوطه ور و با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه را ترجیح می دهد. خارج از دورۀ جوجه آوری در دریاچه های باز، استخرها، رودهای با جریان آرام و گاهی مصبها و خلیجهای دارای پناه دیده میشود. پرنده ای اجتماعی است و خارج از دورۀ جوجه آوری در دسته های کوچک و هنگام مهاجرت در دسته های بزرگ دیده میشود. پروازی قدرتمند با بال زدنهای سریع و آهنگین دارد و معمولاً به صورت گروهی، با فواصل نامنظم و خطی دراز یا «7» شکل پرواز می کنند. به ندرت به ساحل می آید و اغلب روی آب به استراحت می پردازد. به آرامی شنا میکند و اغلب با جهشی به داخل آب، غوص میکند. به طور عمده از مواد گیاهی و تا حدی از مواد جانوری تغذیه میکند. برای به دست آوردن غذا بیشتر غوص میکند و یا با فرو بردن سر و گردن درون آب به تغذیه می پردازد. جوجه آوری از اواخر فروردین تا اواسط خرداد در دریاچه ها و تالابهای با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش توده های از مواد گیاهی است كه آن را در بین پوشش گیاهی حاشیه ای به صورت کاملاً مستتر بنا میکند و درونش را با پرهای فراوان می پوشاند. معمولاً شش تا 11 و به ندرت تا 18 تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، سبز کمرنگ تا خاکستری مایل به سبز و به ابعاد 44.2 × 60.7 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 24 تا 26 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 50 تا 56 روز طول میکشد.
آبچلیک آوازخوان
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۹ تا ۲۱ سانتی متر و گستردگی بالها ۳۸ تا ۴۰ سانتی متر است. آبچلیکی کوچک تا متوسط جثه با بدن به نسبت کشیده، دم بلند و پاها و گردن کوتاه است. تر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری به واسطه روتنه قهوه ای مایل به زیتونی با خطوط قهوه ای تیره و دمگاه و دم زیتونی با حاشیه سفید مشخص است. در پرواز نوارهای بالی سفید و نوار سفید در حاشیه عقبی بالها به خوبی نمایان است. گردن و سینه رگه رگه، مابقی زیرتنه سفید است و این سفیدی تا نزدیک شانه ادامه می یابد. پاها مایل به سبز یا زرد است و در پرواز از حد دم تجاوز نمی کند. در خارج از این دوره بدن رنگ پریده تر و خطوط روی سر کمتر می شود. پرنده نابالغ شبیه به بالغها در پوشش زمستانه است ولی پرهای روتنه، حاشیه نخودی دارد و پوشپرهای روی بالها دارای رگه رگه بیشتری است.
ویژگیهای زیستی
گستره وسیعی از زیستگاههای آبی شور و شیرین از جمله نهرها و رودخانه های کوهستانی، دریاچه ها، تالابها، آب بندانها، آبگیرها، پیکره های آبی ساحلی، مانگروها همچنین سواحل صخره ای، شوره زارهای ساحلی و مصبها را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و از زمینهای گلی بین جزرومدی باز دوری می کند. معمولا به تنهایی یا در دسته های کوچک دو تا سه تایی و در حال دویدن در حاشیه آب بین سنگهای ساحل رودخانه ها دیده میشود. در ارتفاع کم و نزدیک به سطح آب پرواز می کند، بال زدنهای کم دامنه، منظم و سریع توأم با بال بازروی های کوتاه دارد و در این حالت بالها را خمیده و رو به پایین نگاه می دارد. به طور مداوم، به ویژه هنگام خطر سر و دم خود را تکان می دهد. بیشتر از بی مهره ها به ویژه حشرات تغذیه می کند. جوجه آوری از اواسط اردیبهشت و با تشکیل قلمروهای خطی در امتداد رودخانه ها، چشمه ها و سواحل آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش حفرهای کم عمق روی زمین، بین سنگها و در حاشیه آب است که درونش را با اندکی الیاف گیاهی اطراف می پوشاند. معمولا چهار، گاهی سه و به ندرت پنج تخم بیضی تا گلابی شکل، صاف، تا حدی صیقلی، کرم کمرنگ، کرم نخودی یا نخودی خیلی کمرنگ، با خالها، لکه ها و خطوط قهوهای مایل به قرمز، قهوه ای مایل به سیاه و خاکستری مایل به بنفش و به ابعاد ۲۶٫۳ × ۳۶٫۴ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۰ تا ۲۳ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند، در حدود ۱۳ روزگی قادرند پرواز کنند و در حدود ۲۸ روزگی مستقل می شوند.
پلیکان پا خاکستری
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 160تا 180سانتیمتر و گستردگی بالها 310تا 345سانتیمتراست. بزرگترین عضو خانواده پلیکانها است. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورە جوجه آوری، كیسه گلویی نارنجی رنگ دارد و پرهای مجعد پشت سر و گردن آن اندكی افراشته میشود. حد رویش پرهای جلوی پیشانی به شکل یک خط مستقیم است و لکه بزرگ زرد رنگی در پایین گلو دیده میشود. روتنه، خاكستری مایل به نقرهای و شاهپرهای اولیه تیره است و سبب میشود روی بالها سیاه و سفید به چشم آید. زیرتنه، سفید به همراه هالهای از رنگ خاكستری مایل به آبی، سطح زیر بالها یکدست سفید چرک و پاها سربی رنگ هستند. در خارج از این دوره، كیسه گلویی زرد كمرنگ و لکه زرد پایین گلو محو میشود. پرنده نابالغ روتنه تیره به همراه خالهای خاكستری مایل به قهوهای، زیرتنه سفید چرک و كیسه گلویی خاكستری مایل به زرد دارد.
ویژگیهای زیستی
دریاچه ها و تالابهای بزرگ ولی كم عمق كه در حاشیه فاقد پوشش گیاهی هستند و همچنین آبهای ساحلی دارای پناه را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. پرندهای اجتماعی است و در تمام طول سال به صورت گروهی دیده میشود. فقط از ماهیها تغذیه میكند و آنها را به صورت گروهی، با تشکیل نیم دایره و راندنشان به نواحی كمعمق صید میكند. جوجهآوری از اواسط فروردین تا اواسط اردیبهشت و با تشکیل كلنی در دریاچههای بزرگ، حاشیه علفزارهای تالابی وسیع، جزایر، نیزارها و به ندرت در مناطق باز آغاز میشود. تک همسر است و آشیانهاش تودهای حجیم از نیها، شاخهها و برگهای گیاهان، گاهی به همراه قلوه ً سنگها است. معمولا دو ِ تا چهار، گاهی پنج و به ندرت شش تخم بیضی ِ كشیده تا نیمه بیضی كشیده، سفید رنگ و به ابعاد 93.6 × 59.7میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 30تا 32روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد عریان، ناتوان و وابسته به والدین هستند. در ابتدا از غذای نیمه هضم شده كه توسط والدین بر كف آشیانه برگردانده میشود تغذیه میكنند و اندکاندک با فرو بردن سر به داخل كیسه گلویی والدین غذا را دریافت میكنند. پرورش جوجه ها 65تا 70روز طول میكشد و درحدود 100تا 105روزگی مستقل میشوند.
اگرت (قار) کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 55 تا 65 سانتیمتر و گستردگی بالها 88 تا 95 سانتیمتر است. حواصیلی تقریباً كوچك جثه با گردن بلند و باریك، منقار و پاهای سیاه و پنجه ها و انگشتان زرد رنگ است. نر و ماده همشکل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری یكدست سفید همراه با پرهای تزیینی بلند و کشیده در بالای سینه است. در این زمان در روتنه و کتفها دو پر تزیینی بلند به طول حدود 16 سانتیتر دیده میشود كه از پس سر به پشت گردن آویخته است. در خارج از دورۀ جوجه آوری، پرهای تزیینی بالای سینه، روتنه و کتفها کوتاهتر و پرهای پشت گردن دیده نمیشود. پرنده نابالغ شبیه به پرنده بالغ در خارج از دوره جوجهآوری ولی فاقد پرهای تزیینی است.
ویژگیهای زیستی
در حاشیۀ دریاچههای شیرین و شور، رودخانهها و مردابها، تالابهای ساحلی، مصبها، شالیزارها و جنگلهای حرا دیده میشود. اغلب، پهنههای آبی باز با پوشش گیاهی اندك را ترجیح میدهد و از پوشش گیاهی متراكم و بسته پرهیز میكند. به تنهایی یا در دستههای كوچك و معمولاً به صورت مخلوط با سایر حواصیلها دیده میشود. پروازی آرام دارد و در این زمان سر و گردن را روی كتفها جمع میكند و پاهای بلندش به خوبی از انتهای بدن مشخص میشود. در زمان تغذیه خیلی فعال است و مرتب قدم زنان به این سو و آن سو میرود. بیشتر از ماهیها و دوزیستان کوچک، حشرات و لارو آنها، همچنین سختپوستان، مارمولکها، کرمها، حلزونها، پستانداران کوچک و مارها تغذیه میکند. گاهی اوقات حدود 20 كیلومتر بین مكانهای تغذیه و آشیانه سازی جا به جا میشود. جوجهآوری از اواسط اردیبهشت و با تشكیل كلنی در حاشیه تالابها و رودخانهها آغاز میشود. تک همسر است و آشیانههاش كاسهای كم عمق از سرشاخههای نازك گیاهان است كه آن را روی نیها یا درختان مرتفع بنا میكند. معمولاً چهار، گاهی سه تا پنج و به ندرت شش تخم بیضی تا نیمه بیضی صاف، آبی مایل به سبز كمرنگ ، 46.6 میلیمتر به ابعاد 38.8 در 25 میگذارد. تفریخ تخمها تا 21 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در حدود 30 روزگی آشیانه را ترك و در 40 تا 45 روزگی مستقل میشوند.
گیلانشاه بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 50 تا 60 سانتی متر و گستردگی بالها 80 تا 100 سانتی متر است. گیلانشاهی بزرگ با پاهای بلند و منقار بسیار دراز، باریك و خمیده رو به پایین است. نر و ماده همشکل (منقار ماده درازتر) و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ بالغ سر، گردن و سینه نخودی با رگه رگۀ تیره و روتنۀ خاكستری قهوه ای همراه با رگه رگۀ نخودی دیده می شود. در پرواز تیرگی شاه پرهای اولیه و پوش پرهای اولیه، سفیدی بخش عقبی روتنه و دمگاه و همچنين رنگ قهوه ای روتنه تضاد آشكاری را نمایان میسازند. شکم سفید با خال هایی در پهلوها، پاها خاکستری یا سبز زیتونی و منقار سیاه با قاعدۀ صورتی رنگ است. رنگ عمومی بدن در پوشش زمستانه کم رنگتر می شود. در پرندۀ نابالغ منقار کوتاه، روتنه رنگ پریده و سفیدی زیرتنه بیشتر است.
ویژگیهای زیستی
سواحل دریاها به ویژه نواحی بین جزرومدی گلی و ماسه ای وسیع، گاهی حاشیه دریاچه های آب شیرین، رودخانه ها، باتلاق ها، دشتهای سیلابی، مصب ها، مراتع، مزارع و دیگر مناطق مناسب نزدیك آبهای داخلی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. به تنهایی یا گروهی، به ویژه در محل استراحت شبانه دید ه می شود. پروازی پرتوان، به نسبت آرام و متغیر دارد كه در فواصل طولانی شبیه به پرواز كاكایی ها و توأم با بال زدن های موزون و منظم است. برای پرواز از سطح زمین یا برای گرفتن طعمه به خوبی می دود، ولی در سایر مواقع آهسته و با طمأنینه راه می رود. همه چیزخوار است ولی بی مهره ها را ترجیح می دهد. برای تغذیه اغلب در نواحی گلی بین جزرومدی با فروكردن بخشی از منقار و گاهی تمام آن، در لایۀ زیرین گل و لجن حاشیهای یا در سطح آن به جستجوی طعمه می پردازد
خوتکای (جُره) معمولی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 34 تا 38 سانتیمتر و گستردگی بالها 58 تا 64 سانتیمتر است. اردکی روی آبچر، کوچک جثه، با گردن کوتاه و بالهای نوک تیز است. نر و ماده متفاوت و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ نر، سر بلوطی، نوار چشمی پهن و به رنگ سبز با حاشیه نخودی و بدن خاکستری رنگ است. سینه نخودی با خالهای سیاه و پوشپرهای زیر دم، سیاه با دو لكۀ زرد مایل به نخودی در دو طرف آن ديده مي شود. پرندۀ ماده قهوه ای و به واسطۀ حاشیۀ نخودی پرهای بدن، لکه لکه با تارک و خط چشمی تیره است. آینۀ بالی در هر دو جنس سبز و سیاه همراه با خطوط سفیدی در حاشیه است. پرندۀ نر در زمان پرریزی شبیه به ماده است ولی روتنۀ تیره تری دارد. پرنده نابالغ نیز شبیه به ماده ولی تیره تر از آن و خالهای کمتری در بخش پایینی سینه و شكم دارد.
ویژگیهای زیستی
آبهای شیرین کم عمق و دریاچه های با حاشیه مملو از پوشش گیاهی، رودخانه ها و نهرهای با جریان آرام آب را ترجیح می دهد. در خارج از دورۀ جوجه آوری در دریاچه های باز، استخرها، آ ب بندانها، مصبها، سواحل جزر ومدی کم عمق، گستره های آبی شور یا لب شور، دلتای رودخانه ها و مناطق غرقابی به سر می برد. پرنده ای اجتماعی است و اغلب در دسته های کوچک 30 تا 40 تایی دیده می شود. پروازی سریع همراه با بال زدنهای تند دارد و معمولاً در دسته های فشرده و بدون نظم، با سرعت زیاد و در ارتفاع کم پرواز می کنند. برای پرواز به طور عمودی از سطح آب یا زمین بلند شده و هنگامی که زخمی یا وحشت زده میشود به داخل آب غوص میکند. بیشتر در خارج از آب و حتی روی درختان خشك یا شاخه ها استراحت میکند. زمستانها بیشتر از دانه ها تغذیه میكند. برای یافتن غذا، آبهای كم عمق را فیلتر میكند و یا با فرو بردن سر و گردن درون آب از گیاهان و دیگر مواد تغذیه میکند. جوجه آوری از اوایل فروردین مجاور استخرهای کوچک، آبراهه ها، باتلاقها و خلنگزارهای مرطوب آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش چاله ای كوچك و کم عمق با اندكی مواد گیاهی، كرك و پر است كه آن را بر روی زمین بین پوشش گیاهی بنا و به خوبی استتار میكند. معمولاً هشت تا 12 ، گاهی تا 16 تخم بیضی تا نیمه بیضی کوتاه، صاف، كرم رنگ تا نخودی زیتونی كمرنگ و به ابعاد 33.5 × 45.5 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 23 تا 24 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 25 تا 30 روز طول میكشد.
