چکاوک گندمزار
نام علمی: Melanocorypha calandra
نام انگلیسی: Calandra Lark
ویژگی‌های ظاهری:
چکاوک مورد نظر درشت‌جثه است و طول بدن آن 18 تا 19 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 34 تا 42 سانتیمتر است. این پرنده بال‌هایی بلند و پهن و منقار ضخیمی دارد. نر و ماده تا حد زیادی هم‌شکل هستند و تغییرات فصلی در آنها مشاهده نمی‌شود. پرنده بالغ دارای سر و روتنه نخودی خاکستری تا قهوه‌ای با رگهرگه فراوان است. زیرتنه سفید نخودی است و در سینه رگهرگه قهوه‌ای دیده می‌شود. دو لکه سیاه بزرگ در دو طرف بالای سینه وجود دارد. در پرواز، حاشیه عقبی بال‌ها سفید است، زیر بال‌ها تیره و دو طرف دم سفید دیده می‌شود. پرنده نابالغ تا حد زیادی شبیه بالغ‌ها است، ولی به واسطه حاشیه روشن‌تر پوش‌پرهای روتنه که در تضاد بیشتری با مرکز آن است، فلس‌دار به نظر می‌رسد. همچنین نوار ابرویی روشن‌تر و لکه‌های سیاه دو طرف بالای سینه چندان مشخص نیست.
ویژگی‌های زیستی:
این چکاوک در اراضی سنگلاخی، استپ‌های با گیاهان پراکنده، علفزارهای مسطح، درختزارهای با درختان پراکنده و کشتزارها زندگی می‌کند. برخلاف سایر چکاوک‌های نواحی بیابانی و نیمه‌بیابانی، از نواحی سنگی و صخره‌ای، شور، اراضی فرسایش‌یافته و نواحی خشک و نیمه‌بیابانی پرهیز می‌کند. در خارج از دوره جوجه‌آوری، این پرنده اجتماعی است و دسته‌های نسبتاً بزرگی تشکیل می‌دهد. پرواز آن قوی و همراه با حرکت‌های موجی‌شکل و پیچش‌های تند است. این پرنده برای تغذیه در سطح زمین می‌دود و قطعات غذایی را از سطح زمین برمی‌چیند. همچنین با منقار ضخیم و قوی خود زمین را حفر کرده و به تغذیه از شفیره‌های حشرات می‌پردازد. گاهی نیز حشرات در حال پرواز را صید می‌کند.
جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری از اواخر فروردین در مراتع خشک و علفزارهای استپی آغاز می‌شود. این پرنده قلمروطلب است و در مناطقی که تراکم جوجه‌آوران زیاد باشد، چندین جفت در نزدیکی یکدیگر جوجه‌آوری می‌کنند. این پرنده احتمالاً تک‌همسر است و آشیانه‌های خود را به شکل چاله‌ای کم‌عمق روی زمین از علوفه نرم، ساقه‌ها و ریشک‌ها می‌سازد و آن را در پناه بوته‌ها قرار می‌دهد. معمولاً چهار تا پنج و گاهی تا هفت تخم نیمه‌بیضی تا بیضی، صاف و تا حدی صیقلی به رنگ‌های مایل به سفید، سبز یا زرد با خال‌ها و لکه‌های قهوه‌ای تیره، قهوه‌ای مایل به نخودی، قهوه‌ای مایل به خاکستری یا خاکستری مایل به ارغوانی به ابعاد 24.2 × 17.8 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها حدود 16 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در حدود 10 روز، توسط والدین در آشیانه تغذیه می‌شوند و سپس آشیانه را ترک می‌کنند. معمولاً دو دسته تخم در هر دوره جوجه‌آوری گذاشته می‌شود.
پراکنش و فراوانی:
این چکاوک به‌طور معمول در کشتزارها و علفزارهای شمال و غرب کشور تا نواحی جنوب‌شرقی زاگرس و استان فارس جوجه‌آوری می‌کند. جمعیت‌های نواحی غربی کشور تا حد زیادی مهاجر هستند و سرزمین‌های جوجه‌آوری خود را در زمستان ترک می‌کنند، ولی جمعیت‌های نواحی جنوبی دریای خزر و استان فارس تا حد زیادی مقیم مناطق خود هستند. همچنین تعداد زیادی از این پرندگان در زمستان‌ها در نواحی پست استان خوزستان دیده می‌شوند.
وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.
