فلامینگوی بزرگ

نام علمی: Phoenicopterus ruber

نام انگلیسی: Greater Flamingo

ویژگی‌های ظاهری

طول بدن 125 تا 145 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 140 تا 165 سانتیمتر است. فلامینگویی درشت‌جثه با بدنی کشیده به رنگ سفید مایل به صورتی، پاها و گردن بسیار دراز، و منقار ضخیم و خمیده رو به پایین است. نر و ماده هم‌شکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. پوش‌پرهای رو و زیر بال‌ها قرمز روشن و شاه‌پرهای اولیه و ثانویه سیاه هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه‌آوری ته رنگ صورتی در بدن سفیدش دارد. منقار صورتی با نوک سیاه، پاها صورتی و چشم‌ها زرد هستند. در خارج از این دوره رنگ صورتی پروبال مشخص نیست. پرنده نابالغ سر و گردن خاکستری مایل به قهوه‌ای همراه با لکه‌های سفید، شاه‌پرهای پرواز سیاه مایل به قهوه‌ای و منقاری خاکستری با نوک سیاه دارد.

ویژگی‌های زیستی

در پهنه‌های آبی باز کم‌عمق و گلی، دریاچه‌های آب شور و لب‌شور، آب‌های به شدت قلیایی و نواحی جزر و مدی سواحل به سر می‌برد. پرنده‌ای اجتماعی است و اغلب در دسته‌های چند صد یا چند هزار تایی دیده می‌شود. برای پرواز اندکی در سطح زمین یا آب می‌دود تا قدرت پرواز پیدا کند و در زمان فرود آمدن نیز چند متری روی سطح زمین یا آب می‌دود تا متوقف شود. با متانت و در حالی که گردن خود را صاف یا خمیده نگاه می‌دارد، در آب‌های کم‌عمق قدم می‌زند. معمولاً روی یک پا می‌ایستد و با گردن خمیده و یا در حالتی که منقار خود را در بین بال‌ها گذاشته، به استراحت می‌پردازد. برای تغذیه به آرامی رو به جلو قدم می‌زند و با فرو بردن تمام یا بخشی از سر به درون آب از بی‌مهره‌های کوچک، حشرات، سخت‌پوستان، حلزون‌ها، کرم‌های حلقوی، پروتوزواها، دیاتومه‌ها، جلبک‌ها، بذرها و دیگر مواد گیاهی تغذیه می‌کند.

جوجه‌آوری

جوجه‌آوری از اواسط فروردین و با تشکیل کلنی در زمین‌های مرطوب و گلی در حاشیه دریاچه‌ها و تالاب‌های باز شور و لب‌شور آغاز می‌شود. تک‌همسر است و آشیانه‌اش کاسه‌ای مخروطی‌شکل از گل با فرورفتگی کوچکی در بالای آن است. اغلب یک و به ندرت دو تخم بیضی کشیده، سفید مایل به سبز و به ابعاد 88.8 × 54.6 میلی‌متر می‌گذارد. والدین نسبت به آشفتگی در اطراف کلنی جوجه‌آوری خود بسیار حساس هستند، به سرعت کلنی را ترک می‌کنند. تفریخ تخم‌ها 28 تا 32 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. ابتدا توسط شیرهایی که از غدد موجود در بخش بالایی لوله گوارش والدین به دهانشان بازگردانده می‌شود، تغذیه می‌شوند. از حدود 30 روزگی از غذایی که توسط والدین آورده می‌شود استفاده می‌کنند و در حدود 70 تا 75 روزگی مستقل می‌شوند.

پراکنش و فراوانی

به تعداد فراوان در دریاچه ارومیه و تالاب‌های مرکزی استان فارس (طشک و بختگان) جوجه‌آوری داشته است. همچنین تعداد زیادی از پرندگان غیرجوجه‌آور در طی تابستان در تالاب‌های مرکزی استان خوزستان (تالاب شادگان) و در سال‌های پرباران در منطقه سیستان دیده می‌شوند. تعداد کمی نیز در بخش‌های جنوبی سواحل خلیج فارس تابستان‌گذرانی می‌کنند. زمستان‌گذرانی در دریاچه‌های شور در استان فارس و به تعداد کمتر در استان‌های مازندران (خلیج گرگان و میانکاله)، گیلان، سیستان و بلوچستان، خوزستان و در امتداد سواحل جنوبی کشور و نیز دریاچه ارومیه انجام می‌شود. همچنین می‌توان تعداد کمی از این پرنده را در زمان مهاجرت و توقف کوتاه مدت در سایر پهنه‌های آبی کشور مشاهده کرد.

وضعیت حفاظت

در ضمیمه II کنوانسیون منع تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض انقراض (CITES) قرار دارد. در ایران نیز در فهرست پرندگان حمایت‌شده قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.