کاکایی سر سیاه

نام علمی: Larus ridibundus

نام انگلیسی: Black-headed Gull

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن 34 تا 37 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 100 تا 110 سانتیمتر است. کاکایی کوچک‌جثه با بدنی ظریف و سری نسبتاً کوچک است. نر و ماده هم‌شکل و دارای تغییرات فصلی هستند. پرنده بالغ در دوره جوجه‌آوری سر قهوه‌ای شکلاتی، حلقه چشمی سفید منقطع، چشم‌های سیاه و روتنه خاکستری کمرنگ دارد. گردن، سینه، دم، دمگاه و زیرتنه کاملاً سفید است. در پرواز، زیر بال‌ها خاکستری، چند شاه‌پر اولیه سفید با نوک سیاه و نوک شاه‌پرهای ثانویه سفید دیده می‌شود. پاها و منقار قهوه‌ای قرمز هستند. در خارج از این دوره، رنگ تیره سر محو می‌شود و فقط لکه‌های سیاهی در پشت و روی چشم‌ها باقی می‌ماند. پاها قرمز روشن و منقار به همین رنگ با نوک سیاه دیده می‌شود. در پرنده نابالغ سر، پس‌گردن و روتنه نخودی قهوه‌ای است و حاشیه نخودی پوش‌پرهای پشت و روی بال‌ها طرحی شطرنجی ایجاد می‌کند. پاها صورتی مایل به زرد و منقار نیز به همین رنگ با نوک سیاه، دارای نوار سیاهی در حاشیه عقبی بال‌ها و نوار سیاه نازکی در انتهای دم سفیدش است.

ویژگی‌های زیستی:
اغلب در نزدیکی آب‌های آرام و کم‌عمق شور، لب‌شور و شیرین به سر می‌برد و معمولاً حاشیه دریاچه‌ها، رودخانه‌های دارای جریان آرام و پیکره‌های آبی، دلتاها، مکان‌های دفع فاضلاب، کانال‌ها، برکه‌ها یا دشت‌های سیلابی را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. در خارج از دوره جوجه‌آوری، در آب‌های بین جزر و مدی کنار سواحل، مصب‌های گلی یا ماسه‌ای، علفزارهای مرطوب، آببندان‌ها و مکان‌های دفن زباله و فاضلاب دیده می‌شود. پرنده‌ای اجتماعی است و برخلاف دیگر کاکایی‌ها، شب‌ها نیز فعالیت می‌کند. سریع می‌دود و در پرواز بسیار چابک است. برای شکار حشرات در جا بالزنی می‌کند و با بالزدن‌های تند در طوفان‌های دریایی پرواز می‌کند. بیشتر از مواد جانوری، به‌ویژه حشرات، کرم‌های خاکی، مواد گیاهی و زباله‌های شهری و صنعتی تغذیه می‌کند، ولی گاهی با دزدیدن غذای دیگر پرندگان و لاشه‌خواری غذای خود را تأمین می‌کند.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری از اواخر فروردین تا اواسط اردیبهشت به صورت کلنی و گاهی منزوی، در زمین‌های باز نزدیک آب در سواحل یا مناطق داخلی آغاز می‌شود. تک‌همسر است و آشیانه‌هایش گودی کم‌عمقی از مواد گیاهی است که آن را روی زمین و معمولاً داخل پوشش گیاهی کم‌ارتفاع، گاهی در زمین‌های لخت، روی پوشش گیاهی موجود در آب‌های کم‌عمق و به ندرت روی ساختمان‌ها می‌سازد. معمولاً سه و گاهی دو تا شش تخم نیمه‌بیضی سبز مات تا خاکستری، گاهی آخرایی تا قهوه‌ای دارچینی با خال‌های قهوه‌ای تا زیتونی و به ابعاد 52 × 37 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 21 تا 27 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی توانمند و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. پرورش جوجه‌ها 35 روز طول می‌کشد.

پراکندگی و فراوانی:
به صورت نسبی کمیاب در حوضه دریاچه ارومیه جوجه‌آوری می‌کند. به فراوانی در نواحی جنوبی دریای خزر، طول سواحل جنوبی کشور، حوضه سیستان و برخی تالاب‌های استان فارس زمستان‌گذرانی می‌کند. همچنین به تعداد کم در دیگر تالاب‌های داخلی دیده می‌شود.

وضعیت حفاظت:
در فهرست پرندگان حمایت شده جهانی و ملی قرار ندارد.