چنگر معمولی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۳۶ تا ۳۸ سانتی متر و گستردگی بالها ۷۰ تا ۸۰ سانتی متر است. پرنده آبزی متوسط جثه ای است که با بدنی یکدست سیاه و سپر سفید در جلوی پیشانی به آسانی از سایر پرندگان آبزی تفکیک می شود. نر و ماده همشکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرندة بالغ با سر و گردن سیاه، روتنه دودی تیره، منقار و سپر سفید در جلوی پیشانی و چشمان قرمز قابل تشخیص است. همچنین پاهایی بلند و انگشتانی کشیده به رنگ آبی خاکستری تا سبز مایل به زرد دارد که هر انگشت در یک پرده مجزای کنگره دار قرار دارد. پرنده نابالغ با سر و روتنه خاکستری قهوه ای، گلو و سینه سفید از بالغها متمایز می شود.
ویژگیهای زیستی
آب بندانهای بزرگ، کانالهای زهکشی، آبراهه ها، رودخانه ها، تالابها، دشتهای سیلابی و دریاچه های آب شیرین با پوشش متراکمی از گیاهان آبزی و کنار آبزی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و در خارج از دوره جوجه آوری در مصبها، تالابها و دریاچه های پهناور نیز دیده میشود. پرنده ای اجتماعی است و اغلب به صورت گروههای بزرگ دیده می شود. پروازی قدرتمند دارد ولی برای پرواز مسافتی را بر سطح آب میدود و به سختی به پرواز در می آید و در این هنگام صدای بال بال زدن آنها از فواصل دور به گوش می رسد. بیشتر وقت خود را به شنا می پردازد و در مواقع نیاز به خوبی درون آب غوص می کند. همه چیز خوار است و بیشتر از مواد گیاهی تغذیه می کند. جوجه آوری از اوایل فروردین و با تشکیل قلمرو در پیکره های آبی بزرگ و رودخانه های با جریان آرام آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش کاسه ای حجیم از برگها و ساقه های گیاهان آبزی است که آن را روی زمین در بین پوششهای گیاهی درون یا نزدیک به آب می سازد. معمولا شش تا نه و گاهی پنج تا ۱۵ تخم نیمه بیضی، صاف، تا حدی صیقلی، خاکستری مایل به نخودی با خالهای قهوه ای تیره و سیاه و به ابعاد 36.2 * 52.8 میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۱ تا ۲۴ روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها ۵۵ تا ۶۰ روز طول می کشد. معمولا دو تا سه دسته تخم در هر دوره جوجه آوری می گذارد.
کفچه نوک اوراسیایی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 80 تا 90 سانتیمتر و گستردگی بالها 115 تا 130 سانتیمتر است. پرندهای درشت جثه و یكدست سفید رنگ كه به واسطۀ منقار بلند و كفگیر مانندش به آسانی از سایر اعضای این راسته قابل تفكیك است. نر و ماده همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری یك لکۀ زرد نخودي در قاعده گردن، كاكلی سفید و زرد و آویخته در پسسر، منقار سیاه با انتهای زرد و پاهای سیاه دارد. خارج از این دوره، لكۀ زرد و كاكل آویختۀ مذكور را از دست میدهد. در پرندۀ نابالغ نوك شاهپرهای اولیه و محور شاهپرهای ثانویه سیاه، منقار صورتی مایل به خاكستری و پاها صورتی مایل به گوشتی هستند.
ویژگیهای زیستی
وابستگی زیادی به آبهای وسیع كم عمق با بستر گلی، رسی یا شنی دانه ریز دارد و اغلب در نواحی جزرومدی، جنگلهای حرا و تپههای مرجانی دیده میشود. زمستانها بیشتر در دلتاها، خلیجها یا در سواحل كم عمق دارای پناه به سر میبرد. پرندهای اجتماعی است و اغلب دستههای كوچك تشكیل میدهد. به خوبی روی درختان مینشیند. در آبهای كم عمق، منقار كفگیر شكل خود را به صورت نیمه باز در آب به این سو و آن سو تكان میدهد و از حشرات و لارو آنها، ماهیهای کوچک، حلزونها، سختپوستان، قورباغهها، کرمها، زالوها، خزندگان و برخی مواد گیاهی تغذیه میکند. جوجهآوری از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت و با تشكیل كلنی در پیكرههای آبی با نیزارهای وسیع و متراكم در حاشیه آغاز میشود. تك همسر است و آشیانههاش تودهای مسطح و حجیم از ساقههای نی و شاخههای درختان است كه آن را روی درختان در كنار آب و یا روی زمین در جزایر بنا میكند. معمولاً چهار، گاهی سه تا پنج و به ندرت شش تخم نیمه بیضی کشیده، صیقلی، به رنگ سفید، به ابعاد 45.4 در 67.2 میلیمتر میگذارد همراه با خالها و لكههای پراکنده به رنگ قرمز مایل به قهوهای و . تفریخ تخمها 21 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند و در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه میشوند. جوجهها در حدود 30 روزگی آشیانه را ترك میكنند ولی تا مدتی پس از آن همچنان توسط والدین مراقبت و تغذیه میشوند.
گیلار
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 45 تا 51 سانتیمتر و گستردگی بالها 75 تا 86 سانتیمتراست. از اردكهای روی آبچر با اندازه متوسط، منقار كوچك به رنگ خاكستری مایل به آبی با نوك سیاه، دم نوك تیز و بالهای باریك است. نر و ماده متفاوت و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر در دورۀ جوجه آوری با سر و گردن قرمز بلوطی و تارك و پیشانی كرم مایل به زرد به آسانی از سایر اردكها قابل تشخیص است. روتنه خاكستری، جلوی بالها سفید، آینۀ بالی سبز تیره با حاشیه سیاه و شاهپرهای اولیه خاكستری مایل به قهوه ای دارد. سینه مایل به صورتی، پهلوها خاكستری، شكم سفید و پوشپرهای زیر دم سیاه است. پرندۀ ماده به دو شكل حنایی یا خاكستری دیده میشود، شکم سفید و آینۀ بالی مایل به سیاه با حاشیه سفید دارد. پرندۀ نر در دوران پرریزی حنایی رنگ و شبیه به ماده ولی پهلوهایش خرمایی تر و جلوی بالها سفید است. پرندة نابالغ شبیه به مادۀ بالغ است ولی زیرتنۀ آنها اغلب خالدار و آینه بالی نیز مات تر ديده ميشود.
ویژگیهای زیستی
مصبها، چمنزارهای غرقابی فصلی، دریاچه های آب شیرین، خلیجهای ساحلی، پیكره های آبی لب شور، آبهای كم عمق دارای پناه، مناطق جزر و مدی با بستر گلی وماسه ای و یا تالابهای نمكی موجود در طول سواحل را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پرنده ای بسیار اجتماعی است و اغلب در دسته های بزرگ دیده میشود. به راحتی روی زمین راه می رود و به طور عمودی از سطح آب به پرواز در می آید و با بال زدنهای سریع پرواز میکند. بیشتر غذای خود را از سطح آب و به ندرت با فرو بردن سر و گردن به زیر آب به دست می آورد. تنها اردكی است كه در گله های متراكم در لابه لاي علفهای كوتاه به تغذیه می پردازد. همچنین در تالابهای نمكی و حاشیۀ آب از برگها، ساقه ها، ریزومها، دانه ها و گاهی از مواد جانوری تغذیه میكند.
اردک بلوطی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 38 تا 42 سانتیمتر و گستردگی بالها 63 تا 67 سانتیمتراست. از اردکهای غواص به نسبت كوچك جثه است. نر و ماده متفاوت و صرف نظر از دورۀ پرریزی، فاقد تغییرات فصلی هستند. رنگ عمومی بدن در هر دو جنس، بلوطی سیر و در روتنه، قهوه ای پر رنگ است؛ با این تفاوت كه ماده اندكی تیره تر به نظر می رسد. منقاری خاکستری تیره با توک سیاه و پوشپرهای زیر دم به رنگ سفید دارد كه به واسطۀ آن از سایر اردکهای غواص در دسته های مخلوط قابل تفكیك است. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به ماده است ولی با سطح پشتی تیره تر و چشمان سفید تشخیص داده میشود. پرنده نابالغ شبیه به ماده بالغ است ولی پوشپرهای زیر دم، به رنگ سفید چرک دیده میشود و در ناحیۀ شكم، لكه های سفید و قهوه ای دارد.
ویژگیهای زیستی
دریاچه های آب شیرین و مردابهای به نسبت کم عمق غنی از گیاهان شناور و غوطه ور با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. در زمستانها و یا زمان مهاجرت، در دریاچه های باز، رودخانه های با جریان آرام و پیکره های آبی ساحلی به سر می برد. نسبت به سایر اردکهای غواص كمی منزوی است و در خارج از دورۀ جوجه آوری به تنهایی یا در دسته های چندتایی دیده میشود. به نسبت، مخفی کار است و در اطراف و بین پوشش گیاهی حاشیه ای خود را پنهان میكند. در فواصل كوتاه، در ارتفاع پایین و اغلب در دسته های کوچک پرواز میكند و به ندرت با سایر اردکها مخلوط میشود. برای تغذیه در آب غوص میكند و یا فقط سر و گردن را در آب فرو میبرد. مواد غذایی گیاهی نظیر جوانه ها، برگها و دانه های گیاهان آبزی را ترجیح میدهد، اگرچه از مواد جانوری متنوعی مانند کرمها، سخت پوستان، نر م تنان، حشرات آبزی و لارو آنها، قورباغه ها و ماهیهای كوچك نیز تغذیه میكند. جوجه آوری از اواسط اردیبهشت در حاشیه پیكره های آبی مناسب آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش كاسه ای پوشیده از کرک و پر است كه آن را در میان پوشش گیاهان حاشیه آب نظیر نیزارهای انبوه بنا میكند. معمولاً هفت تا 11 ، گاهی تا 14 تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، به رنگ زرد مایل به کرم، نخودی مایل به زرد و یا خاكستری مایل به زرد و به ابعاد 38.2 × 52.3 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 25 تا 27 روز طول میكشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه، مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 56 تا 60 روز به طول می انجامد.
اردک ارده ای
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 46 تا 56 سانتیمتر و گستردگی بالها 84 تا 95 سانتیمتر است. از اردکهای روی آبچر، با اندازۀ متوسط و آینۀ بالی سفید است. نر و ماده متفاوت و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر در دورۀ جوجه آوری یكدست قهوه ای مایل به خاكستری است. پوشپرهای روی بالها بلوطی و پوشپرهای رو و زیر دم سیاه هستند. منقار نیز خاکستری تیره و پاها متمایل به زرد دیده میشود. پرندۀ ماده شبیه به اردك ماده «کله سبز» است ولی به واسطۀ آینۀ بالی و شكم سفید از آن متمایز میشود. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به ماده است ولی رنگ بلوطی پوشپرهای بالها را همچنان حفظ میكند. پرنده نابالغ شبیه به پرندۀ ماده است ولی روتنۀ تیره تری دارد و در زیرتنه خالها و خطوط واضحی دیده میشود.
ویژگیهای زیستی
آبهای شیرین نواحی پست، دریاچه ها، تالابهای واقع در مناطق باز با پوشش گیاهی گسترده در حاشیه و مصبها را ترجیح می دهد و زمستانها در آبهای ساحلی كم عمق، تالابها، دلتاها و پیكره های آبی كم عمق با پناه مناسب به سر می برد. رفتاری شبیه به « كله سبز» دارد ولی نسبت به آن خجالتی تر است و به ندرت در دسته های بزرگ دیده می شود. پروازی سریع با بال زدنهای تند دارد. در هنگام زخمی شدن یا برای فرار از خطر ناگهانی، به خوبی می تواند به زیر آب غوص كند. در شالیزارها، حاشیۀ تالابها و آبهای كم عمق از مواد گیاهی نظیر برگها، جوانه ها، ریشه ها، ریزومها و دانه های گیاهان آبزی تغذیه میكند. گاهی نیز از مواد جانوری نظیر حشرات، کرمها، حلزونها و ماهیهای كوچك تغذیه میكند. جوجه آوری آنها از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد آغاز میشود. آشیانه اش حفره ای پوشیده شده از مواد گیاهی و كرك و پر است كه آن را در مجاورت یكدیگر و در میان پوشش گیاهی انبوه و بلند نزدیك به آب بنا میكند. معمولاً هشت تا 12 و به ندرت هفت تا 16 تخم بیضی یا نیمه بیضی، صاف، صیقلی، كرم رنگ یا سبز بسیار كمرنگ و در ابعاد 39.1 × 54.3 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 25 تا 27 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند و بلافاصله پس از خروج از تخم، توسط والدین به طرف آب هدایت می شوند. پرورش جوجه ها 45 تا 50 روز طول می كشد.
خوتکای ابرو سفید
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 37 تا 41 سانتیمتر و گستردگی بالها 60 تا 63 سانتیمتر است. از اردكهای روی آبچر كوچك جثه است. نر و ماده متفاوت و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ نر بالغ سر، سینه، روتنه و قسمت انتهایی بدن قهوه ای خالدار، پهلوها خاكستری و شكم سفید است. نوار ابرویی پهن سفیدی دارد كه تا پس سر امتداد یافته است. منقار خاكستری، آینۀ بالی سبز مات و محدود به دو نوار سفید رنگ و جلوی بالها آبی روشن دیده میشود. پرندۀ ماده شبیه به ماده «خوتكا» است ولی به واسطۀ گلوی سفیدتر، لكه ای به همین رنگ در قاعدۀ منقار، خط چشمی تیره، نوار ابرویی روشن، جلو بالهای آبی مات و آینۀ بالی نامشخص از آن متمایز میشود. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شباهت زیادی به ماده دارد ولی به واسطۀ جلو بالهای آبی روشن و آینۀ بالی سبز از آن قابل تفكیك است. پرنده نابالغ شبیه به ماده است ولی بخش پایینی سینه و شكم خالها و نوارهایی قهوه ای رنگ دارد.
ویژگیهای زیستی
آبهای شیرین كم عمق دارای پناه با علفزارهایی در حاشیه، دشتهای سیلابی یا سایر تالابهای حاوی مواد گیاهی معلق را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. معمولاً به صورت جفت یا در دسته های كوچك و در زمان مهاجرت در گروه های بزرگتر دیده میشود. به سرعت و به طور عمودی از سطح آب به پرواز درمی آید و با بال زدنهای سریع پرواز میكند. هنگام احساس خطر و یا زمانی كه زخمی است به داخل آب غوص میكند. برای یافتن غذا در آبهای كم عمق سر و گردن را درون آب فرو برده و از مواد گیاهی و جانوری تغذیه میكند. جوجه آوری از اواخر فروردین در آبهای شیرین كم عمق دارای پوشش گیاهی، دریاچه های كم عمق، استخرها، مردابها، چمنزارها و یا در حاشیه علفزارها آغاز میشود. تک همسر استو آشیانه اش حفره ای كوچك و كم عمق پوشیده شده از مواد گیاهی، كرك و پر است كه آن را روی زمین بین علوفه بلند بنا میكند. معمولاً هشت تا 11 و بعضی مواقع شش تا 14 تخم بیضی تا نیمه بیضیِ كوتاه، صاف، به رنگ كرم مایل به نخودی و به ابعاد 33.2 × 45.3 می گذارد. تفریخ تخمها 21 تا 23 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 35 تا 42 روز طول میكشد.
