عقاب ماهیگیر

نام علمی: Pandion haliaetus

نام انگلیسی: Osprey

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن این پرنده بین ۵۵ تا ۵۸ سانتیمتر و گستردگی بال‌ها بین ۱۴۵ تا ۱۷۰ سانتیمتر است. برخلاف سایر عقاب‌ها (به استثنای عقاب مارخور)، تنها عقابی است که سطح پشتی تیره و سطح شکمی سفید با یک نوار سینه‌ای تیره دارد. نر و ماده مشابه هستند (ماده کمی بزرگتر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ بالغ، سر سفید و نوار چشمی پهنی وجود دارد که به سمت عقب تا کنار گردن امتداد یافته است. بال‌ها بلند، باریک و در قسمت مچ زاویه‌دار هستند. پوش‌پرهای زیر بال‌ها سفید است و مچ‌ها دارای لکه‌های سیاه مشخص هستند. شاه‌پرهای اولیه، ثانویه و دم دارای ردیف‌هایی موازی از نقطه‌های تیره رنگ هستند. پرندۀ نابالغ تا حد زیادی شبیه به بالغ‌ها است، اما حاشیه پرهای روتنه سفید نخودی است که ظاهری فلس‌مانند ایجاد می‌کند. همچنین سر به رنگ سفید همراه با خطوط تیره است و چشم‌ها نارنجی رنگ هستند.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده در حاشیۀ دریاچه‌های آب شیرین و لب‌شور، پیكره‌های آبی باز، مصب‌ها و رودخانه‌ها زندگی می‌کند. پروازی قوی با بال‌زدن‌های یکنواخت و آرام دارد. با درجابالزنی و در بعضی مواقع با بال‌ بازروی به سمت آب شیرجه می‌رود و با کمک پاهای خود طعمه را از آب می‌گیرد. گاهی نیز تمام بدن را به داخل آب فرو می‌برد. این پرنده بیشتر از ماهی‌ها تغذیه می‌کند و گاهی از پستانداران کوچک، پرندگان، دوزیستان و حتی لاک‌پشت‌ها نیز تغذیه می‌کند.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری این پرنده از اواخر اسفند آغاز می‌شود و این پرنده تک‌همسر است. آشیانه‌هایش تودۀ متراکم و حجیمی از ساقه‌ها و شاخه‌های درختان است که آن را روی درختان در حاشیۀ پیكره‌های آبی، در لبه‌های صخره‌ها، جزایر کوچک، بوته‌های کوتاه و یا ساختارهای انسانی مانند تیرهای چراغ برق و اسکله‌های چوبی کوچک می‌سازد و درونش را با الیاف نرم گیاهی می‌پوشاند. معمولاً سه تخم نیمه‌بیضی کوتاه، تا حدی صیقلی، به رنگ کرم مایل به زرد همراه با خال‌ها و لکه‌هایی به رنگ قرمز بلوطی تا قهوه‌ای تیره و به ابعاد ۶۱.۶ × ۴۶.۴ میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها ۳۵ تا ۳۸ روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. جوجه‌ها تا حدود ۳۰ روزگی توسط پرندۀ ماده و با طعمه‌هایی که پرندۀ نر به آشیانه آورده تغذیه می‌شوند و در حدود ۵۱ تا ۵۹ روزگی قادر به پرواز می‌شوند. تقریباً یک هفته پس از آن مستقل می‌شوند.

پراکندگی و فراوانی:
این پرنده در تابستان‌ها به تعداد اندک ولی به طور منظم در امتداد سواحل خلیج فارس جوجه‌آوری می‌کند. در گذشته (دهه ۵۰ شمسی و قبل از آن) در نواحی جنوبی دریای خزر نیز جوجه‌آوری داشته است. این پرنده همچنین به تعداد قابل توجهی در امتداد سواحل خلیج فارس و سواحل استان سیستان و بلوچستان زمستان‌گذرانی می‌کند و به ندرت در مسیر مهاجرت خود در آب‌های داخلی دیده می‌شود.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان در معرض خطر انقراض ایران قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.