حواصیل زرد

نام علمی: Ardeola ralloides

نام انگلیسی: Squacco Heron

ویژگی‌های ظاهری:
این پرنده دارای طول بدن 44 تا 47 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 80 تا 92 سانتیمتر است. حواصیلی به نسبت کوچک‌جثه با بدنی به رنگ قهوه‌ای مایل به نخودی است. نر و ماده این پرنده هم‌شکل و دارای تغییرات فصلی اندکی هستند. پرندهٔ بالغ در دورهٔ جوجه‌آوری دارای کاکل بلندی است که متشکل از پرهای سیاه و سفید آویخته بر پشت است. تارک سر و گردن زرد نخودی است، روتنه قهوه‌ای مایل به نخودی، بال‌ها و دم سفید هستند. منقار این پرنده آبی با توک سیاه است و پوست بین منقار تا چشم‌ها عریان و به رنگ سبز مایل به زرد دیده می‌شود. چانهٔ سفید و جلوی گردن و سینهٔ آن نخودی طلایی است، و مابقی زیرتنه سفید و پاها صورتی هستند.
در خارج از دورهٔ جوجه‌آوری، رنگ کلی بدن مات‌تر است، کاکل کوتاه‌تر، منقار زرد با توک تیره و پاها زرد مایل به سبز هستند. پرندهٔ نابالغ فاقد کاکل است، پروبال تیره‌تر و رگه‌های سیاه متراکم‌تری در گردن و سینه دارد.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده در تالاب‌ها، دریاچه‌هایی با پوشش گیاهی متراکم، رودخانه‌ها، شالیزارها و دریاچه‌های باز به سر می‌برد. پرنده‌ای منزوی است و به استثنای دورهٔ جوجه‌آوری و در زمان استراحت شبانه، معمولاً به تنهایی دیده می‌شود. پرواز این پرنده کوتاه و در ارتفاع پایین بر فراز پوشش گیاهی متراکم است و اغلب به سرعت به درون پوشش گیاهی فرود می‌آید. این پرنده به خوبی از درختان بالا می‌رود و به آرامی در آب‌های کم‌عمق قدم می‌زند و در فرصت مناسب با حرکت سریع گردن، حشرات، دوزیستان و ماهی‌های کوچک را شکار می‌کند.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری این پرنده از اواخر اردیبهشت تا اواسط خرداد آغاز می‌شود و با تشکیل کلنی و به طور مخلوط با سایر حواصیل‌های کوچک‌جثه در پوشش گیاهی حاشیهٔ تالاب‌های آب شیرین صورت می‌گیرد. این پرنده تک‌همسر است و آشیانه‌هایش معمولاً کپه‌ای از ساقه‌های نی و شاخه‌های درختان است که آن را در نیزارها روی زمین و در سایر مناطق روی درختان و بوته‌های حاشیهٔ آب بنا می‌کند.
پرنده معمولاً چهار تا شش و به ندرت هفت تخم بیضی تا نیمه‌بیضی، صاف، آبی مایل به سبز کم‌رنگ و به ابعاد 38.4 × 28.6 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 22 تا 24 روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در ابتدا جوجه‌ها با غذای نیمه‌هضم‌شده و برگردانده‌شده در کف آشیانه تغذیه می‌شوند، و در حدود 32 روزگی آشیانه را ترک می‌کنند، اما تا چند روز پس از آن همچنان توسط والدین مراقبت و تغذیه می‌شوند.

پراکنش و فراوانی:
این پرنده مهاجر تابستانه و عبوری نیمهٔ غربی کشور است و در تالاب‌های نواحی جنوبی دریای خزر، همچنین برخی تالاب‌های استان‌های آذربایجان، خوزستان و فارس جوجه‌آوری می‌کند. تعداد کمی نیز زمستان را در تالاب‌های استان‌های خوزستان، فارس و بوشهر سپری می‌کنند.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شدهٔ ایران قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.