حواصیل خاکستری
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 90 تا 98 سانتیمتر و گستردگی بالها 175 تا 195 سانتیمتر است. حواصیلی بزرگ و پرجثه با گردن و پاهای بلند و منقار دراز و ضخیم است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی اندکي هستند. در پرندۀ بالغ تارك سر، صورت و گردن سفید است كه در تمایز با رنگ خاكستری بدن و بالها به خوبی دیده میشود. نوار چشمی پهن و سیاه رنگی دارد كه تا انتهای كاكل بلندش امتداد یافته است. دو ردیف لكههای سیاه در جلوی گردن، یك لكه سیاه مشخص روی كتفها و لكهای به همین رنگ در اطراف شكم دیده میشود. در دورۀ جوجهآوری، پرهای شانهای بلند با رنگ خاكستری مایل به سفید دارد كه در خارج از این دوره دیده نمیشود. پرندۀ نابالغ تا حد زیادی شبیه به بالغها است ولی تارك سر، رنگ خاكستری تیره دارد.
ویژگیهای زیستی
دریاچههای آب شیرین، رودخانهها، باتلاقها، شالیزارها، مصبها، جنگلهای حرا و سواحل دریاها را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. به تنهایی یا در دستههای پراكنده دیده میشود ولی اغلب افراد در خارج از دورۀ جوجهآوری قلمروی تغذیهای مشخصی را حفظ میكنند. بر روی زمین در كنار آب و یا روی درخت با حالتی قوز كرده میایستد. پروازی سنگین، آرام و باوقار دارد و در این هنگام سر و گردن را روی بدن جمع میكند و پاهای درازش به خوبی از انتهای بدن نمایان میشود. به آرامی در آبهای كم عمق و گل ولای نواحی جزر و مدی حركت میكند و در فرصت مناسب و با یك حركت سريع گردن، طعمه را درون آب صید میکند. بیشتر از ماهیها، دوزیستان، پستانداران کوچک، حشرات، خزندگان و گاهی نیز از سختپوستان، نرم تنان، کرمها، پرندگان و مواد گیاهی تغذیه میکند. جوجهآوری از اواسط اسفند و با تشكیل كلنی، گاهی به تنهایی، در نيزارها، درختزارها و یا صخرههای حاشیه پیكرههای آبی آغاز میشود. تك همسر است و آشیانهاش كپهای بزرگ و مسطح با یك فرورفتگی كوچك در مركز آن از سرشاخهها و نيها است كه آن را اغلب روی درختان مرتفع و به مقدار كمتر روی بوتهها یا لبۀ صخرهها بنا میكند و درونش را با الیاف نرم گیاهی میپوشاند. معمولاً سه تا پنج، گاهی شش و به ندرت دو تا هفت تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، آبی مایل به سبز كمرنگ 59.9 میلیمتر و به ابعاد23 در 43 میگذارد. تفریخ تخمها تا 43 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در حدود 42تا 55 روزگی آشیانه را ترك میكنند ولی همچنان تا حدود 21 روز بعد توسط والدین تغذیه میشوند.
اکراس سیاه
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 55 تا 65 سانتیمتر و گستردگی بالها 80 تا 95 سانتی متر است. اکراسی به نسبت كوچك جثه با بدن تیره، منقار دراز و خمیده رو به پایین و گردن و پاهای بلند است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری از فاصلۀ دور تیره و از فاصلۀ نزدیك در ناحیه گردن، پس سر، روتنه و زی رتنه، بلوطی سیر دیده میشود. همچنین سر و دیگر بخشهای روتنه، بالها و دم، مایل به سیاه با جلای ارغوانی و سبز است. در خارج از این دوره، رنگ قهوهای مایل به سیاه در ناحیه سر، گلو و گردن به همراه رگههای سفید و زیرتنۀ قهوهای مایل به سیاه با جلای بلوطی کمرنگ و ارغوانی دارد. پرنده نابالغ شبیه به پرنده بالغ غیر جوجه آور است ولی سر و گردن قهوهایتر، روتنه ماتتر به همراه جلای سبز و زیرتنه کمرنگتر و مایل به قهوهای دارد
ویژگیهای زیستی
آبهای كم عمق در دریاچه ها و باتلاقها، نواحی سیلابی، دلتاها، رودخانهها، خلیجها و گاهی سواحل كم عمق، مزارع آبیاری شده و شالیزارها را به عنوان زیستگاه برمیگزیند و از آبهای عمیق، دارای جریان تند و متلاطم پرهیز می كند. اغلب طول سال را در دستههای كوچك به سر میبرد و به ندرت به تنهایی دیده میشود. پروازی مستقیم با بال زدنهای به نسبت سریع، همراه با سرخوردن دارد و در پرواز، گردن و پاهای خود را کشیده نگاه میدارد. به راحتی روی شاخهها مینشیند. هنگام تغذیه یا در زمان مهاجرت، در علفزارهای غرقابی، شالیزارها و پهنههای آبی ساحلی به سر میبرد و به طور عمده در گروههای کوچک به تغذیه از حشرات و لارو آنها و همچنین نرمتنان، سختپوستان، دوزیستان، خزندگان و ماهیهای کوچک میپردازد. جوجهآوری از اوایل اردیبهشت تا اواخر خرداد و با تشكیل كلنی در تالابها و باتلاقهای آب شیرین با پوشش بلند و متراكمی از نیها، لوییها و جگنها آغاز میشود. تك همسر است و آشیانهاش تودهای متراكم از ساقههای نی و شاخههای درختان است كه آن را روی درختان یا بوتههای درون آب و یا روی تودههای نی بنا میكند. معمولاً سه تا چهار، گاهی پنج و به ندرت شش تخم بیضی تا نیمه بیضی، صیقلی، صاف، به رنگ آبی تیره به ابعاد 36.9 در 52.5 میلیمتر میگذارد. و تفریخ تخمها 21 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه میشوند. پرورش جوجهها 28 روز طول میكشد ولی همچنان تا حدود 50 روزگی در كنار والدین باقی میمانند.
غاز خاکستری
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 75 تا 90 سانتیمتر و گستردگی بالها 147 تا 180 سانتیمتر است. بزرگترین غاز با بدنی به رنگ خاكستری قهوه ای، سر بزرگ، منقار قوی و گردن به نسبت كلفت است. نر و ماده همشكل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ سر و گردن نخودی مایل به خاكستری دارد كه در تارك سر و پس گردن تیره تر به نظر می رسد. روتنه و بالها خاكستری مایل به قهوه ای با خطوطی مورب به رنگ سفید نخودی و جلوی بالها خاكستری روشن دیده میشود. دم سفید، مركز آن تیره و پوشپرهای رو و زیر آن سفید است. سینه نخودی مایل به خاكستری و پهلوها و شكم خاكستری با لكه های سیاه رنگ در ناحیه شكم همراه است. منقار نیز نارنجی با سایه ای از رنگ صورتی است و پاها صورتی كمرنگ هستند. پرندۀ نابالغ به واسطۀ حاشیۀ نخودی پرهای روتنه و بالها ظاهری فلس مانند دارد و فاقد خطوط مورب در روتنه و لكه های سیاه در شكم است.
ویژگیهای زیستی
در خلیجها، دشتهای سیلابی، نواحی باتلاقی و دریاچه ها دیده میشود. تمایل زیادی به زمستان گذرانی در زیستگاه های با شرایط آب و هوایی معتدل دارد و اغلب در زیستگاه های تالابی مجاور علفزارها، كشتزارها یا اراضی مزروعی شخم خورده به سر میبرد. پرنده ای اجتماعی است و در دسته های چند صد تا چند هزارتایی دیده میشود. نسبت به سایر غازها تمایل كمتری به جا به جایی دارد و معمولاً دوره طولانی از سال را در همان زیستگا ه جوجه آوری سپری میكند و در برخی مناطق همه سال را در همان زیستگاه باقی می ماند. پروازی قوی، سریع و پر صدا همراه با بال زدنهای منظم دارد. نسبت به دیگر غازها آرامتر راه رفته و به سختی میدود و برای بلند شدن از سطح زمین مسافت بیشتری را طی میكند. شناگر خوبی است و گاهی برای فرار از خطر ناگهانی به درون آب غوص میكند. اغلب در چمنزارهای حاشیه آب به تغذیه مشغول است و یا با معلق زدن و فرو بردن نیمۀ جلویی بدن درون آب از گیاهان آبزی تغذیه میكند. در تابستان بیشتر از برگهای سبز و در زمستان از اندامهای زیر خاك گیاهان استفاده میكند. جوجه آوری از اواسط فروردین و با تشكیل قلمرو در آبهای باز با پوشش متراكمی از گیاهان كنار آبزی نظیر نیزارهای انبوه مجاور چمنزارها و علفزارها آغاز میشود. تك همسر است و آشیانه اش فرورفتگی كوچكی بر روی زمین همراه با اندكی مواد گیاهی است كه آن را در نیزارها، زیر بوته ها همچنین در حاشیۀ رودخانه ها بنا میكند. در مناطق مرطوبتر برای ساخت لانه، مواد گیاهی بیشتری را انباشته میکند. معمولاً چهار تا شش و به ندرت سه تا هشت تخم بیضی تا نیمه بیضی، سفید مایل به كرم و به ابعاد 85.3 × 58 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 27 تا 28 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 50 تا 60 روز طول میكشد. پرندگان جوان اولین پاییز و زمستان را با والدین خود سپری میكنند و در ابتدای بهار همراه آنها زیستگاه زمستان گذرانی را ترك میکنند و هنگام رسیدن به سرزمینهای جوجه آوری از آنها جدا میشوند.
باکلان بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 80 الي 100 سانتيمتر و گستردگي بالها 130 تا 160 سانتيمتر است. باكلاني بزرگ جثه با گردن كلفت است که منقاري دراز، قوي و در انتها خميده دارد. نر و ماده همشکل و داراي تغييرات فصلي هستند. در پرنده بالغ در دوره جوجه آوري، پوست گلويي زرد، پوست زير چشم نارنجي، چانه و گونه سفيد و ساير قسمتهاي بدن سياه با درخششي از رنگ آبي و سبز است. تاج كوچكي در پس سر و يك لكه سفيد درشت بر روي رانها دارد. در برخي افراد، در اين زمان سر و گردن سفيد ديده مي شود. در خارج از اين دوره، پرهاي تاج مانند روي سر، لكه سفيد روي ران و سفيدي سر مشاهده نمي شود. در پرنده نابالغ، زيرتنه سفيد چرك، روتنه قهوه اي و بخش پاييني جلوي گردن و سينه زرد نخودي يا قهوه اي کمرنگ است.
ویژگیهای زیستی
در سواحل صخره ای و شنی، مصبها، دریاچه ها، تالابها و رودخانه های بزرگ آب شور و شیرین به سر می برد. پرنده ای اجتماعی است و اغلب در دسته های كوچك و بزرگ دیده می شود. پروازی پرقدرت با بال زدنهای سنگین و آهسته، شبیه به غازها دارد. در هنگام شنا بخش عمدۀ بدن در زیر آب است و فقط سر و گردن از آب بیرون می ماند. تنبل است و اغلب مدت زمانی طولانی را درحال خشك كردن بدن،چرب کردن وپرآرایی در لبه صخره ها، آبسنگها، تپه های شنی، شاخه های خشك، لبه موج شكنها، اسكله ها، كشتیها و لنجهای متروک سپری میكند. به طور عمده از ماهیها تغذیه میکند و طعمه خود را از طریق تعقيب در زیر آب در مدت زمان 15 تا 60 ثانیه و در عمق یك تا سه (و به ندرت تا نه) متری صید میکند. جوجه آوری از اوایل فروردین و با تشكیل كلنی در درختزارها یا نیزارهای حاشیه پیكره های آبی آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش توده ای انبوه از سرشاخه ها، علفهای دریایی، نی ها و سایر مواد گیاهی است كه آن را بر لبۀ صخر ه ها، روی شاخه های خشك درختان مرتفع و یا روی نی ها بنا میكند. معمولاً سه تا چهار، گاهی پنج و به ندرت شش تخم بیضی كشیده، به رنگ آبی كم رنگ یا مایل به سبز با پوششی سفید گچی و به ابعاد 40.7 × 65.8 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 28 تا 31 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد عریان، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدين هستند. در ابتدا از غذای نیمه هضم شده كه توسط والدین بر كف آشیانه برگردانده میشود تغذیه میكنند. پس از چند روز غذا را با قرار دادن منقار در دهان والدین دریافت میكنند و در حدود 50 روزگی مستقل میشوند.
کشیم بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 46 تا 51 سانتيمتر و گستردگی بال ها 85 تا 90 سانتيمتر است. بزرگترین كشیم در ایران با گردن بلند و به نسبت باریك و منقاری خنجری شكل به رنگ صورتی است. نر و ماده همشكل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری با یك جفت كاكل بلند سیاه، طره های بلوطی با حاشیه سیاه، گونه های سفید، روتنۀ قهوه ای و جلوی گردن و زیرتنۀ سفید از سایر کشیمها قابل تشخیص است. در زمستان فاقد كاكل و طره است و به واسطۀ خط ابرویی سفید، منقار صورتی و گردن باریكتر از« كشیم گردن سرخ » تفكیك می شود. پرندۀ نابالغ شبیه به پرندۀ بالغ در خارج از دورۀ جوجه آوری است ولی خطوط تیره رنگی بر روی گونه ها و نیمۀ بالایی گردن دارد.
ویژگیهای زیستی
دریاچه های باز، مصبها و آبهای ساحلی پناه دار را ترجیح می دهد. اغلب به صورت گروه های كوچك و پراكنده دیده می شود. تمایلی به پرواز ندارد و قبل از پرواز مسافتی را بر سطح آب می دود و با زحمت زیاد از روی آب به پرواز در می آید. شناگر خوبی است و در هنگام احساس خطر به نرمی و یا با جهشی سریع به زیر آب غوص می كند و از جایی دیگر سر بر می آورد و آنقدر این كار را تكرار می كند تا از منطقۀ خطر دور شود. به طور عمده از ماهیها و به میزان کمتر از بی مهره های آبزی تغذیه می کند. برای صید طعمه ها در آبهای باز فاقد پوشش گیاهی انبوه به عمق دو تا چهار متر و در مدت زمانی كمتر از 30 ثانیه غوص می كند. جوجه آوری از اواسط فروردین و با تشكیل قلمرو در دریاچههای آب شیرین و شور و رودخانههای آرام دارای پوشش گیاهی حاشیهای مناسب آغاز میشود. تك همسر است و آشیانهاش كپهای از گیاهان آبزی است كه آن را به طور منزوی (گاهی در كلنیهای كوچك) در بین پوشش گیاهی حاشیهای نظیر نی ها، لوییها و جگنها بنا می كند. معمولاً چها ر، گاهی سه تا شش تخم بیضی بلند تا نیمه بیضی، صاف، به رنگ سفید گچی مات می گذارد. وجود هفت تخم در یک لانه ممکن نشان دهنده تخم گذاری دو ماده در یک لانه باشد، تفریخ تخمها 25 تا 29 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک هستند و توسط والدین مراقبت و تغذیه می شوند. معمولاً در زمان شنا بر پشت یكی از والدین سوار شده و توسط دیگری تغذیه می شوند. پرورش جوجه ها 71 تا 79 روز طول می كشد
اگرت (قار) بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 85 الی 100 سانت یمتر و گستردگی بالها 140 تا 170 سانتی متر است. حواصیلی بزرگ با بدن یكدست سفید، گردن باریک، بلند و زاویهدار و پاهای بلند است. نر و ماده همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجهآوری، پرهای زینتی بلند و آویختهای در ناحیه سینه، قاعدۀ گردن و کتفها دارد. در این زمان، منقار به رنگ سیاه است و لكهای سبز رنگ در فاصله چشمها تا منقار دارد. پاها و انگشتانی سیاه دارد که بخش بالایی آنها نارنجی رنگ است. در خارج از این دوره، منقار به رنگ زرد دیده میشود و فاقد پرهای زینتی و لكۀ سبز بین چشمها و منقار است. پرنده نابالغ مشابه پرنده بالغ در خارج از دوره جوجهآوری است.
