تلیله شکیل

نام علمی: Philomachus pugnax

نام انگلیسی: Ruff

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر (نرها بزرگتر از ۲۶ سانتیمتر) و گستردگی بال‌ها ۴۸ تا ۵۸ سانتیمتر (در نرها بزرگتر از ۵۴ سانتیمتر) است. نر و ماده این پرنده متفاوت و دارای تغییرات فصلی هستند. در دوره جوجه‌آوری، پرنده نر بالغ دارای گوش‌پرها و پرهای بلند شنل‌مانندی در اطراف سر و گردن است که در طرح‌ها و رنگ‌های متنوع از سفید تا نخودی، بلوطی، قهوه‌ای تیره و سیاه دیده می‌شود. سینه و پهلوها سیاه و مابقی زیرتنه سفید است. پرنده ماده در این دوره فاقد شنل سر و گردن است و رنگ بدن تنوع بالایی دارد؛ از تارک سر سیاه با روتنه قهوه‌ای تیره و پرهایی با مرکز سیاه و حاشیه سفید تا تارک سر دارچینی قهوه‌ای روشن و روتنه دارچینی با پرهایی با انتهای سیاه و حاشیه روشن. سینه و پهلوها نیز لکه‌های درشت قهوه‌ای مایل به سیاه دارد. پرنده نر در خارج از دوره جوجه‌آوری شنل سر و گردن را از دست می‌دهد و تنها در برخی افراد لکه یا یقه سفیدی در گردن دیده می‌شود. رنگ کلی بدن خاکستری است، پرهای روتنه دارای حاشیه نخودی و زیرتنه مایل به سفید همراه با خال‌های مایل به خاکستری در سینه و پهلوها دیده می‌شود. پاها و منقار مایل به قرمز است و نوک آن به تیرگی می‌گراید. ماده در پروبال زمستانه تا حدی شبیه به نر در این زمان است، ولی با روتنه روشن، منقار کوتاه و تیره مشخص می‌شود. پرنده نابالغ شباهت زیادی به پرنده ماده در پوشش زمستانه دارد. سر و روتنه تیره و حاشیه پرهای آن نخودی قهوه‌ای است که به روتنه نمایی فلس‌دار داده است. گردن و سینه نخودی و سایر بخش‌های زیرتنه سفید است.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده حاشیه گلی دریاچه‌های آب شیرین یا لب‌شور، تالاب‌ها، آبگیرها، شالیزارها و علفزارهای غرقابی و نواحی شخم‌خورده همچنین نواحی بین جزر و مدی را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. این پرنده اجتماعی است و اغلب در دسته‌های بزرگ دیده می‌شود. پروازی به نسبت آهسته با بال‌زدن‌های عمیق دارد. به طور عمده از بی‌مهره‌ها مانند حشرات و لارو آنها همچنین از مواد گیاهی به ویژه دانه‌های آنها تغذیه می‌کند. گاهی در آب‌های کم‌عمق راه می‌رود و در این حال با فرو بردن منقار در گل یا خاک‌های نرم طعمه خود را می‌رباید. همچنین گاهی غذای خود را با نوک زدن از سطح زمین یا از روی گیاهان به دست می‌آورد.

پراکنش و فراوانی:
این پرنده به صورت بسیار معمول و گسترده مهاجر عبوری بهاره و پاییزه در اغلب تالاب‌های کشور است. در زمان مهاجرت، در تالاب‌های کوچکتر در شمال و غرب کشور یافت می‌شود، ولی در جنوب شرق کشور به نسبت کمیاب است و به ندرت در سواحل خلیج فارس دیده می‌شود. همچنین به تعداد کم در تالاب‌های استان‌های خوزستان، فارس و شمال استان سیستان و بلوچستان و به تعداد بسیار کم در استان‌های گیلان، تهران، مازندران، بوشهر، هرمزگان و جنوب استان سیستان و بلوچستان زمستان‌گذرانی می‌کند. تعداد کمی نیز سراسر تابستان در تالاب‌های استان آذربایجان باقی می‌مانند ولی جوجه‌آوری نمی‌کنند.

وضعیت حفاظت:
در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.