اردک سیاه کاکل
نام علمی: Aythya fuligula
نام انگلیسی: Tufted Duck
ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن ۴۰ تا ۴۷ سانتی‌متر و گستردگی بال‌ها ۶۷ تا ۷۳ سانتی‌متر است. از اردک‌های غواص متوسط‌جثه است که گردنی کوتاه، سری گرد و کاکلی آویزان در پس سر دارد. نر و ماده متفاوت و دارای اندکی تغییرات فصلی هستند. پرندۀ نر بالغ، سر و گردنی به رنگ سیاه با جلای بنفش و کاکلی آویزان در پس سر دارد. سینه، روتنه، دمگاه و دم یکدست سیاه است. زیر بال‌ها، شکم و پهلوها سفید است و منقار آن آبی مایل به خاکستری با نوک سیاه است. پرندۀ مادۀ بالغ به رنگ عمومی قهوه‌ای تیره دیده می‌شود و نسبت به نر، کاکلی کوتاه‌تر، منقاری تیره‌تر و نیز گاهی اندکی حاشیۀ سفید در قاعدۀ منقار دارد. پرندۀ نر در دورۀ پرریزی شبیه به ماده است ولی قسمت فوقانی بدن تیره‌تر و زیرتنه سفیدتر است که سفیدی قاعدۀ منقار را ندارد. پرنده نابالغ شبیه به ماده بالغ است ولی کمرنگ‌تر و فاقد کاکل در پس سر است.
ویژگی‌های زیستی:
دریاچه‌های آب شیرین با پوشش گیاهی مناسب در حاشیه، رودخانه‌های با جریان آرام، پیکره‌های آبی ساحلی، مصب‌ها و خلیج‌های ساحلی را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. بسیار اجتماعی است و در خارج از دورۀ جوجه‌آوری، در دسته‌های بزرگ دیده می‌شود. آهسته شنا می‌کند، دم را بر سطح آب نگاه می‌دارد و معمولاً با جهشی به درون آب غوص می‌کند. همه‌چیزخوار است و به‌طور عمده با غوص کردن و گاهی با فرو بردن سر و گردن درون آب و یا قدم زدن در مناطق کم‌عمق به جستجوی غذا می‌پردازد.
جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری از اواخر فروردین در جزایر یا در پوشش گیاهی متراکم حاشیه‌ای در دریاچه‌های آب شیرین یا آبگیرها آغاز می‌شود. تک‌همسر است و آشیانه‌اش کاسه‌ای پوشیده از علوفه و پرها است که آن را در حاشیۀ آب، در زیر بوته‌های کوتاه یا در میان پوشش گیاهی بلند بنا می‌کند. معمولاً ۵ تا ۱۲، گاهی ۱۴ تا ۱۸ تخم بیضی تا نیمه‌بیضی، صاف، سبز کمرنگ تا خاکستری مایل به سبز و به ابعاد 58.3 × 40.8 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها ۲۳ تا ۲۵ روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد، پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. پرورش جوجه‌ها ۴۵ تا ۵۰ روز طول می‌کشد.
پراکنش و فراوانی:
به فراوانی در نواحی جنوبی دریای خزر و به‌صورت معمول در اغلب تالاب‌های کشور (به استثنای نواحی جنوب شرقی) زمستان‌گذرانی می‌کند. در گذشته به تعداد اندک در تالاب قوریگل در استان آذربایجان شرقی جوجه‌آوری می‌کرد، ولی اخیراً گزارشی از جوجه‌آوری این پرنده در دست نیست.
وضعیت حفاظت:
در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.