ویژگیهای زیستی
در چمنزارها، تالابها، دشتهای سیلابی، استخرها و آ ب بندان ها، حاشیه رودخانه ها، كانالها، دریاچه ها، خلیجهای کم عمق، آبهای ساحلی و گاهی در مزارع آبیاری شده و شالیزارها دیده م یشود. در خارج از دورۀ جوج هآوری، به تنهایی یا در دسته های كوچك و پراكنده دیده می شود. پروازی آرام و باوقار دارد و در این هنگام سر و گردن را روی بدن جمع می كند و پاهای درازش به خوبی از انتهای بدن نمایان می شود. گاهی اوقات روزانه در حدود 10 تا 15 كیلومتر بین مكانهای تغذیه و جوجه آوری جا به جا می شود. به طور عمده از ماهیها و حشرات كوچك و در مناطق خشكتر از پستانداران و حشرات خشکی زی تغذیه می کند. همچنین از مارمولكها، نرمتنان و جوجۀ پرندگان استفاده می کند . جوجه آوری از اواسط فروردین و با تشكیل كلنی و اغلب به طور مخلوط با سایر حواصیلها در دریاچه های آب شیرین با پوشش گیاهی متراكم حاشیه ای، رودخانه ها و تالابهایی با نیزارهای بزرگ و متراكم آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش کوپه های انبوه از ساقه های خشك نی و یا سایر گیاهان اطراف است كه آن را روی زمین و در تماس با آب و یا روی درختان حاشیه و یا درون آب بنا می کند. معمولاً سه تا چهار و به ندرت دو تا شش تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، آبی كمرنگ و به ابعاد 42.4 در 61.5 میلیمتر می گذارد. . تفریخ تخمها تا 25 روز به طول می انجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه می شوند و در حدود 50 روزگی آشیانه را ترك می کنند ولی همچنان تا مدتی پس از آن توسط والدین مراقبت و تغذیه می شوند.
فلامينگو بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 125 تا 145 سانتیمتر و گستردگی بالها 140 تا 165 سانتیمتر است. فلامینگویی درشت جثه با بدن كشیده به رنگ سفید مایل به صورتی، پاها و گردن بسیار دراز و منقار ضخیم و خمیده رو به پایین است. نر و ماده همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پوشپرهای رو و زیر بالها قرمز روشن و شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری ته رنگ صورتی در بدن سفیدش دارد. منقار صورتی با نوك سیاه، پاها صورتی و چشمها زرد هستند. در خارج از این دوره رنگ صورتی پر و بال مشخص نیست. پرندۀ نابالغ سر و گردن خاکستری مایل به قهوه ای همراه با لکه های سفید، شاهپرهای پرواز سیاه مایل به قهوه ای و منقاری خاکستری با نوك سیاه دارد.
ویژگیهای زیستی
در پهنه های آبی باز كم عمق و گلی، دریاچه های آب شور و لبشور، آبهای به شدت قلیایی و نواحی جزر و مدی سواحل به سر میبرد. پرنده ای اجتماعی است و اغلب در دسته های چند صد یا چند هزار تایی دیده میشود. برای پرواز اندكی در سطح زمین یا آب میدود تا قدرت پرواز پیدا كند و در زمان فرود آمدن نیز چند متری روی سطح زمین یا آب میدود تا متوقف شود. با متانت و در حالیکه گردن خود را صاف یا خمیده نگاه می دارد، در آبهای كم عمق قدم می زند. معمولاً روی یك پا می ایستد و با گردن خمیده و یا در حالتی كه منقار خود را در بین بالها گذاشته، به استراحت می پردازد. برای تغذیه به آرامی رو به جلو قدم میزند و با فرو بردن تمام یا بخشی از سر به درون آب از بیمهره های کوچک، حشرات، سختپوستان، حلزونها، کرمهای حلقوی، پروتوزواها، دیاتومه ها، جلبکها، بذرها و دیگر مواد گیاهی تغذیه میكند. جوجه آوری از اواسط فروردین و با تشكیل كلنی در زمینهای مرطوب و گلی در حاشیه دریاچه ها و تالابهای باز شور و لبشور آغاز میشود. تك همسر است و آشیانه اش كاسه ای مخروطی شكل از گل با فرورفتگی كوچكی در بالای آن است. اغلب یک و به ندرت دو تخم بیضی كشیده، سفید مایل به سبز و به ابعاد 54.6 × 88.8 میلیمتر می گذارد. والدین نسبت به آشفتگی در اطراف كلنی جوجه آوری خود بسیار حساس هستند، به سرعت كلنی را ترك میكنند. تفریخ تخمها 28 تا 32 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در ابتدا توسط شیره ای كه از غدد موجود در بخش بالایی لولۀ گوارش والدین به دهانشان بازگردانده می شود، تغذیه می شوند، از حدود 30 روزگی از غذایی كه توسط والدین آورده می شود استفاده می كنند و در حدود 70 تا 75 روزگی مستقل می شوند.
سلیم شنی بزرگ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۲۲ تا ۲۵ سانتی متر و گستردگی بالها ۵۳ تا ۶۰ سانتی متر است. سلیمی متوسط جثه با شباهت زیاد به «سليم شنی کوچک» است که به واسطه جثه بزرگتر، پاها و منقار بلندتر(طول منقار تقریبا یک و نیم برابر فاصله قاعده منقار تا چشمها) و لکه سفید جلو پیشانی از آن متمایز می شود. نر و ماده متفاوت و فقط پرنده نر دارای تغییرات فصلی است. پرنده نر در دوره جوجه آوری تارک سر و روتنه قهوه ای شنی، لکه سفیدی در جلوی پیشانی، لكه چشمی سیاه و نوار سینه ای بلوطی پر رنگی دارد که این رنگ تا حدودی در روتنه و پهلوها نیز دیده میشود. گلو و مابقی زیرتنه سفید است. شاهپرهای پرواز تیره و نوار بالی سفیدی روی بالها دارد که در پرواز به خوبی نمایان است. در خارج از این دوره، پرنده نر الگوی سیاه صورت و رنگ بلوطی بدن خود را از دست میدهد و شبیه ماده می شود. پرنده نابالغ شبیه پرنده ماده است ولی سر نخودی رنگ است و روتنه به واسطه حاشیه رنگ پریده پرها، فلس دار به نظر می رسد.
ویژگیهای زیستی
حاشیه ماسه ای یا گلی دریاچه های شور و لب شور، مصبهای گلی، پیکره های آبی ساحلی، شوره زارها، سواحل ماسه ای، صخره های مرجانی و استپهایی با سطوح گلی و لجنی خشک را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. رفتارش شبیه «سليم شنی کوچک» است. پرنده ای اجتماعی است و معمولا در دسته های بزرگ همراه با سایر کنار آبچرها دیده میشود. به طور عمده از حشرات به ویژه از سوسکها تغذیه می کند. جوجه آوری از اواسط اسفند تا اواسط فروردین در حاشیه پیکره های آبی و گاهی در جزایر درون دریاچه ها آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش گودی کم عمقی روی زمین در خاکهای نرم یا ماسه ای است که آن را با اندکی مواد گیاهی اطراف و خار و خاشاک می پوشاند. معمولا سه و گاهی دو تخم بیضی، صاف، زرد مایل به نخودی کمرنگ، با خالهای قهوه ای مایل به سیاه تا قهوه ای و خاکستری رنگ پریده و به ابعاد ۲۷٫۷ × ۳۸٫۶ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها بیش از ۲۴ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند.
غاز پیشانی سفید
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 65 تا 78 سانتیمتر و گستردگی بالها 130 تا 165 سانتیمتر است. غازی متوسط جثه و تا حدی شبیه به غاز پیشانی سفید كوچك به نظر میرسد ولی به واسطۀ جثه بزرگتر، حلقۀ سفید قاعدۀ منقار كه به ندرت تا جلوی پیشانی امتداد می یابد و فقدان حلقۀ چشمی زرد، از آن متمایز میشود. نر و ماده همشكل و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ بالغ سر، گردن و روتنه خاكستری قهوه ای است. پوشپرهای روی دم سفید، دم تیره و در انتها نوار باریك سفید رنگی دارد. سینه نخودی قهوه ای، شكم و پهلوها خاكستری قهوه ای همراه با لكه های سیاه پهن و نامنظم روی شكم و مابقی زیرتنه سفید است. منقار مایل به صورتی و پاها نیز نارنجی هستند. پرندۀ نابالغ منقار تیره تری دارد و فاقد حلقۀ سفید در قاعدۀ منقار و همچنین فاقد لكه ها و نوارهای سیاه روی شكم است.
ویژگیهای زیستی
مرغزارها و چمنزارهای نواحی پست، مزارع غلات، اراضی آیشی، استپهای باز، علفزارها و مصبهای وسیع در تالابهای شور را به عنوان زیستگاه های زمستا ن گذرانی برمی گزیند. در خارج از دورۀ جوجه آوری پرنده ای اجتماعی است و نسبت به سایر غازها گروه های بزرگتری تشكیل می دهد. معمولاً پرندگان جوان همراه با والدین خود به سرزمینهای زمستان گذرانی وارد می شوند و در ابتدای دورۀ جوجه آوری جدید آنها را ترك می كنند و ممكن است كه در پایان دورۀ جوجه آوری بار دیگر به خانوادۀ خود ملحق شوند. پروازی نرم، سبك و پرصدا دارد، به خوبی شنا میكند، نسبت به سایر غازها خجالتی تر است و هنگام خطر به طور عمودی از روی زمین به پرواز در می آید. از مواد گیاهی به ویژه از برگها، ساقه های هوایی، رونده و زیرزمینی، غده ها و دانه های گیاهان تغذیه میكند و معمولاً چندین كیلومتر را بین مكانهاي استراحت شبانه و تغذیۀ روزانه جا به جا میشود.
سلیم پاسیاه کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۵ تا ۱۷ سانتی متر و گستردگی بالها ۴۲ تا ۴۵ سانتی متر است. سلیمی کوچک جثه است که در پرو بال زمستانه تا حد زیادی به «سلیم طوقی» و «سلیم طوقی کوچک» شباهت دارد ولی به واسطه اندازه کوچکتر و منقار باریکتر و کوچکتر از آنها متمایز می شود. نر و ماده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده نر بالغ در دوره جوجه آوری با روتنه خاکستری قهوه ای مشخص است. لکه جلوی پیشانی، نوار ابرویی و طوق گردنی سفید و پس سر خرمایی دیده می شود. همچنین لکه سیاهی در جلوی تارک سر، پشت چشمها و دو طرف سینه به شکل نیم طوقی ناقص دارد. نوار سفیدی روی بالها در پرواز به خوبی نمایان است. منقار و پاها تیره و زیرتنه سفید است. پرنده ماده بالغ فاقد لکه های سیاه در سر و صورت و لکه خرمایی در پس سر است و شبیه به پرنده نر در خارج از دوره جوجه آوری به نظر می رسد. پرنده نابالغ شبيه بالغها در پوشش زمستانه است ولی روتنه به واسطه حاشیه رنگ پریده پرها، فلس دار به نظر رسیده و لکه سینهای کمتر به چشم می آید.
ویژگیهای زیستی
سواحل ماسه ای و سیلتی گاهی دارای سنگریزه، حواشی پیکره های آبی و دریاچه های شور و لب شور و نیز حاشیه دریاچه های نمک را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. در خارج از دوره جوجه آوری معمولا به صورت گروهی در دسته های ۲۰ تا ۳۰ تایی و به ندرت بزرگتر از آن دیده می شوند. به سرعت راه می رود و پروازی شبیه به «سلیم طوقی کوچک» دارد ولی نسبت به آن سریعتر بال می زند و هنگام فرود آمدن سریعتر میدود. از حشرات، سخت پوستان، کرمها و نرم تنان تغذیه می کند. جوجه آوری به صورت منزوی و یا کلنی از اوایل فروردین آغاز می شود. تک همسر است و اشیانه اش گودی کوچکی بر سطح زمین بدون پوشش و یا با پوشش اندکی از خار و خاشاک است. معمولا سه و گاهی دو یا چهار تخم بیضی کوتاه تا گلابی شکل، صاف، به رنگ خاکستری، نخودی یا شنی و گاهی با ته رنگ زیتونی، قهوه ای و یا مایل به قرمز به همراه خطوط نامنظم یا خالهای ریز سیاه و خاکستری رنگ پریده و به ابعاد ۲۳٫۵ × ۳۳٫۱ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۴ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها ۲۷ تا ۳۱ روز به طول می انجامد و کمی پس از آن مستقل می شوند. احتمالا دو دسته تخم در هر دوره جوجه آوری می گذارد. پرنده ماده ممکن است جوجه ها را در هفت تا ۲۰ روزگی ترک نموده، با نر دیگری جفت شود و آشیانه جدیدی بسازد.
سلیم طوقی کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۸ تا ۲۰ سانتی متر و گستردگی بالها ۴۸ تا ۵۷ سانتی متر است. سلیمی کوچک جثه و پر تحرک است که به واسطه طرح سیاه و سفید سر و گردن شباهت زیادی به «سلیم کوچک» دارد. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ در دوره جوجه آوری تارک سر و روتنه خاکستری مایل به قهوه ای است. نقاب سیاهی روی صورت و طوق سینه ای پهنی به همین رنگ دارد. لكه جلو پیشانی، طوق گلویی و سایر بخشهای زیرتنه سفید دیده می شود. انتهای شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه است و نوار بالی سفیدی روی بالها دارد که در پرواز به خوبی نمایان است. پاهای نارنجی و منقاری به همین رنگ با نوک سیاه دارد. در خارج از دوره جوجه آوری، رنگ سیاه نقاب صورت و نوار سینه به رنگ قهوهای خاکی و رنگ منقار به تیرگی می گراید. پرنده نابالغ شبیه به بالغها در پروبال زمستانه است ولی روتنه قهوه ای و به واسطه حاشیه رنگ پریده پرها، فلس دار به نظر می رسد. طوق سینه ای نیز به رنگ قهوه ای مایل به سیاه و ناقص دیده میشود و نقاب سیاه صورت را ندارد.
