کورکور سیاه

نام علمی: Milvus migrans

نام انگلیسی: Black Kite

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن این پرنده بین ۵۵ تا ۶۰ سانتیمتر و گستردگی بال‌ها بین ۱۶۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر است. کورکوری متوسط‌جثه و تا حدی شبیه به «کورکور حنائی» است، ولی به واسطۀ جثۀ کوچکتر، بدن تیره‌تر، بال‌ها کوتاه‌تر و دم با شکاف کمتر و کوتاه‌تر از آن قابل تشخیص است. نر و ماده هم‌شکل (ماده اندکی بزرگتر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرندۀ بالغ روتنه قهوه‌ای کم‌رنگ و پوش‌پرهای قهوه‌ای روشن روی بال‌ها دارد. زیرتنه نیز قهوه‌ای تیره و مانند «کورکور حنائی»، شاه‌پرهای اولیه در زیر بال‌ها سفید و نوک آنها سیاه است و تشکیل یک لکه روشن می‌دهد. در زیرگونه M.m. govinda تارک سر خرمایی و رگهرگه زیرتنه قهوه‌ای تیره است که در تضاد شدید با رنگ سفید نخودی شکم و پوش‌پرهای زیر دم به خوبی دیده می‌شود. همچنین لکه سفید در قاعدۀ شاه‌پرهای اولیه بزرگ و چشمگیر است. در زیرگونه M.m. lineatus بدن قهوه‌ای مایل به سیاه، شکم و پوش‌پرهای زیر دم مایل به سفید و لکهٔ قاعدۀ شاه‌پرهای اولیه سفیدتر است. پرندۀ نابالغ شبیه به بالغ‌ها است، ولی با پروبالی روشن‌تر است. پوش‌پرهای بال‌ها حاشیهٔ کمرنگی دارند که در نتیجه، روتنه لکه‌لکه به نظر می‌رسد. از فاصلهٔ نزدیک لکه‌های روشن در زیرتنه قابل تشخیص هستند و لکهٔ سفید زیر بال‌ها نسبت به پرندۀ بالغ مشخص‌تر است. پوش‌پرهای زیر دم نیز بر خلاف پرندۀ بالغ، زرد مایل به قهوه‌ای است.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده مناطق باز دارای درختان پراکنده یا بدون درخت، زمین‌های کشاورزی، علفزارها، حاشیه دریاچه‌ها، رودخانه‌ها یا تالاب‌ها را ترجیح می‌دهد و از نواحی بادخیز، دریاها و سواحل آن، نواحی برفی و یخی، کوهستان‌های مرتفع و جنگل‌های متراکم پرهیز می‌کند. این پرنده اجتماعی است و اغلب در دسته‌های چندتایی در اطراف روستاها و شهرها و مکان‌های دفن زباله دیده می‌شود. پروازی قوی و با شکوه با بال‌زدن‌های نرم و آرام دارد، ولی به سختی درجا بالزنی می‌کند. معمولاً مدت زمان زیادی را به پرواز می‌گذراند. شکارچی و تا حد زیادی لاشه‌خوار است و از گستره وسیعی از طعمه‌ها شامل پستانداران، پرندگان، خزندگان، حشرات و به ویژه ماهی‌ها تغذیه می‌کند.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری این پرنده از اواخر فروردین تا اواخر اردیبهشت به صورت منفرد یا در کلنی‌های پراکنده آغاز می‌شود. این پرنده تک‌همسر است و آشیانه‌هایش تودۀ به نسبت کوچک از ساقه‌ها و شاخه‌های کوچک و خار و خاشاک است که روی درختان و به ندرت در لبه بیرون‌زدگی‌های صخره‌ای یا ساختمان‌ها بنا می‌کند و درونش را با موادی نظیر پشم، تکه‌های پارچه و کاغذ می‌پوشاند. اغلب آشیانه‌های سال‌های قبل را بازسازی و ترمیم می‌کند و هر سال مواد جدیدی به آنها می‌افزاید. همچنین از آشیانه‌های قدیمی سایر پرندگان درشت‌جثه استفاده می‌کند. معمولاً دو تا سه و گاهی یک تا پنج تخم نیمه‌بیضی کوتاه، سفید مات، گاهی با خال‌ها و لکه‌های مایل به قرمز یا قهوه‌ای مایل به ارغوانی و به ابعاد ۵۳.۲ × ۴۳.۱ میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها ۲۵ تا ۳۸ روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. جوجه‌ها در حدود ۴۲ روزگی آشیانه را ترک می‌کنند، ولی تا مدتی پس از آن همچنان در نزدیکی آشیانه باقی می‌مانند.

پراکندگی و فراوانی:
زیرگونه M.m. govinda در شمال و غرب کشور تا شرق در نواحی شمالی خراسان، همچنین استان‌های هرمزگان (اطراف بندرعباس و جزیره قشم)، کرمان و سیستان و بلوچستان جوجه‌آوری می‌کند. زیرگونه M.m. lineatus در استان‌های خوزستان، فارس، گیلان، مازندران، هرمزگان و سیستان و بلوچستان زمستان‌گذرانی دارد.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شده ایران قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.