قرقی

نام علمی: Accipiter nisus

نام انگلیسی: Eurasian Sparrowhawk

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن این پرنده بین ۲۸ تا ۳۸ سانتیمتر و گستردگی بال‌ها بین ۵۵ تا ۷۰ سانتیمتر است. قوشی کوچک‌جثه با بدنی لاغر، بال‌های کوتاه و گرد، دم بلند با انتهای مستطیلی و پاهای دراز به رنگ زرد است. نر و ماده متفاوت هستند (ماده به مقدار قابل توجهی بزرگتر) و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرندۀ نر بالغ، روتنه خاکستری تیره، گونه‌ها خرمایی و گلو رنگ پریده است و لکهٔ سفیدی در پس گردن دارد. زیرتنه و پوش‌پرهای زیر بال‌ها مخلوطی از رنگ‌های نارنجی مایل به قرمز و سفید همراه با نوارهای عرضی منقطع باریک و نزدیک به هم است. شاه‌پرهای پرواز در سطح زیر بال‌ها نیز مخطط هستند. دم باریک و بلند به رنگ خاکستری با چهار تا پنج نوار عرضی تیره دیده می‌شود. پرندۀ ماده بالغ با روتنۀ قهوه‌ای تیره یا قهوه‌ای خاکستری و نوار ابرویی سفید با امتدادی تا پس سر دیده می‌شود. زیرتنه‌اش سفید همراه با نوارهای عرضی منقطع باریک و نزدیک به هم و شاه‌پرهای پروازی مخطط در سطح زیر بال‌ها دارد. دم در پرندۀ ماده بلندتر از نر است. پرندۀ نابالغ شبیه به پرندۀ ماده است، ولی روتنۀ آن قهوه‌ای مایل به قرمز کم‌رنگ است و زیرتنه با خال‌ها و نوارهای عرضی کوتاه‌تر و نامنظم‌تر قابل تفکیک است.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده جنگل‌ها، درختزارها، پارک‌های شهری و نواحی مسطح باز را ترجیح می‌دهد. به استثنای دورۀ جوجه‌آوری، پرندۀ منزوی است. پروازی با بال‌زدن‌های نسبتاً سریع و پیوسته همراه با بال‌بازروی‌های کوتاه دارد و با بال‌هایی مسطح و اندکی مایل به جلو و دم جمع‌شده در دایره‌هایی با شعاع کوچک بال‌بازروی می‌کند. به طور عمده از پرندگان کوچک‌جثه تغذیه می‌کند. برای شکار در ارتفاع کم در حاشیه پرچین‌ها، فضاهای باز درون جنگل، حاشیه رودخانه‌ها و در بین درختچه‌ها به سرعت پرواز می‌کند و طعمهٔ خود را با تعقیب روی زمین یا هوا می‌گیرد.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری این پرنده از اواسط فروردین و با تشکیل دوبارهٔ قلمروهای سنتی در درختزارها آغاز می‌شود. این پرنده تک‌همسر است و آشیانه‌هایش کپه‌ای مسطح از شاخه‌های کوچک خشک و برگدار است که آن را روی درختان بنا می‌کند. گاهی نیز آشیانهٔ خود را روی آشیانهٔ قدیمی پرندگان دیگر می‌سازد. به طور معمول چهار تا پنج و گاهی دو تا هفت تخم نیمه‌بیضی کوتاه، به رنگ سفید مایل به آبی و به ابعاد ۳۹.۸ × ۳۱.۸ میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها ۳۲ تا ۳۵ روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حد زیادی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در حدود ۳۲ روزگی آشیانه را ترک می‌کنند، ولی همچنان تا حدود ۲۷ روز پس از آن توسط والدین مراقبت و تغذیه می‌شوند.

پراکندگی و فراوانی:
این پرنده در جنگل‌های خزری و کوهستان‌های کلیبر در استان آذربایجان شرقی جوجه‌آوری می‌کند و در زمستان به استثنای نواحی جنوب شرقی کشور که کمیاب است، در همه‌جا دیده می‌شود

.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شدهٔ ایران قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.