ویژگیهای زیستی
سواحل دریا، مصبها و یا زیستگاههای مشابه آن در حاشیه رودخانه ها، دریاچه ها، تالابها و گاهی مناطق مجاور علفزارها را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پرنده ای پر جنب و جوش و اجتماعی است و در خارج از دوره جوجه آوری اغلب در دسته های ۵۰ تایی یا بیشتر دیده می شود. پروازی سریع و در ارتفاع کم با بال زدن، بال بازروی و گاهی تغییر ارتفاع دارد. راه رفتن و تغذیه مانند دیگر سليمها، ترکیبی از دویدنهای سریع و آهسته همراه با توقفهای ناگهانی و کوتاه و خم کردن سر و گردن برای برداشتن طعمه است. معمولا در طی دوره جوجه آوری از بی مهره ها و خارج از این دوره بیشتر از کرمها، سخت پوستان و نرم تنان دریایی تغذیه می کند.
پرستو دریایی کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۲۲ تا ۲۴ سانتی متر و گستردگی بالها ۴۸ تا ۵۵ سانتی متر است. پرستوی دریایی کوچک جثه ای با بالهای کشیده و باریک است که شباهت بسیار زیادی به پرستوی دریایی«ساندرز» دارد ولی به کمک جثه بزرگتر، روتنه خاکستری تر و پاهای روشنتر از آن تفکیک می شود. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری به واسطه پیشانی سفید، نوار چشمی، تارک سر و پس سر سیاه و روتنه خاکستری مایل به آبی مشخص است. در پرواز نوک بالها به واسطه تیرگی دو تا سه شاهپر اولیه تیره به نظر می رسد. منقار زرد رنگ با نوک سیاه، دم سفید و دوشاخه با شکاف کم عمق و پاها زرد مایل به نارنجی هستند. در خارج از این دوره، پیشانی و بخش جلویی تارک سر سفید و بخش عقبی آن خاکستری است که به تدریج تا ناحیه پس گردن به سیاهی می گراید. همچنین منقار سیاه و پاها زرد مات به نظر می رسند. پرنده نابالغ شبيه بالغها در پوشش زمستانه است ولی جثه کوچکتر و روتنه خاکستری شنی همراه با خط و خالهای تیره دارد که ظاهری فلس دار ایجاد می کند.
ویژگیهای زیستی
سواحل شنی و ماسهای دریاها، رودخانه ها، دریاچه ها، جزایر نزدیک سواحل، لنگرگاهها و پیکره های آبی ساحلی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. پروازی سبک با بال زدنهای سریع دارد. نزدیک سطح آب و اغلب به مدت طولانی در جابال زنی می کند و سپس برای صید طعمه به داخل آب شیرجه می زند. از ماهیهای کوچک و بی مهره ها به ویژه حشرات و سخت پوستان تغذیه می کند. جوجه آوری از اوایل اردیبهشت آغاز می شود و کلنی جوجه آوری را در سواحل شنی و ماسه ای تشکیل می دهد. تک همسر است و آشیانه اش حفره ای کم عمق و فاقد پوشش یا پوشیده شده با مواد گیاهی، سنگریزه یا صدف است. معمولا دو تا سه تخم نیمه بیضی، صاف، زیتونی، کرم یا نخودی بسیار کمرنگ، با خط و خالهای سیاه، قهوه ای تیره یا خاکستری کمرنگ و به ابعاد ۲۳٫۵ × ۳۲٫۱ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۱۹ تا ۲۲ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، | تا حدی توانمند و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در حدود ۱۵ تا ۲۰ روزگی پرواز می کنند ولی همچنان تا مدتی پس از آن توسط والدین تغذیه می شوند.
بوتیمار کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 32 تا 38 سانتیمتر و گستردگی بالها 52 تا 58 سانتیمتر است. کوچکترین حواصیل در این خانواده است که بدنی سیاه و نخودی دارد. نر و ماده تقریباً همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ، تارك سر، پس سر، روتنه، شاهپرهای اولیه و ثانویه و دم سیاه با جلای سبز دارد. گردن، سینه، زیرتنه و پوشپرهای روی بالها زرد نخودی كمرنگ است. پرندۀ مادۀ بالغ، شباهت زیادی به نر دارد ولی روتنۀ قهوه ای تیره و رگه رگه، زیرتنۀ نخودی رگه رگه و پوشپرهای روی بالهایش قهوه ای نخودی است. پرندۀ نابالغ به طور كلی قهوه ای رگه رگه است.
ویژگیهای زیستی
گسترۀ وسیعی از انواع زیستگاه های آب شیرین باتلاقی، رودخانه ای، حاشیه دریاچه ها، ماندابها و تالابهای سیلابی با پوشش حاشیه ای متراكمی از نی و گیاهان مشابه یا درختان و بوته هایی نظیر بید، توسكا و یا سایر گیاهان خزان كننده را به عنوان زیستگاه بر می گزیند. همچنین در زیستگاه های انسان ساخت، نظیر استخرهای پرورش ماهی و كانالهای آبرسانی دیده می شود. پرنده ای منزوی و بسیار مخفی كار است ولی در مكانهایی كه پناه مناسبی برایش فراهم باشد، به خوبی به انسان نزدیك می شود. در هنگام احساس خطر، سر و گردن خود را به حالت عمودی و به موازات ساقه های نی نگاه داشته و خود را استتار می كند. اغلب در هنگام طلوع و غروب فعال است و در سایر ساعات روز به حالت قوز كرده در حاشیه نیزارها می ایستد. پروازی با بال زدنهای به نسبت سریع دارد و نزدیك به سطح آب یا بالای نی ها پرواز میكند. به طور عمده از ماهی ها، دوزیستان و حشرات تغذیه میکند. جوجه آوری از اواسط اردیبهشت تا اواسط خرداد و به طور منزوی، گاهی در كلنی های كوچك، در نیزارهای متراكم و درختزارهای حاشیه پیكره های آبی آغاز می شود. تك همسر است و آشیانه اش توده ای متراكم از ساقه های نی و شاخه های درختان است كه آن را بر روی نی ها یا درختچه ها و درختان بنا می كند. معمولاً پنج تا شش و گاهی چهار تا 10 تخم بیضی كوتاه تا نیمه بیضی، به رنگ سفید و به ابعاد 24.9 × 25.9 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 16 تا 19 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند و در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه می شوند. پرورش جوجه ها 25 تا 30 روز به طول می انجامد.
کشیم کوچک
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 25 تا 29 سانتيمتر و گستردگی بالها 40 تا 45 سانتيمتر است. کوچکترین عضو خانوادۀ كشیمها با منقار كوتاه و كلفت و گردن كوتاه است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجهآوری روتنۀ قهوهای پررنگ و زیرتنۀ قهوهای كمرنگ دارد. لكۀ بلوطی شخصی در چانه و جلوی گردن و لكۀ سبز مایل به زردی در دو طرف قاعدۀ منقارش دیده میشود. فاقد دم و انتهای بدن گرد و سفید رنگ است. در خارج از این دوره تارك سر، پشت گردن و روتنه به رنگ قهو های مات، گلو مایل به سفید و سایر بخشهای بدن نخودی رنگ است. در پرندۀ نابالغ تارك سر و وتنه قهوهای تیره، دو طرف سر و گردن قهو های تیره تا قهو های نخودی و چانه سفید است.
ویژگیهای زیستی
دریاچهها و رودخانههای آرام و دارای گیاهان شناور، پهنههای آبی باز و مصبها را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. چندان اجتماعی نیست و در خارج از دورۀ جوجهآوری اغلب به تنهایی یا جفت، گاهی در دستههای كوچك دیده میشود. تمایل چندانی به پرواز ندارد و در هنگام احساس خطر به زیر آب غوص میكند و یا با آشفتگی و پس از پرواز کردن مسیری كوتاه، مجدداً بر سطح آب فرود میآید. اغلب از حشرات، نرمتنان، سختپوستان، لارو دوزیستان و ماهیهای کوچک تغذیه میكند و برای صید آنها تا عمق یك تا دو متری در آب غوص میكند و به طور متوسط در حدود 10 تا 25 ثانیه در زیر آب میماند. جوجهآوری از اواسط فروردین تا اواسط تیر و با تشكیل قلمرو در پیكرههای آبی آغاز میشود. تك همسر است و آشیانهاش كپهای از الیاف گیاهان آبزی است كه آن را به صورت شناور بر سطح آب با اتصال به گیاهان حاشیهای بنا میكند. معمولاً چهار تا شش، گاهی دو تا هفت و به ندرت تا 10 تخم بیضی نیمه بیضی، صاف، سفید تا كرم رنگ و به ابعاد 26.2 در 37.8 میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 19 تا 25 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از کرک هستند، معمولاً توسط پرندۀ نر مراقبت و تغذیه میشوند و در این زمان پرندۀ ماده اقدام به گذاشتن دومین یا سومین دستۀ تخم میكند. جوجهها در حدود 42 روزگی مستقل میشوند.
اردک سرسبز
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 50 تا 60 سانتیمتر و گستردگی بالها 81 تا 98 سانتیمتر است. از اردکهای روی آبچر بزرگ جثه با آینۀ بالی بنفش و حاشیۀ سیاه و سفید است. نر و ماده متفاوت و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر در دورۀ جوجه آوری بدن خاكستری، سر سبز و سینۀ بلوطی دارد که طوق سفید باریکی دور گردن آن دیده میشود. دم سفید رنگ است و دو پر سیاه روی آن به طرف بالا فر خورده است. پرندۀ ماده بدن قهوه ای راه راه، تارك سر و خط چشمی تیره دارد. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به ماده است ولی به واسطۀ تارك سر سیاه تر، روتنۀ خاكستری تر و سینۀ خرمایی از ماده متمایز میشود. پرنده نابالغ شبیه به پرنده ماده است ولی مات تر و خطوط روتنه باریكتر است.
ویژگیهای زیستی
آبهای شیرین راكد با جریان آرام، مصبها، گستره های آبی لب شور و شور كم عمق دارای پناه، رودخانه های كم عمق و نیزارهای انبوه را به عنوان زیستگاه بر می گزیند. پرنده ای اجتماعی است و در تمام طول سال در دسته های بزرگ به سر می برد. پروازی سریع و قوی با بال زدنهای كم دامنه دارد و به طور عمودی از سطح آب به پرواز درمی آید. برای یافتن غذا آبهای كم عمق را فیلتر میكند و یا با فرو بردن سر و گردن درون آب تغذیه میکند. همه چیزخوار است. ولی اغلب از مواد گیاهی و به مقدار كمتر از مواد جانوری مانند حلزونها، كرمها و بچه های قورباغه تغذیه میكند. جوجه آوری از اوایل بهار آغاز میشود. تك همسر است و آشیانه اش چال های كوچك و كم عمق پوشیده شده از برگها، علوفۀ نرم و سایر مواد گیاهی است. آشیانه را معمولاً در سطح زمین و در لابه لاي پوشش گیاهی بلند نظیر علفها و بوته های نواحی تالابی بنا میكند و درونش را با كرك و پر می پوشاند. معمولاً 10 تا 12 ، گاهی هفت تا 16 تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، صیقلی، سبز كمرنگ یا سبز مایل به آبی، گاهی كرم با ته رنگ سبز و به ابعاد 41 × 57.2 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 28 تا 29 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند و پس از خروج از تخم، توسط والدین به طرف آب هدایت می شوند.پرورش جوجه ها 50 تا 60 روز طول می كشد.
اردک مرمری
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 39تا 42سانتیمتر و گستردگی بالها 63تا 67سانتیمتر است. از اردكهای روی آبچر كوچك جثه با بدن به رنگ قهوهای تیره و روشن با طرح مرمری است. نر و ماده همشكل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ به رنگ قهوهای مایل به خاكستری دیده ميشود و خالهایی كرم رنگ دارد كه آن را از سایر اردكها به خوبی قابل تشخیص میكند. نوار تیره ای از چشم تا پس سر كشیده شده و پرهای دراز پس سر، كاكل كوچكی را تشكیل میدهند. آینه بالی و طرح مشخصی در پرواز ندارد، البته به جز شاهپرهای ثانویه كمرنگ و دم كه انتهای آن سفید است. تنها اختلاف پرنده نر و ماده در كاكل كوچكتر ماده است. پرنده نابالغ شبیه به بالغها است ولی خاكستریتر و ماتتر و فاقد خالهای كرم رنگ در روتنه است و زیرتنه یكدست كرم رنگ دیده میشود.
ویژگیهای زیستی
تالابهای آب شیرین به نسبت كمعمق با اندازه كوچك یا متوسط با پوشش گیاهی مناسب، دشتهای سیلابی، آببندانها، شبكههای زهكش و رودخانههای با جریان آرام را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. پرندهای خجالتی است و اغلب به صورت جفت و یا در دستههای كوچك دیده میشود. پروازی شبیه به «خوتكا» ولی با بالزدنهای آرامتر دارد. در سطح آب و یا با فرو بردن سر و گردن درون آب به تغذیه از گیاهان آبزی و نیز كرمها، حلزونها، حشرات آبزی و لارو آنها میپردازد. جوجهآوری از اواخر اردیبهشت به صورت منزوی و یا با تشكیل كلنی در حاشیه پیكرههای آبی، بین پوشش گیاهی انبوه و یا زیر بوتههای كوتاه آغاز میشود. تك همسر است و آشیانهاش گودی كمعمق با مقداری مواد گیاهی، كرك و پر است كه آن را روی زمین و به ندرت درون حفرهها بنا می ً كند. معمولا نه تا ،13گاهی پنج تا 18تخم بیضی تا نیمه بیضی، نخودی مایل به زرد یا كرم رنگ و به ابعاد 46.2 × 34میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 25تا 27روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. از طول دوره پرورش جوجهها، اطلاعاتی در دست نیست.
اردک نوک پهن
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 44 تا 52 سانتیمتر و گستردگی بالها 70 تا 84 سانتیمتراست. از اردکهای روی آبچر است که به واسطۀ گردن به نسبت كوتاه، تارك سر تخت و منقار بزرگ و قاشقی شكل، از سایر اردكهای روی آبچر متمایز میشود. نر و ماده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ سر و گردن سبز تیرۀ براق، روتنۀ سیاه و سفید و دمگاه سیاه دارد. جلوی بال ها آبی روشن و آینۀ بالی سبز و بدون حاشیه سفید دیده میشود. سینه سفید رنگ است و شكم و پهلوها بلوطی هستند. پرنده ماده بالغ شبیه به مادۀ «کله سبز» است ولی به واسطۀ منقار قاشقی شكل، شكم قهو های تیره، جلو بالهای خاكستری مات و رنگ سفید چرک زیر بالها قابل تفكیك است. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه مادۀ بالغ است ولی سر و روتنۀ تیره تری دارد و جلو بالهای آن نیز به رنگ آبی روشن است. پرنده نابالغ شبیه به ماده بالغ است ولی با تارك، پشت گردن و روتنه تیره تر تمیز داده میشود.
