دارکوب سر سرخ

نام علمی: Dendrocopos medius

نام انگلیسی: Middle Spotted Woodpecker

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن 20 تا 22 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 33 تا 34 سانتیمتر است. این دارکوب نسبت به دیگر دارکوب‌ها جثه کوچکتری دارد و شباهت زیادی به «دارکوب خالدار بزرگ» و «دارکوب باغی» دارد، اما به واسطه جثه کوچکتر، تارک سر قرمز درخشان و رگهرگه سیاه فراوان در دو طرف سینه و پهلوها از آن‌ها متمایز می‌شود. نر و ماده تقریباً هم‌شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ جلو پیشانی مایل به سفید و تارک قرمز درخشان دارد که نزدیک به پس‌سر تشکیل کاکل کوچکی می‌دهد. نوار شاربی سیاه و ناقص است و به پس‌سر نمی‌رسد. روتنه سیاه است و لکه‌های سفید بزرگی روی شانه‌ها دارد. روی شاه‌پرهای پرواز لکه‌های سفیدی دیده می‌شود که چهار تا پنج نوار طولی روشن در امتداد بال‌ها تشکیل می‌دهند. زیرتنه سفید است و پهلوها رگهرگه تیره دارد که به تدریج در رنگ قرمز شکم محو شده و در پوش‌پرهای زیر دم کاملاً قرمز دیده می‌شود. قرمزی تارک سر در پرنده ماده کمرنگ‌تر و به رنگ صورتی قرمز است و برخلاف نر تا پس‌سر امتداد نمی‌یابد. پرنده نابالغ تا حدی شبیه به بالغ‌ها است ولی روتنه آن رنگ‌پریده‌تر است، لکه قرمز روی سر مات‌تر و کوچکتر است و صورت، شانه‌ها، دو طرف سینه و پهلوها خال‌های قهوه‌ای دارند.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده در جنگل‌های پهن‌برگ و درخت‌زارهایی با توده‌های مخلوط بلوط و ممرز، باغ‌های میوه قدیمی، پارک‌های بزرگ با درختان نارون و درخت‌زارهای توسکا در حاشیه رودخانه‌ها و دشت‌های سیلابی به عنوان زیستگاه ترجیح داده می‌شود. در خارج از دوره جوجه‌آوری، پرنده‌ای منزوی است. نرها اغلب در قلمرو جوجه‌آوری خود باقی می‌مانند و سایر پرندگان قلمروهای تغذیه‌ای خود را تشکیل می‌دهند و از آن‌ها دفاع می‌کنند. رفتار و پرواز این پرنده شبیه به «دارکوب خالدار بزرگ» است، ولی به طور واضح بی‌قرارتر است و مداوم موقعیتش را در شاخه‌های بالایی درخت تغییر می‌دهد که باعث دشواری در دیدن آن می‌شود. کمتر از سایر دارکوب‌های همجنس خود به سوراخ کردن درختان می‌پردازد و بیشتر با منقار کوچکش به صید حشرات روی تنه، شاخه و برگ درختان می‌پردازد. این پرنده همچنین از مواد گیاهی مانند بذر درختان و برخی میوه‌های نرم تغذیه می‌کند.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری از اوایل اردیبهشت و با تشکیل قلمرو آغاز می‌شود. تک‌همسر است و آشیانه را در حفره‌های درختان بنا می‌کند. معمولاً چهار تا هشت تخم بیضی یا نیمه بیضی کوتاه، صاف و صیقلی، به رنگ سفید و به ابعاد 23.9 × 18.1 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 11 تا 14 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد عریان و ناتوان هستند و برای تغذیه وابسته به والدین می‌باشند. در 22 تا 23 روزگی آشیانه را ترک می‌کنند و در 70 تا 100 روزگی مستقل می‌شوند.

پراکنش و فراوانی:
این پرنده به طور معمول مقیم جنگل‌های بلوط غرب از جنوب آذربایجان تا استان فارس است و به طور کمیاب در کوه‌های کلیبر در شمال آذربایجان نیز مشاهده می‌شود.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.