آبچلیک آواز خوان
نام علمی: Actitis hypoleucos
نام انگلیسی: Common Sandpiper
ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن ۱۹ تا ۲۱ سانتیمتر و گستردگی بال‌ها ۳۸ تا ۴۱ سانتیمتر است. آبچلیک کوچک تا متوسط‌جثه‌ای با بدن نسبتاً کشیده، دم بلند و پاها و گردن کوتاه است. نر و ماده هم‌شکل و دارای تغییرات فصلی اندک هستند. در پرنده بالغ در دوره جوجه‌آوری، روتنه قهوه‌ای مایل به زیتونی با خطوط قهوه‌ای تیره و دمگاه و دم زیتونی با حاشیه سفید مشخص است. در پرواز نوارهای بالی سفید و نوار سفید در حاشیه عقبی بال‌ها به خوبی نمایان است. گردن و سینه رگه‌برگه، مابقی زیرتنه سفید است و این سفیدی تا نزدیک‌شانه ادامه می‌یابد. پاها مایل به سبز یا زرد است و در پرواز از حد دم تجاوز نمی‌کند. در خارج از این دوره بدن رنگ‌پریده‌تر و خطوط روی سر کمتر می‌شود. پرنده نابالغ شباهت زیادی به بالغ‌ها در پوشش زمستانه دارد، ولی پرهای روتنه حاشیه نخودی دارد و پوشپرهای روی بال‌ها دارای رگه‌برگه بیشتری است.
ویژگی‌های زیستی:
این پرنده گسترۀ وسیعی از زیستگاه‌های آبی شور و شیرین، از جمله نهرها و رودخانه‌های کوهستانی، دریاچه‌ها، تالاب‌ها، آببندان‌ها، آبگیرها، پیکره‌های آبی ساحلی، مانگروها و همچنین سواحل صخره‌ای، شوره‌زارهای ساحلی و مصب‌ها را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند و از زمین‌های گلی بین جزر و مدی باز دوری می‌کند. معمولاً به تنهایی یا در دسته‌های کوچک دو تا سه تایی و در حال دویدن در حاشیه آب بین سنگ‌های ساحل رودخانه‌ها دیده می‌شود. پرواز این پرنده در ارتفاع کم و نزدیک به سطح آب است و بال‌زدن‌های کم دامنه، منظم و سریع همراه با بال‌بازروی‌های کوتاه دارد. در این حالت، بال‌ها خمیده و رو به پایین نگاه داشته می‌شود. به طور مداوم، به ویژه هنگام خطر، سر و دم خود را تکان می‌دهد. بیشتر از بی‌مهرگان به ویژه حشرات تغذیه می‌کند.
جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری از اواسط اردیبهشت آغاز می‌شود و پرنده با تشکیل قلمروهای خطی در امتداد رودخانه‌ها، چشمه‌ها و سواحل شروع به جوجه‌آوری می‌کند. این پرنده تک‌همسر است و آشیانه‌اش حفره‌ای کم‌عمق روی زمین، بین سنگ‌ها و در حاشیه آب است که درون آن را با اندکی الیاف گیاهی اطراف می‌پوشاند. معمولاً چهار، گاهی سه و به ندرت پنج تخم بیضی تا گلابی‌شکل، صاف، تا حدی صیقلی، کرم کم‌رنگ، کرم نخودی یا نخودی خیلی کم‌رنگ، با خال‌ها، لکه‌ها و خطوط قهوه‌ای مایل به قرمز، قهوه‌ای مایل به سیاه و خاکستری مایل به بنفش می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها ۲۰ تا ۲۳ روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. در حدود ۱۳ روزگی قادرند پرواز کنند و در حدود ۲۸ روزگی مستقل می‌شوند.
پراکنش و فراوانی:
این پرنده به طور معمول در نهرها و رودخانه‌های واقع در کوهستان‌های آذربایجان، کُپهداغ، البرز و زاگرس تا یاسوج جوجه‌آوری می‌کند. زمستان‌ها تعداد کمی از این پرنده در تالاب‌های استان‌های خوزستان و فارس، امتداد سواحل جنوب، جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان و نیز نواحی جنوبی دریای خزر باقی می‌مانند. همچنین به صورت مهاجر معمول در اغلب تالاب‌های کشور دیده می‌شود.
وضعیت حفاظت:
در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.