ویژگیهای زیستی
دریاچه ها و مردابهای آب شیرین با پوشش گیاهی تازه روییده با بسترهای گلی در حاشیه، همچنین شالیزارها و استخرهای مصنوعی کم عمق که در حاشیه، علفزارهای غرقابی دارند را ترجیح می دهد. زمستانها نیز اغلب در دریاچه های باز، مصبها و کران ههای ساحلی دیده میشود. پرند های ساکت، آرام و اجتماعی است و اغلب، دسته های كوچك تشكیل می دهد. به راحتی و به طور عمودی از سطح آب به پرواز در می آید و پروازی چابک، شبیه به «گیلار» با بال زدنهای سریع و آهنگین دارد، ولی روی زمین به دشواری راه می رود. از مواد گیاهی و جانوری نظیر سخت پوستان ریز، نرم تنان کوچک، حشرات و لارو آنها تغذیه میكند. برای تغذیه به آرامی در سطح آب شنا میكند، سر و گردن را به زیر آب فرو میبرد و با حرکت دادن سر به چپ و راست، آب را فیلتر میكند. گاهی نیز به درون آب غوص میكند تا از مواد غذایی موجود در بستر تغذیه کند. جوجه آوری از اواسط فروردین و با تشكیل قلمرو در مردابها، باتلاقها و رودخانه های آب شیرین با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه آغاز میشود. تک همسر است و آشیانه اش گودی کم عمق با مقدار کمی مواد گیاهی و پر است كه آن را روی زمین و در بستری خشک بنا میكند. معمولاً هشت تا 12 و به ندرت هفت تا 14 تخم بیضی تا نیمه بیضی، زرد نخودی تا کرم رنگ به ابعاد 37.2 × 52 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 26 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 40 تا 45 روز طول میكشد.
خروس کُلی معمولی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۲۸ تا ۳۱ سانتی متر و گستردگی بالها ۸۲ تا ۸۷ سانتی متر است. کنار آبچری متوسط جثه با بالهای پهن و گرد و کاکل باریک، دراز و رو به بالا است. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ پوشپرهای روتنه سبز تیره، شاهپرهای پرواز سیاه و نوک سه شاهپر بزرگتر اولیه سفید است. تارک سر، چانه و جلو سینه سیاه و نوار گونه ای تیره بر روی صورت سفیدش به چشم می آید. سینه، شکم و پوشپرهای زیر بالها سفید و پوشپرهای زیر دم، بلوطی رنگ است. پاهای صورتی رنگ و منقار تیره دارد. در خارج از دوره جوجه آوری، پس گردن و بخشهایی از صورت نخودی است و روتنه به واسطه حاشیه سفید رنگ پرها، فلس دار به نظر می رسد. پرنده نابالغ شبيه بالغها در پوشش زمستانه است ولی با کاکل کوتاهتر، صورت نخودی و لکه مایل به قهوه ای روی سینه از آنها تمیز داده میشود.
ویژگیهای زیستی
علفزارها، کشتزارها و حاشیه گلی و لجنی پیکره های آبی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و گاهی در خارج از دوره جوجه آوری در سواحل دیده می شود. معمولا به صورت جفت یا در دسته های کوچک و در زمستانها ممکن است در دسته های بزرگ دیده شود. به سرعت از زمین به پرواز در می آید، پروازی نامنظم همراه با بال زدنهای آرام و از قدرت مانور بسیار بالایی برخوردار است. اغلب از کرمها و حشرات تغذیه می کند. جوجه آوری از اوایل تا اواسط فروردین، به صورت منزوی یا در کلنی های پراکنده، در چمنزارها و چراگاههای ناهموار با شیب ملایم، مردابهای دارای پوشش گیاهی کوتاه، کشتزارهای باز و خلنگزارهای مرطوب آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش گودی کم عمقی پوشیده از الیاف گیاهی است. معمولا چهار و گاهی دو، سه یا پنج تخم گلابی شکل تا بیضی، صاف، نخودی مایل به کرم، خاکستری، قهوه ای یا زیتونی، با خالهای سیاه و به ابعاد 33.7 * 47.1 میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۴ تا ۲۹ روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها ۳۵ تا ۴۰ روز طول می کشد.
فیلوش
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 51 تا 66 سانتیمتر و گستردگی بالها 80 تا 95 سانتیمتراست. از اردكهای روی آبچر بزرگ جثه به رنگ خاكستری و با بدن كشیده، گردن باریك و بلند و منقار به نسبت بلند است. نر و ماده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ نر بالغ سر و پشت گردن قهوه ای شكلاتی است. شكم، سینه و بخش پایینی گردن سفید است كه این سفیدی به شكل نواری باریك تا دو طرف سر و گردن امتداد می یابد. آینۀ بالی سبز دارد كه لبۀ جلویی آن نخودی و لبۀ عقبی آن سفید رنگ است. دم سیاه و شاهپرهای وسطی آن است ولی به واسطۀ دم نو ك تیزتر، «كله سبز» دراز و نوك تیز است. پرندۀ ماده شبیه به مادۀ منقار خاكستری، سر یكدست قهوه ای و آینۀ بالی نامشخص از آن متمایز میشود. در پرواز نیز نوار سفید پهنی در حاشیۀ خارجی شاهپرهای ثانویه آن دیده میشود كه به شناسایی اش كمك میكند. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به ماده ولی به واسطۀ پرهای شانه ای بلندتر و خاكستری تر و منقاری كه به دو رنگ خاكستری روشن و تیره است، از آن قابل تفكیك است. پرنده نابالغ شبیه به پرندۀ ماده است ولی روتنۀ تیره تر دارد.
ویژگیهای زیستی
پیكره های آبی كم عمق در چمنزارها را ترجیح می دهد و زمستانها در زیستگاههای ساحلی دارای پناه به ویژه مصبها، دشتهای سیلابی، دریاچه های باز، تالابهای لب شور و خورها به سر می برد. پرنده ای اجتماعی، خجالتی و محتاط است، اغلب در دسته های كوچك دیده میشود ولی در دریا دسته های بزرگتری تشكیل می دهد. به صورت گروهی و در خطی طویل یا به صورت «7» پرواز می كنند. هنگام زخمی شدن یا در زمان خطر به خوبی می تواند به داخل آب غوص كند. برای تغذیه در آبهای كم عمق سر و گردن را درون آب فرومی برد. گاهی اوقات نیز برای تغذیه از مواد گیاهی و جانوری در بسترهای گلی به درون آب غوص می كند. همچنین با قدم زدن در سطح زمین به تغذیه از دانه ها و ساقه های زیرزمینی می پردازد.
حواصیل ارغوانی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 78 تا 90 سانتی متر و گستردگی بالها 120 تا 150 سانتیمتراست. حواصیلی به نسبت پرجثه با سر و بدن باریک و کشیده، گردن بلند و انگشتان بلند است. نر و ماده همشکل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ تارك سر و كاكل سیاه رنگ دارد. سر و گردن بلوطی روشن و خطوط سیاهی دارد كه از زیر چشمها شروع و در دو طرف گردن تا سینه ادامه پیدا میكند. چانه و گونهها سفید و جلوی گردن سفید نخودی است. شانهها، سینه و شكم بلوطی تیره، دو طرف شكم قهوه ای خاكستری و پوشپرهای زیر دم سیاه است. منقار در دوره جوجه آوری زرد روشن و در سایر اوقات سال تیره تر دیده می شود. پرندۀ نابالغ به رنگ قهوه ای روشن و کمرنگتر از پرندۀ بالغ دیده می شود، تارك بلوطی، جلوی گردن و زیرتنه سفید نخودی و بالها رنگی خاكستری دارد و به واسطۀ حاشیۀ قهوه ای پرها، ظاهری فلس مانند دارد. همچنین فاقد نوارهای سیاه در دو طرف گردن است.
ویژگیهای زیستی
به زیستگاههای تالابی با تودههای انبوهی از گیاهان حاشیهای نظیر نی و لویی وابستگی نشان می دهد. در خارج از دورۀ جوجهآوری به تنهایی و در زمان مهاجرت در دستههای كوچك و پراكنده دیده می شو. به آرامی در آبهای کم عمق قدم می زند و در فرصت مناسب با حركت سریع گردن طعمه را درون آب صید می کند. بیشتر از ماهی ها و حشرات و به مقدار کمتر از پستانداران کوچک، دوزیستان، مارهای آبی، مارمولکها و به ندرت از پرندگان، سخت پوستان، نرم تنان و عنکبوتها تغذیه میکند. جوجه آوری از اواسط فروردین تا اردیبهشت و با تشكیل كلنی های پراكنده در نیزارهای انبوه و اغلب در كنار آبهای باز آغاز می شود تك همسر است و آشیانهاش کپه ای از ساقه های خشك نی و لویی است كه آن را بر روی توده های نی، گاهی روی بوته ای كوتاه یا درختان بنا می کند. معمولاً چهار تا پنج، گاهی سه تا شش و به ندرت تا هشت تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، آبی مایل به سبز كمرنگ و به ابعاد 40.9 در 56.3 می لیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 24 تا 28 روز طول می کشد جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در ابتدا با غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه می شوند، در حدود 42 روزگی آشیانه را ترك می کنند و در حدود 60 روزگی مستقل می شوند.
کشیم گردن سرخ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 40تا 50سانتيمتر و گستردگی بالها 77تا 85سانتيمتراست. كشیمی متوسطجثه با گردن كلفت و سر بزرگ و مخروطی شکل است. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجهآوری تاج سیاه رنگ منتهی به دو كاكل كوچک در پس سر دارد. پشت گردن و روتنه قهوهای تیره است. چانه و گونهها خاكستری كمرنگ با حاشیه سفید، بخش جلویی گردن و سینه قرمز بلوطی و زیرتنه مایل به سفید با خطوط و نقاط قهوها دیده میشود. در زمستان رنگ عمومی بدن خاكستری مایل به سفید چرک و به واسطه گردن تیره، زردی قاعده منقار و تیرگی بالای سر كه چشمها را نیز در برمیگیرد از سایر كشیمها قابل تفکیک است. رنگ آمیزی پروبال پرنده نابالغ تا حد زیادی شبیه به بالغها در دوره جوجهآوری است ولی بر روی چانه و گونهها نوارهای سیاه رنگ دارد و بر خلاف پرنده بالغ لکه زرد قاعده منقار چندان مشخص نیست.
ویژگیهای زیستی
دریاچه های باز، مصبها و آبهای ساحلی پناهدار را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. پرندهای منزوی است و اغلب به تنهایی یا جفت دیده میشود. گاهی اوقات نیز دستههای كوچکی تشکیل میدهد. بیشتر از بیمهرهها به ویژه حشرات آبزی و خشکیزی و لارو آنها و به میزان كمتر از ماهیها تغذیه میكند. برای صید آنها در آب غوص میكند یا فقط سر و گردن را در آب فرو میبرد. جوجهآوری از اواسط اردیبهشت و با تشکیل قلمرو، گاهی در كلنیهای پراكنده، در دریاچههای آب شیرین و رودخانههای آرام همراه با پوشش گیاهی شناور آغاز میشود. تک همسر است و آشیانهاش كپهای از مواد گیاهی است كه آن را به صورت شناور بر سطح آب و متصل به گیاهان آبزی بن در آب بنا می ً كند. معمولا چهار تا پنج و به ندرت دو تا هفت تخم بیضی بلند تا نیمهبیضی، صاف، به رنگ سفید و به ابعاد 50.6× 34.9میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 22تا 25روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد پوشیده از كرک هستند و توسط والدین مراقبت و تغذیه می ً شوند. معمولا در زمان شنا بر پشت یکی از والدین سوار شده و توسط دیگری تغذیه میشوند. پرورش جوجهها در حدود 72روز به طول میانجامد.
فالاروپ گردن سرخ
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۱۸ تا ۱۹ سانتی متر و گستردگی بالها ۳۲ تا ۴۱ سانتی متر است. فالاروپی کوچک جثه با بدن ظریف و منقار نازک، نوک تیز و به نسبت دراز است. نر و ماده دارای تغییرات فصلی، در دوره جوجه آوری اندکی متفاوت(ماده پررنگتر و درخشانتر) ولی در پوشش زمستانه همشکل هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری روتنه قهوه ای تا خاکستری مایل به آبی دارد که به واسطه حاشیه نخودی پرها، فلس دار به نظر می رسد. تارک سر، گونه ها، پس گردن و دو طرف سینه قهوه ای تا خاکستری دودی، گلو سفید و لكه نارنجی مایل به قرمز پر رنگی در دو طرف و جلوی گردن دیده می شود. زیرتنه سفید همراه با لکه های اندکی در پهلوها و پوشپرهای زیر دم است. در زمستان روتنه خاکستری همراه با راه راه سفید و به واسطه رنگ روشن حاشیه پرها، فلس دار به نظر می رسد. صورت سفید همراه با لکه سیاهی در پشت چشمها، بخش جلویی تارک سر سفید و مابقی آن تیره است. پرنده نابالغ سر و روتنه قهوه ای تیره راهراه دارد و حاشیه نخودی رنگ پرها به روتنه نمایی فلس دار داده است. گردن و سینه نخودی و زیرتنه سفید است.
ویژگیهای زیستی
سواحل دریاچه های بزرگ آب شیرین، استخرهای کوچک، جزایر دریایی یا جزایر کوچک در رودخانه های بزرگ همچنین جویبارها را به عنوان زیستگاه ترجیح میدهد. در خارج از دوره جوجه آوری پرنده ای اجتماعی است و اغلب دسته های بزرگی در آبهای دریایی تشکیل می دهد. در مسافتهای طولانی پروازی سریع و چابک همراه با بال زدنهای به نسبت آرام شبیه تلیله ها دارد ولی در مسافتهای کوتاه پرواز نامنظم تر و آشفته همراه با جهش از سطح آب، بال زدن و فرود مجدد بر سطح آب است. معمولا با شنای سریع دایره ای شکل در آبهای کم عمق و تکان دادن پاها سبب چرخش آب شده و به این ترتیب بی مهره های کف که به سطح آب می آیند را با حرکت سریع منقار شکار می کند. گاهی نیز با قدم زدن یا دویدن سریع به شکار طعمه از سطح یا زیر آب می پردازد و یا با دویدن به دنبال حشرات در حال پرواز در فواصل کوتاه، به صید آنها اقدام می کنند.
آنقوت
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 61 تا 67 سانتیمتر و گستردگی بالها 121 تا 145 سانتیمتر است. بزرگتر از اردكها و تقریباً به اندازۀ غازهای كوچك جثه است. نر و ماده تقریباً همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. رنگ عمومی بدن، نارنجی مایل به قهوه ای تا بلوطی است كه در ناحیه سر كمرنگ تر می شود. آینۀ بالی سبز رنگ، پوشپرهای روی بالها سفید و شاهپرها، دم، منقار و پاهای سیاه دارد. پرندۀ نر در دورۀ جوجه آوری طوقی سیاه به دور گردن دارد که در خارج از این دوره دیده نمی شود. پرندۀ ماده شبیه به نر ولی اندكی تیره تر است، سر روشن تر دارد و فاقد طوق سیاه دور گردن است. پرندة نابالغ شبیه به مادۀ بالغ ولی اندكی كمرنگ تر است و روتنۀ قهوه ا ی تری دارد.
