اردک سر حنایی

نام علمی: Aythya ferina

نام انگلیسی: Pochard

ویژگی‌های ظاهری

طول بدن ۴۲ تا ۴۹ سانتی‌متر و گستردگی بال‌ها ۷۲ تا ۸۲ سانتی‌متر است. از اردک‌های غواص متوسط جثه با تارکی برآمده، پیشانی بلند و شیبدار و منقار نسبتاً دراز است. نر و ماده متفاوت هستند و اندکی تغییرات فصلی دارند.

در پرنده‌ی نر بالغ، بدن خاکستری کم‌رنگ است، سر و گردن بلوطی، سینه سیاه، نوار بالی خاکستری روشن، منقار آبی کم‌رنگ با قاعده و نوک تیره و چشم‌ها نیز قرمز رنگ است. پرنده‌ی ماده سر و سینه‌ای قهوه‌ای، منقاری شبیه به نر اما تیره‌تر و نوار بالی خاکستری دارد و به واسطه‌ی کم‌رنگی قاعده‌ی منقار، چانه و خط چشمی، از ماده‌ی «اردک سیاه کاکل» و «اردک سرسیاه» متمایز می‌شود.

پرنده‌ی نر در پرریزی شبیه به ماده ولی به واسطه سر و گردن خرمایی مات، سطح پشتی خاکستری‌تر و چشمان قرمز متمایز می‌شود. پرنده‌ی نابالغ شبیه به پرنده‌ی ماده است ولی یکنواخت‌تر و فاقد خط چشمی کم‌رنگ است.

ویژگی‌های زیستی

تالاب‌های آب شیرین کم‌عمق تا عمیق با گیاهان غوطه‌ور و با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه را ترجیح می‌دهد. خارج از دوره‌ی جوجه‌آوری در دریاچه‌های باز، استخرها، رودهای با جریان آرام و گاهی مصب‌ها و خلیج‌های دارای پناه دیده می‌شود.

پرنده‌ای اجتماعی است و خارج از دوره‌ی جوجه‌آوری در دسته‌های کوچک و هنگام مهاجرت در دسته‌های بزرگ دیده می‌شود. پروازی قدرتمند با بال‌زدن‌های سریع و آهنگین دارد و معمولاً به صورت گروهی، با فواصل نامنظم و در خطی دراز یا به شکل عدد «۷» پرواز می‌کنند.

به ندرت به ساحل می‌آید و اغلب روی آب به استراحت می‌پردازد. به آرامی شنا می‌کند و اغلب با جهشی به داخل آب، غوص می‌کند. به‌طور عمده از مواد گیاهی و تا حدی از مواد جانوری تغذیه می‌کند. برای به دست آوردن غذا بیشتر غوص می‌کند و یا با فرو بردن سر و گردن درون آب به تغذیه می‌پردازد.

جوجه‌آوری

جوجه‌آوری از اواخر فروردین تا اواسط خرداد در دریاچه‌ها و تالاب‌های با پوشش گیاهی انبوه در حاشیه آغاز می‌شود. تک همسر است و آشیانه‌اش توده‌ای از مواد گیاهی است که آن را در بین پوشش گیاهی حاشیه‌ای به‌طور کاملاً مستتر بنا می‌کند و درونش را با پرهای فراوان می‌پوشاند.

معمولاً شش تا ۱۱ و به ندرت تا ۱۸ تخم بیضی تا نیمه بیضی، صاف، سبز کم‌رنگ تا خاکستری مایل به سبز و به ابعاد ۶۰.۷×۴۴.۲ میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها ۲۴ تا ۲۶ روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه‌ها ۵۰ تا ۵۶ روز طول می‌کشد.

پراکنش و فراوانی

به‌طور گسترده در اغلب تالاب‌های اصلی کشور، به ندرت در شمال غرب و به صورت کمیاب در جنوب و جنوب شرق کشور زمستان‌گذرانی می‌کند. احتمالاً به تعداد کم و به‌طور نامنظم در برخی تالاب‌های استان‌های آذربایجان، کردستان، گیلان، مازندران و فارس جوجه‌آوری می‌کند.

وضعیت حفاظت

در فهرست پرندگان حمایت‌شده‌ی جهانی و ملی قرار ندارد.