پیپت خاکی

نام علمی: Anthus campestris

نام انگلیسی: Tawny Pipit

ویژگی‌های ظاهری:

طول بدن 15.5 تا 18 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 25 تا 28 سانتیمتر است. پیپتی درشت‌جثه با بدن کشیده که بیشتر به دم‌جنبانک‌ها شبیه است. نر و ماده هم‌شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ روتنه‌ی یکنواخت خاکی‌رنگ همراه با ردیفی از لکه‌های تیره روی پوش‌پرهای بال‌ها دارد. زیرتنه نیز یکنواخت سفید نخودی است و فقط در دو طرف بالای سینه اندکی رگه‌های تیره دیده می‌شود. نوار ابرویی کم‌رنگ، نوار شاربی قهوه‌ای کم‌رنگ و خط تیرهایی در فاصله چشم‌ها تا منقار دارد. پرنده نابالغ به واسطهٔ رگه‌های تیره در تارک سر و خال‌های تیره در روتنه و بخش بالای سینه که در امتداد هم تشکیل نوارهای طولی می‌دهند، همچنین سفیدی حاشیهٔ پرها از بالغ‌ها قابل تشخیص است.

ویژگی‌های زیستی:

این پرنده علفزارها و کشتزارهای خشک، خلنگزارها، زمین‌های بایر گرم و خشک، تپه‌های شنی، سواحل شنی رودخانه‌ها و دریاچه‌ها، مناطق نیمه‌بیابانی و همچنین دامنه‌ها و کوهپایه‌های خشک را به‌عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. به تنهایی یا در دسته‌های کوچک دو تا سه‌تایی دیده می‌شود و در زمان مهاجرت نیز دسته‌های کوچکی تشکیل می‌دهد. پروازی موجی‌شکل شبیه به سایر پیپت‌ها دارد. زمستان‌ها اغلب از دانه‌ها و در سایر فصول بیشتر از حشرات تغذیه می‌کند و آن‌ها را از سطح زمین صید می‌کند یا از روی شاخ‌وبرگ گیاهان با جهش‌های کوتاه شکار می‌کند.

جوجه‌آوری:

جوجه‌آوری از اواخر اردیبهشت تا اوایل تیر و با تشکیل قلمرو در کشتزارها، بوته‌زارهای تنک و مناطق صخره‌ای آغاز می‌شود. تک‌همسر است و آشیانه‌هایش فنجانی‌شکل از علوفه نرم، گیاهان خشک و ریشک‌ها روی زمین یا درون چال‌های کم‌عمق و در پناه تاج پوشش بوته‌ها بنا می‌کند و درون آن را با مو و الیاف گیاهی می‌پوشاند. معمولاً چهار تا پنج و به ندرت تا شش تخم نیمه‌بیضی، صاف، صیقلی، مایل به سفید، با خال‌های قهوه‌ای و خاکستری مایل به بنفش و به ابعاد 21.9 × 15.7 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 13 تا 14 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. آشیانه را در 12 تا 14 روزگی ترک می‌کنند ولی همچنان تا حدود 35 روز بعد از آن در کنار والدین باقی می‌مانند. معمولاً دو دسته تخم در هر دورهٔ جوجه‌آوری می‌گذارد.

پراکنش و فراوانی:

تابستان‌گذرانی معمول بلندی‌های شمال کشور است. همچنین مهاجر عبوری گسترده و به نسبت معمول پاییزه و بهاره و نیز زمستان‌گذرانی به نسبت نادر در سواحل پست جنوب کشور از استان خوزستان تا جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان است.

وضعیت حفاظت:

در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.