ویژگیهای زیستی
زیستگاه های متنوعی از جمله سواحل دریاچه ها، استخرها، رودخانه های با جریان آرام، نهرها، آبگیرها، لاگونهای نمکی و مردابها را برمی گزیند. وابستگی کمتری به آب دارد و بیشتر وقت خود را روی خشکی های كنار آب می گذراند. اغلب به صورت جفت و در زمان مهاجرت در دسته های بزرگ دیده می شود. پروازی قدرتمند و سریع با بال زدنهای به نسبت آرام و منظم دارد. با چرا در زمینهای مرطوب و یا فروبردن بدن در آبهای کم عمق به نحوی که بخش انتهایی بیرون از آب است، به تغذیه از دانه ها و جوانه های گیاهان و نیز سختپوستان، نرمتنان، حشرات آبزی و خزندگان می پردازد. جوجه آوری از اواخر اسفند و در آبهای آزاد و اغلب در مناطق باز به ویژه در رودخانه ها، دریاچه های واقع در استپهای باز و جلگه های خشک آغاز میشود. تك همسر است و آشیانه اش را در حفره های طبیعی درون صخره ها، بین سنگها، گودالها، سوراخ درختان و یا حفره های ایجاد شده توسط سایر حیوانات در سواحل شنی و ماسه ای با اندك مواد گیاهی بنا می كند و درونش را با كمی كرك و پر می پوشاند. معمولاً هشت تا 12 و به ندرت تا 16 تخم نیمه بیضی، صاف، كمی صیقلی، به رنگ سفید مایل به کرم و به ابعاد 47.1 × 67 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 27 تا 29 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه ها 55 روز طول می كشد. پس از آن والدین اندك اندك جوجه ها را به سمت آب هدایت میكنند. در این زمان اغلب جوجه های آشیانه های مختلف با یكدیگر مخلوط می شوند و تشكیل دسته های بزرگی می دهند كه توسط تعداد معدودی از والدین مراقبت می شوند. معمولاً پرندگان جوان تا پاییز همراه والدین می مانند.
تلیله شکیل
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 20 تا 30 سانتی متر )نرها بزرگتر از 26 سانتی متر) و گستردگی بال ها 48 تا 58 سانتی متر )در نرها بزرگ تر از54 سانتی متر( است. نر و ماده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ در دورۀ جوجه آوری گوش پرها و پرهای بلند شنل مانندی در اطراف سر و گردن دارد كه در طرح ها و رنگ های متنوع از سفید تا نخودی، بلوطی، قهوه ای تیره و سیاه دیده می شود. سینه و پهلوها سیاه و مابقی زیر تنه سفید است. پرندۀ ماده در این دوره فاقد شنل سر و گردن است و رنگ بدن تنوع بالایی نشان میدهد، از تارك سر سیاه با روتنۀ قهوه ای تیره و پرهایی با مركز سیاه و حاشیۀ سفید تا تارك سر دارچینی قهوه ای روشن و روتنۀ دارچینی با پرهایی با انتهای سیاه و حاشیه روشن. سینه و پهلوها نیز لكه های درشت قهوه ای مایل به سیاه دارد. پرندۀ نر در خارج از دورۀ جوجهآوری شنل سر و گردن را از دست می دهد و فقط در برخی افراد لکه یا یقۀ سفیدی در گردن دیده می شود. رنگ کلی بدن خاکستری، پرهای روتنه دارای حاشیۀ نخودی و زیرتنه مایل به سفید همراه با خال های مایل به خاكستری در سینه و پهلوها ديده می شود . پاها و منقار مایل به قرمز است و نوك آن به تیرگی می گراید. ماده در پروبال زمستانه تا حدی شبیه به نر در این زمان است ولی با روتنۀ روشن، منقار کوتاه و تیره مشخص می شود. پرنده نابالغ شباهت زیادی به پرندۀ ماده در پوشش زمستانه دارد. سر و روتنه تیره و حاشیۀ پرهای آن نخودی قهوهای است كه به روتنه، نمایی فلس دار داده است. گردن و سینه نخودی و سایر بخش های زیرتنه سفید است.
ویژگیهای زیستی
حاشیۀ گلی دریاچه های آ ب شیرین یا لب شور، تالابها، آبگیرها، شالیزارها و علفزارهای غرقابی و نواحی شخم خورده همچنین نواحی بین جزرومدی را به عنوان زیستگاه بر می گزیند پرنده ای اجتماعی است و اغلب در دسته های بزرگ دیده میشود. پروازی به نسبت آهسته با با ل زدن های عمیق دارد . به طور عمده از بی مهره هایی مانند حشرات و لارو آنها همچنین از مواد گیاهی به ویژه دانۀ آنها تغذیه می كند. گاهی در آبهای كم عمق راه می رود و در این حال با فرو بردن منقار در گل و یا خاكهای نرم طعمه خود را می رباید. همچنین گاهی غذای خود را با نوك زدن از سطح زمين و یا از روی گیاهان به دست می آورد.
کاکایی صورتی
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۴۲ تا ۴۴ سانتی متر و گستردگی بالها ۱۰۰ تا ۱۱۰ سانتی متر است. کاکایی کوچک جثه و در پوشش زمستانه تا حدودی شبیه به «کاکایی سرسیاه» است ولی به واسطه پیشانی، گردن بلندتر و منقار درازتر و نازکتر از آن متمایز می شود. نر و ماده همشکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری با سر، گردن و زیرتنه سفید با ته رنگ صورتی و روتنه خاکستری روشن قابل تشخیص است. در پرواز چند شاهپر اولیه سفید و نوک آنها سیاه دیده می شود. چشمها روشن، حلقه چشمی و پاها قرمز تیره و منقار قهوه ای مایل به قرمز تا سیاه است. در خارج از این دوره، رنگ پاها و منقار به قرمز روشن می گراید. پرنده نابالغ شباهت زیادی به نابالغ «کاکایی سرسیاه» دارد ولی سر سفیدتر است و فقط لکه سیاهی روی گوشها دارد. روتنه قهوه ای خاکی، منقار و پاها نارنجی صورتی کمرنگ و نوک منقار سیاه است.
ویژگیهای زیستی
سواحل پست دارای پناه، مرغزارها و علفزارهای مرطوب نزدیک خورها، نواحی بين جزرومدی و دلتاهای وسیع شیرین یا لب شور را به عنوان زیستگاه برمی گزیند و زمستانها بیشتر در سواحل و دریاها دیده می شود. پروازی شبیه به «کاکایی سرسیاه» دارد ولی نسبت به آن از سرعت کمتری برخوردار است و آرامتر بال می زند. بیشتر از ماهیها و بی مهره ها تغذیه می کند. گاهی نیز لاشه خواری می کند. غذای خود را از سطح آب و زمینهای ساحلی یا با فرو بردن سر و گردن داخل آب به طوری که نیمه انتهایی بدن بیرون از آب قرار دارد به دست می آورد. جوجه آوری از اوایل اردیبهشت تا اوایل خرداد آغاز می شود. کلنی جوجه آوری را در پیکره های آبی، آبهای موقت موجود در استپهای خشکتر و مناطق نیمه بیابانی، جزایر ساحلی کوچک، علفزارهای ساحلی و دلتاهای بزرگ تشکیل می دهد. تک همسر است و آشیانه اش را در حفره های موجود در خاکهای نرم یا ماسه ها بنا می کند و آن را با بقایای گیاهی، پر و فضولات می پوشاند. معمولا دو تا سه و گاهی یک تخم نیمه بیضی کرم کمرنگ، زرد کمرنگ یا نخودی با خالهای سیاه یا قهوه ای تیره و به ابعاد ۳۹×۵۴ میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۲ روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی توانمند و برای تغذیه به نسبت مستقل از والدین هستند.
حواصیل (وکای) زرد
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 44 تا 47 سانتیمتر و گستردگی بالها 80 تا 92 سانتیمتر است. حواصیلی به نسبت كوچك جثه با بدنی به رنگ قهوه ای مایل به نخودی است. نر و ماده همشكل و دارای اندك تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجه آوری كاكل بلندی متشكل از پرهای سیاه و سفید آویخته بر پشت دارد. تارك سر و گردن زرد نخودی، روتنه قهوهای مایل به نخودی و با لها و دم سفید است. منقار آبی با توك سیاه دارد که پوست بین منقار تا چشمها، عریان و به رنگ سبز مایل به زرد دیده میشود. چانۀ سفید و جلوی گردن و سینۀ نخودی طلایی دارد و مابقی زیرتنه سفید و پاها به رنگ صورتی است. در خارج از این دوره، رنگ كلی بدن ما تتر، كاكل کوتاهتر، منقار زرد با توك تیره و پاها زرد مایل به سبز هستند. پرندۀ نابالغ فاقد كاكل است، پروبال تیره تر و رگه رگه سیاه متراكمتری در گردن و سینه دارد.
ویژگیهای زیستی
در تالابها، دریاچههایی با پوشش گیاهی متراكم، رودخان شالیزارها، همچنین دریاچههای باز به سر میبرد. پرندهای منزوی است و به استثنای دورۀ جو جه آوری و در زمان استراحت شبانه، به تنهایی دیده می شود. پروازی كوتاه و در ارتفاع پایین بر فراز پوشش گیاهی متراكم دارد و اغلب به سرعت به درون پوشش گیاهی فرود می آی. به خوبی از درختان بالا می ورد، به آرامی در آبهای كم عمق قدم میزند و در فرصت مناسب و با حركت سریع گردن، حشرات، دوزیستان و ماهیهای كوچك را شكار می کن. جوجهآوری از اواخر اردیبهشت تا اواسط خرداد و با تشكیل كلنی و به طور مخلوط با سایر حواصیلهای كوچك جثه در پوشش گیاهی حاشیه تالابهای آب شیرین آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش كپه ای از ساقه های نی و شاخه های درختان است كه آن را در نیزارها روی زمین و در سایر مناطق روی درختان و بوته های حاشیۀ آب بنا می کن. معمولاً چهار تا شش و به ندرت هفت تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، آبی مایل به سبز كمرنگ و به ابعاد38.4 در 28.6 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 22 تا 24 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در ابتدا توسط غذای نیمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشیانه تغذیه می شوند، در حدود 32 روزگی آشیانه را ترك می کنند ولی تا چند روز پس از آن همچنان توسط والدین مراقبت و تغذیه میشوند.
اردک سیاه کاکل
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 42 تا 51 سانتیمتر و گستردگی بالها 72 تا 84 سانتیمتر است. از اردکهای غواص متوسط جثه است. نر و ماده با یکدیگر تفاوت دارند و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ سر، گردن، سینه و دم سیاه رنگ دارد. شكم و پهلوها به رنگ سفید و منقار خاكستری مایل به آبی است. از اردك « سیا هكاكل » نر به واسطه بدن پهن تر، روتنۀ خاکستری روشن و فقدان كاكل در پس سر قابل تشخیص است. پرندۀ ماده به رنگ قهوه ای مات با پهلوهای خاكستری مایل به قهوه ای و روتنۀ تیره تر دیده میشود. حلقۀ سفید پهن و مشخصی در قاعدۀ منقار دارد كه آن را از ماده اردك « سیاه كاكل » متمایز میكند. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به پرندۀ ماده است ولی روتنۀ خاكستری دارد و حلقۀ سفید در اطراف منقارش خیلی كم رنگ است و یا اصلاً دیده نمی شود. پرنده نابالغ شبیه به ماده است ولی قهوه ای مات به نظر می رسد و حلقۀ سفید در اطراف منقارش باریك تر است.
ویژگیهای زیستی
اغلب در آبهای ساحلی لب شور و شور، گاهی در دهانه مصبها، دریاچه های آب شیرین و آب بندانها مشاهده میشود. پرنده ای اجتماعی است و معمولاً در دسته های به نسبت بزرگ دور هم جمع می شوند. به سختی از سطح آب به پرواز در می آید اما پروازی سریع و پرقدرت با بال زد نهای تند دارد. همه چیزخوار است ولی نرم تنان را ترجیح می دهد. غذای خود را بیشتر با غوص كردن و گاهی با معلق زدن و فرو بردن نیمۀ جلویی بدن درون آب به دست می آورد. گاهی نیز از سطح آب تغذيه ميكند.
پرستو تالابی تیره
ویژگیهای ظاهری
طول بدن ۳۲ تا ۳۴ سانتی متر و گستردگی بالها ۷۵ تا ۸۳ سانتی متر است. پرستوی دریایی متوسط جثه با شباهت بسیار زیاد به «پرستوی دریایی معمولی» است ولی به واسطه جثه کوچکتر، بالهای باریکتر، منقار بلندتر و روتنه تیره تر از آن متمایز می شود. نر و ماده همشکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه آوری پیشانی، تارک سر و پس سر سیاه دارد که در تضاد با سفیدی گونه ها به خوبی قابل تشخیص است. روتنه خاکستری دودی، زیرتنه خاکستری و سطح زیر بالها سفید مایل به خاکستری همراه با نوار خاکستری رنگی در حاشیه عقبی بالها است. پاها قرمز و منقاری به همین رنگ با نوک تیره دارد. در خارج از این دوره، پیشانی و زیرتنه سفید و منقار سیاه دیده می شود. در پرنده نابالغ پیشانی و روتنه قهوه ای روشن همراه با لکه های تیره، پاها قهوه ای مایل به زرد و منقار تیره است.
ویژگیهای زیستی
سواحل دریاها، خلیجهای ساحلی و صخره های مرجانی را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. رفتاری شبیه به سایر پرستوهای دریایی دارد. برای صید ماهیهای کوچک و بی مهره ها از ارتفاع حدود سه متری به سطح آب شیرجه می رود ولی هرگز به درون آب غوص نمی کند. جوجه آوری از اواخر خرداد تا اواسط تیر آغاز می شود و کلنی جوجه آوری خود را در بخشهای سنگی یا ماسه های سواحل یا جزایر همچنین اراضی باز با پوشش گیاهی پراکنده و تنک تشکیل می دهد. تک همسر است و آشیانه اش حفره ای کم عمق و فاقد پوشش یا پوشیده شده با بقایای گیاهی یا سنگریزه است. معمولا دو، گاهی سه و به ندرت یک تخم نیمه بیضی، صاف، نخودی کمرنگ یا نخودی مایل به زرد، با خطوط، خالها و لکه های قهوه ای، قهوه ای تیره تا مایل به سیاه با سایه کمرنگ خاکستری یا ارغوانی و به ابعاد 28.9 × 40.3 میلی متر می گذارد. تفریخ تخمها ۲۵ تا ۳۰ روز طول می کشد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی توانمند و برای تغذیه وابسته به والدین هستند، در حدود ۳۰ روزگی پرواز می کنند ولی همچنان تا مدتی پس از آن توسط والدین تغذیه می شوند.
