تنجه

نام علمی: Tadorna tadorna

نام انگلیسی: Common Shelduck

ویژگی‌های ظاهری

طول بدن 58 تا 67 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 110 تا 133 سانتیمتر است. بزرگتر از اردک‌ها و تقریباً به اندازه غازهای کوچک جثه با سری کشیده و پروبالی تقریباً سفید است. نر و ماده تقریباً هم‌شکل و دارای اندک تغییرات فصلی هستند. در پرنده نر بالغ، سر و بالای گردن سیاه با جلای سبز و مابقی گردن سفید است. بال‌ها سفید، شاه‌پرهای پرواز سیاه و آینه بالی سبز است. نوار بلوطی رنگ پهن در اطراف سینه و نوار سیاه رنگی در امتداد زیرتنه دارد که از سینه تا زیر دم امتداد یافته است و مابقی زیرتنه سفید است. منقار قرمز با برآمدگی گوشتی در قاعده و پاها قرمز مایل به صورتی است. پرنده ماده شباهت زیادی به نر دارد ولی منقار مات‌تر و برآمدگی قاعده منقار کوچک‌تر است و نوار بلوطی سینه و نوار سیاه زیرتنه باریک‌تر است. در زمان پرریزی، پرنده نر برآمدگی گوشتی قاعده منقار خود را از دست می‌دهد و سر نیز سیاه مایل به قهوه‌ای می‌شود. پرنده ماده در این زمان سر قهوه‌ای‌تری دارد. در پرنده نابالغ، روتنه خاکستری مایل به قهوه‌ای تیره است، صورت، جلوی گردن و زیرتنه سفید دیده می‌شود، منقار صورتی مایل به خاکستری و فاقد برآمدگی در قاعده آن است و نوار بلوطی در سینه ندارد.

ویژگی‌های زیستی

سواحل ماسه‌ای و گلی کم‌عمق در دریاچه‌های شور و لب‌شور، مصب‌ها، تالاب‌های نمکی واقع در مناطق استپی و نیمه بیابانی و گاهی آب‌های شیرین را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. پروازی شبیه به غازها با بال‌زدن‌های قوی و آرام دارد. به صورت گروهی در آب‌های کم‌عمق یا زمین‌های گلی از بی‌مهره‌ها به ویژه نرم‌تنان، حشرات و سخت‌پوستان تغذیه می‌کند.

جوجه‌آوری

جوجه‌آوری از اواسط اردیبهشت آغاز می‌شود. تک‌همسر است و آشیانه خود را در سوراخ‌های ایجاد شده توسط سایر جانوران در تپه‌های شنی مجاور پیکره‌های آبی، سوراخ درختان، زیر صخره‌ها، ساختمان‌ها یا مکان‌های مشابه بنا می‌کند و آن را با پر و الیاف گیاهی نرم می‌پوشاند. معمولاً هشت تا 15 تخم نیمه بیضی، تا حدی صیقلی، سفید مایل به کرم و به ابعاد 65.8 × 47.6 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 28 تا 30 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. اندکی پس از خروج از تخم توسط والدین برای تغذیه به طرف آب هدایت می‌شوند. پرورش جوجه‌ها 45 تا 50 روز طول می‌کشد.

پراکنش و فراوانی

به تعداد فراوان جوجه‌آور دریاچه ارومیه، همچنین دریاچه‌های بختگان، مهارلو و تشک در استان فارس و به تعداد کمتر در تالاب میقان در استان مرکزی است و در تالاب‌های استان‌های مازندران (به ویژه تالاب میانکاله)، گیلان، گلستان و فارس، همچنین اغلب تالاب‌های شور و لب‌شور جنوب تا سواحل شمالی خلیج فارس زمستان‌گذرانی می‌کند.

وضعیت حفاظت

در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.