چکاوک کاکلی

نام علمی: Galerida cristata

نام انگلیسی: Crested Lark

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن این پرنده 17 تا 19 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 29 تا 38 سانتیمتر است. این چکاوک متوسط‌جثه است که به واسطه کاکل بلند و معمولاً برافراشته از سایر چکاوک‌ها قابل تفکیک می‌باشد. نر و ماده هم‌شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ، روتنه قهوه‌ای مایل به خاکستری خاکی است و نسبت به «چکاوک آسمانی» رگهرگه کمتری دارد. سینه و پهلوها کرم نخودی رگهرگه است و شکم و پوش‌پرهای زیر دم یکنواخت سفید است. در پرواز، پوش‌پرهای نخودی مایل به نارنجی زیر بال‌ها و حاشیه کناری پرهای دم به خوبی نمایان است. منقار نسبتاً دراز و نیم‌نوک بالایی اندکی خمیده است. پرنده نابالغ تا حد زیادی شبیه به بالغ‌ها است ولی کاکل کوچکتری دارد و روتنه قهوه‌ای‌تر و رگهرگه کمتری دارد. همچنین روی تارک سر، روتنه و کتف‌ها لکه‌های سفید فراوانی دیده می‌شود. زیرتنه نیز روشن‌تر است و در ناحیه سینه به جای رگهرگه‌های تیره، خال‌های بیشتری مشاهده می‌شود.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده در دشت‌ها و استپ‌های باز و مسطح یا با شیب ملایم، همراه با پوشش گیاهی کم و پراکنده، مزارع خشک و زمین‌های بایر در مناطق گرم و خشک، همچنین اطراف مناطق مسکونی، جاده‌ها و کوره‌راه‌ها به سر می‌برد. این پرنده اجتماعی نیست و اغلب به تنهایی یا جفت دیده می‌شود. در فواصل کوتاه، با بال‌زدن‌های مکرر و سرخوردن‌های کوتاه با بال‌های باز جابه‌جا می‌شود. عمدتاً از بی‌مهرگان، به ویژه سوسک‌ها و مواد گیاهی مانند دانه‌ها و برگ‌های گیاهان تغذیه می‌کند. این پرنده معمولاً روی زمین حشرات و دانه‌ها را جستجو می‌کند و گاهی نیز حشرات در حال پرواز را صید می‌کند یا با منقار خود حفره‌ای کوچک در زمین حفر کرده و دانه‌ها و بذرها را از خاک بیرون می‌کشد.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری از اواسط اسفند و با تشکیل قلمرو در دشت‌های باز و لخت و اراضی مزروعی آغاز می‌شود. این پرنده تک‌همسر است و آشیانه‌اش کاسه‌ای کم‌عمق از قسمت‌های نرم گیاهان است که روی زمین بنا می‌شود و درون آن را با علوفه نرم و مو می‌پوشاند. معمولاً سه تا پنج و گاهی شش تخم نیمه بیضی، صاف، صیقلی به رنگ سفید تا سفید مایل به خاکستری با لکه‌ها و خال‌های کوچک به رنگ نخودی قهوه‌ای و خاکستری به ابعاد 22.7 × 16.8 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 12 تا 13 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک و ناتوان هستند و برای تغذیه وابسته به والدین می‌باشند. جوجه‌ها در 8 تا 11 روزگی آشیانه را ترک می‌کنند و در 15 تا 18 روزگی قادر به پرواز می‌شوند و اندکی پس از آن مستقل می‌گردند. معمولاً این پرنده دو تا سه دسته تخم در هر دوره جوجه‌آوری می‌گذارد.

پراکنش و فراوانی:
این پرنده به صورت مقیم معمول در سراسر کشور است و تنها در نواحی بیابانی سخت و کوهستان‌های مرتفع دیده نمی‌شود. همچنین در نواحی پست و مرطوب جنوب‌غربی دریای خزر کمیاب است.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.