پلیکان سفید
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 140 تا 175 سانت یمتر و گستردگی بالها 270 تا 360 سانتیمتر است. پلیكانی پرجثه و سفید رنگ است. نر و ماده همشكل هستند و اندك تغییرات فصلی دارند. پرندۀ بالغ در دورۀ جوجهآوری كیسۀ گلویی زرد رنگ، هالهای صورتی روی پرهای سفید رنگ «7» بدن و یک كاكل مجعد با پرهای نامنظم در پشت سر دارد. پرهای جلوی پیشانی به شكل و چشمها قرمز هستند. شاهپرهای اولیه و ثانویه سیاه است و بنابراین در زمان پرواز بالها در نیمۀ جلویی، سفید و در نیمۀ عقبی، سیاه دیده میشود. پاها نیز گوشتی رنگ هستند. پرندۀ نابالغ در ابتدا قهوهای و به تدریج به رنگ سفید چرك میگراید ولی همچنان خالهای قهوهای نامنظمی در سطح بدنش به چشم میآید.
ویژگیهای زیستی
معمولاً پهنههای بزرگ آب شیرین و كم عمق به ویژه تالابها و دلتاهای رودخانههای بزرگ و به مقدار كمتر لاگونهای شور و لب شور، خلیجها و سواحل را به عنوان زیستگاه برمیگزیند. پرندهای اجتماعی است و همیشه به شكل گروهی دیده میشود. هنگام پرواز سر و گردن را روی بدن جمع کرده و با بال زدنهای سنگین و قوی و گاهی با بال بازرویهای کوتاه حرکت میکند. با وجود جثۀ بزرگش، زمان زیادی را در طول روز به پرواز میگذراند. اغلب روی جریانهای هوایی گرم سوار شده و تا چند صد متر اوج میگیرد. فقط از ماهی تغذیه میكند و به طور گروهی و با تشکیل نیم دایره، دسته ماهیها را به نواحی كم عمق هدایت و صید میكند. جوجهآوری از اواسط اردیبهشت تا خرداد و با تشكیل كلنی در نیزارهای متراكم حاشیه پیكرههای آبی، جزایر و به ندرت در اراضی فاقد پوشش گیاهی آغاز میشود. تک همسر است و آشیانهاش تودهای حجیم از نیها، ساقهها و شاخههای گیاهان است. معمولاً دو، گاهی سه و به ندرت چهار تا پنج تخم بیضیِ كشیده تا نیمه بیضیِ كشیده و به ابعاد 61.4 در 97.1 میلیمتر میگذارد. تفریخ تخمها 29 تا 30 روز به طول میانجامد. جوجهها در بدو تولد عریان، ناتوان و وابسته به والدین هستند. والدین برای تأمین غذای جوجهها معمولاً مسافت طولانی حدود 10 تا 50 كیلومتر را روزانه بین مكان آشیانه و مكان صید غذا جا به جا میشوند. جوجهها تا حدود 14 روزگی با مقدار كمی از شیره غذایی پیش هضم شده تغذیه و پس از آن اندك اندك با ماهیهایی تا 500 گرم كه از كیسه گلویی به جوجهها تحویل داده میشود، تغذیه میشوند. در 20 تا 30 روزگی آشیانه را ترك میكنند و با سایر جوجههای كلنی، گلهای را تشكیل میدهند. در حدود 55 روزگی قادرند به خوبی شنا و ماهی صید میكنند و در 65 تا 70 روزگی مستقل میشوند.
اردک سر سفید
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 43 تا 48 سانتیمتر و گستردگی بالها 62 تا 70 سانتیمتر است. اردكی است با اندازۀ متوسط، گردن كوتاه، منقار ضخیم، سر بزرگ و دم مستقیم كه اغلب هنگام شنا کردن آن را به صورت عمودی نگه می دارد. نر و ماده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ در دورۀ جوجه آوری با منقاری به رنگ آبی روشن، لكۀ سیاه در تارك سر، گردن سیاه، سینۀ بلوطی، روتنۀ قهوه ای مایل به خاكستری و دم قهوه ای از پرندۀ ماده قابل تشخیص است. پرندۀ مادۀ بالغ در این دوره، منقاری به رنگ آبی مایل به خاكستری دارد. سر و پس سر قهوه ای تیره و چانه، گلو و بخش پایینی گونه ها سفید است. نوار زیر چشمی باریك و نخودی مایل به سفید دارد. در دورۀ پرریزی، منقار در هر دو جنس خاكستری و پر و بال كمرنگ تر است. پرنده نابالغ به رنگ خاكستری مایل به قهوه ای مات دیده میشود.
ویژگیهای زیستی
دریاچه های شور و شیرین كوچك و كم عمق با پوشش گیاهی حاشیه ای را به عنوان زیستگاه برمی گزیند. معمولاً در دسته های 20 تا 30 تایی دیده میشود. به طور عمودی و درجا از سطح آب به پرواز درمی آید و پروازی پر صدا با بالزدنهای سریع دارد. به سرعت در آب غوص میكند. همه چیزخوار است و اغلب با فرو بردن سر و بدن به زیر آب از مواد گیاهی تغذیه میكند. جوجه آوری از اواسط اردیبهشت و اغلب در پیكره های آبی لب شور با پوشش گیاهی انبوه و نیزارهای وسیع در حاشیه آغاز میشود. تك همسر است و آشیانه اش توده ای از ساقه های نی و سایر مواد گیاهی است كه آن را بر روی نی ها یا سایر گیاهان بن در آب بنا میكند. گاهی نیز آشیانۀ قدیمی سایر پرندگان به ویژه چنگرها را ترمیم و استفاده میكند. معمولاً پنج تا 12 ، گاهی دو تا 12 تخم بیضی یا نیمه بیضی كوتاه، به رنگ سفید مات و به ابعاد 50.7 × 66.4 میلیمتر می گذارد. تفریخ تخمها 25 تا 27 روز به طول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشیده از كرك، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوج هها در حدود 35 روز طول میكشد.
لک لک سفید
ویژگیهای ظاهری
طول بدن 95 تا 110 سانتيمتر و گستردگي بالها 180 تا 218 سانتيمتر است. لك لكي درشت جثه است با بدن سفيد، گردن، منقار و پاهاي بلند كه از ساير اعضاي اين راسته به آساني قابل تشخيص است. نر و ماده همشکل و فاقد تغييرات فصلي هستند. پرنده بالغ يكدست سفيد و فقط شاهپرهاي اوليه و ثانويه، پوشپرهاي روي بالها و پرهاي شانه سياه است. منقار و پاها نيز قرمز هستند. پرنده نابالغ شبيه به بالغها است ولي پوشپرهاي روي بالها و پرهاي شانه ته رنگ قهوه اي دارد. همچنين پاها صورتي و نوك منقارش تيره است.
ویژگیهای زیستی
تالابهاي باز با درختان پراكنده، دشتهاي سيلابي، علفزارهاي مرطوب و شاليزارها جايي كه منابع غذايي كافي در دسترس باشد را به عنوان زيستگاه برمي گزيند. در دوران مهاجرت به ويژه در سرزمينهاي زمستان گذراني و در مکانهاي تغذيه بسيار اجتماعي است. با گردن و پاهاي کشيده که کمي افتاده به نظر مي رسند و بال زدنهاي آرام، پرواز ميکند. در هنگام استراحت منقار را ميان بالها قرار مي دهد و اغلب روي يک پا مي ايستد. در طول روز به تنهايي و يا گروهي در حالي که راه ميرود، سر و منقار خود را پايين نگاه داشته و به زمين نوک ميزند و از هر نوع غذاي جانوري که در دسترس باشد مانند بيمهره ها، جوندگان كوچك، ماهيها، دوزيستان، خزندگان و حشرات تغذيه ميکند. معمولاً طعمه هاي کوچک را به صورت کامل ميبلعد و طعمه هاي بزرگ را کشته و قبل از خوردن تکه تکه ميکند. جوجه آوري از اوايل تا اواخر فروردين آغاز ميشود. تك همسر است و آشيانه اش توده اي حجيم از شاخ و برگ درختان و ساير مواد گياهي، گاهي به همراه خاک، سرگين حيوانات، علوفه، تکه هاي کاغذ و پارچه است كه آن را در مكانهاي آفتا بگير نظير درختان بلند، لب. صخره ها، بامها، برجها، دودكشها و نظاير آن در مجاورت تغذيه گاه ها بنا ميكند. معمولاً سه تا پنج و به ندرت يک تا هفت تخم بيضي تا نيمه بيضي، صيقلي، گاهي براق، به رنگ سفيد با ته رنگ مايل به زرد و به ابعاد 51.8 × 73.2 ميليمتر مي گذارد. تفريخ تخمها 30 روز به طول مي انجامد. جوجه ها در بدو تولد پوشيده از كرك، تا حدي ناتوان و براي تغذيه وابسته به والدين هستند و در ابتدا توسط غذاي نيمه هضم شده و برگردانده شده در كف آشيانه تغذيه مي شوند. پرورش جوجه ها 58 تا 64 روز طول ميكشد.
پرندگان سایر سایت های پرنده نگری در سمیرم:
کبک دری:
به لحاظ زیستگاهی محدود به مناطق بسیار مرتفع و تاحدود زیادی بکر است. دو زیرگونه از این پرنده در منطقه یافت می شوند که زیرگونه semenowtianschanskii انحصارا در ایران و منطقه زاگرس دیده می شود. از نظر اهمیت شکار شدن توسط انسان بسیار حائز ارزش است. این گونه کم و بیش در ارتفاعات زاگرس مرکزی دیده می شود.
ویژگی های ظاهری: طول بدن 58 تا 62 سانتی متر و گستردگی بال ها 95 تا 105 سانتی متر است.
کبک بزرگی است که در نواحی مرتفع کوهستانی دیده می شود و کمتر از خط رویش درختان پایین تر می آید. نسبت به سایر ماکیان اجتماعی نیست. نر و ماده همشکل و فاقد تغییرات فصلی هستند.
پرنده بالغ دارای پر و بالی خاکستری بوده گلو و نوار چشمی پهن و سفید دارد و تارک خاکستری است. پهلوها دارای رگه های طولی بلوطی رنگ هستند که در رنگ زمینه خاکستری مشخص است. دم در پرواز قهوه ای تیره است که در انتها قرمز رنگ دیده می شود. دو سوم اولیه طول شاهپرهای اولیه و تعدادی از شاهپرهای ثانویه سفید رنگ است که در پرواز بشکل لکه سفید بزرگی نمایان می شود. پرنده ماده فاقد سیخک پا و نقش و نگار آن نامشخص تر است.
ویژگی های زیستی: این پرنده معمولا در ارتفاع 1800 تا 3000 متری و در حد فاصل برف های دائمی و مرز رویشی درختان بسر می برد همچنین کوه های فاقد برف های دائمی، شیب های تند صخره ای با پوشش بوته ای و علفی پراکنده، پرتگاه ها و دره های کوچک و عمیق دارای لکه های برف را ترجیح می دهد. پرنده ای محتاط است و در گروه های خانوادگی یا دسته های کوچک دیده می شود. به خوبی راه می رود و به سرعت می دود. پروازی قدرتمند دارد و هنگام مواجه شدن با خطر به سرعت به طرف سربالایی دویده یا به طرف سراشیبی پرواز می کند.
از ریشه و علف همچنین دانه ها، میوه ها و حشرات تغذیه می کند. جوجه آوری از اواخر فروردین آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش گودی پوشیده با علف، خزه و پر است که روی زمین، در مناطق باز و اندکی در پناه صخره ها، بوته ها یا شکاف سنگ ها ساخته می شود. معمولا 6 تا 8 و گاهی 10 تخم نیمه بیضی نخودی مایل به کرم رنگ پریده با خال هایی قهوه ای مایل به قرمز، به ابعاد 46*66 میلی متر می گذارد. تفریخ تخم ها 30 روز بطول می انجامد. جوجه ها در بدو تولد بدنی پوشیده از کرک دارند و برای تغذیه مستقل از والدین خود هستند و توسط پرنده ماده نگهداری می شوند.
پراکنش و فراوانی: کبک دری به طور معمول مقیم مناطق مرتفع کوهستانی است و احتمالا در طول ارتفاعات البرز و زاگرس دیده می شود.
عقاب طلایی:
در راس هرم غذایی بوده و کم شدن آن آشکارا به تغییرات اکوسیستم در سطوح پایین تر اشاره می کند، بومی مناطق کوهستانی در محدوده مورد مطالعه بوده بنابراین در صورت تغییر شرایط منطقه، آنجا را ترک کند. این پرنده نیز همچون گونه قبل بومی منطقه بوده و تنها در زمستانها در ارتفاعات پایین تر نیز دیده می شود.
ویژگی های ظاهری: طول بدن 75 تا 88 سانتی متر و گستردگی بال ها 204 تا 220 سانتی متر است. عقابی قدرتمند و بزرگ جثه با منقاری بزرگ، دمی بلند و گسترده است. نر و ماده همشکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ روتنه قهوه ای تیره، تارک و پس سر زرد مایل به قهوه ای و پوش پرهای میانی بال کرم تا زرد مایل به قهوه است که تشکیل نواری رنگ پریده روی بال ها می دهد. زیر تنه قهوه ای تیره و لبه زیرین بال و انتهای دم تیره رنگ است. پرنده نابالغ شبیه به بالغ و قهوه ای تیره است و تارک و پس سری زرد مایل به قهوه ای دارد. همچنین سفیدی در قاعده شاهپرهای اولیه و ثانویه اش دیده می شود و دم دارای قاعده سفید و نوار سیاهی در انتها است.
ویژگی های زیستی: این پرنده در مناطق کوهستانی و مرتفع، تپه ماهوری، استپی، جنگل ها یا تالاب های واقع در مناطق پست بسر می برد. پروازی قدرتمند و باشکوه با بال زدن های قوی و عمیق دارد. با بال هایی به شکل V و کمی متمایل به جلو بال باز اوج گیری و با بال هایی هم سطح بدن بال بازوروی می کند. بیشتر از پستانداران، پرندگان و گاهی خزندگان، ماهی ها و حشرات و یا لاشه آنها تغذیه می کند.
جوجه آوری از اواسط بهمن آغاز می شود. تک همسر است و آشیانه اش را از شاخه های ضخیم و ترکه های چوب با پوششی از شاخه های برگ دار، در بیرون زدگی های صخره ای، لبه پرتگاه و یا روی درخت می سازد. معمولا 2، بعضی مواقع 1 و به ندرت 3 تخم نیمه بیضی کوتاه سفید پوشیده شده با خال هایی قهوه ای، قرمز بلوطی و خاکستری رنگ پریده، به ابعاد 59*75 میلی متر می گذارد. تفریخ تخم ها 43 تا 45 روز بطول می انجامد.
جوجه ها در بدو تولد تاحدودی پوشیده از کرک و هنوز تا حد زیادی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. از طریق منقار به منقار توسط پرنده ماده تغذیه می شوند و پس از 30 روز قادرند از غذای آورده شده به آشیانه تغذیه کنند. پرورش جوجه ها 65 تا 70 روز بطول می انجامد.
پراکنش و فراوانی: عقاب طلایی به صورت گسترده و مقیم در مناطق کوهستانی واقع در شمال و غرب کشور، همچنین در جنوب شرق کشور دیده می شود. تعدادی پرنده نابالغ زمستان ها در دشت ها دیده می شوند.
