سنگ چشم دم سرخ

نام علمی: Lanius isabellinus

نام انگلیسی: Isabelline Shrike (Daurian Shrike)

ویژگی‌های ظاهری:

طول بدن 15 تا 17 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 25 تا 28 سانتیمتر است. سنگچشمی متوسط‌جثه است و شباهت زیادی به «سنگچشم تورانی» دارد ولی به واسطهٔ روتنهٔ روشن‌تر، زیرتنهٔ نخودی و فقدان نوار سفید بالای نقاب سیاه صورت از آن قابل تشخیص است. نر و ماده متفاوت و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرنده نر بالغ تارک سر، پس گردن و روتنهٔ خاکی تا قهوه‌ای مایل به خاکستری دارد. نوار چشمی به نسبت پهن سیاه رنگی دارد که از قاعدهٔ منقار تا گوش‌پرها گسترده شده است. دمگاه خرمایی، دم قهوه‌ای مایل به قرمز و انتهای پرهای مرکزی آن تا حدی به تیرگی می‌گراید. پوش‌پرهای روی بال‌ها قهوه‌ای مایل به خاکستری و شاه‌پرهای پرواز سیاه هستند و لکهٔ سفید بزرگی در قاعدهٔ شاه‌پرهای اولیه دیده می‌شود. سینه و پهلوها نخودی و مابقی بخش‌های زیرتنه سفید است. منقار سیاه و پاها به نسبت کوتاه و به رنگ خاکستری مایل به سیاه دارد. پرندهٔ ماده بالغ تا حدی شبیه به نر است ولی روتنه کمرنگ‌تر، لکه سفید قاعدهٔ شاه‌پرهای اولیه کوچکتر و یا فاقد آن، زیرتنه با طرح فلس‌دار و پاها خاکستری‌تر است. پرنده نابالغ به واسطهٔ رگه‌های هلالی‌شکل در روتنه و طرح فلس‌دار زیرتنه شباهت زیادی به نابالغ «سنگچشم پشت‌سرخ» دارد.

ویژگی‌های زیستی:

این پرنده استپ‌های خشک با بوته‌های پراکنده، دشت‌ها و تپه‌ماهورهای باز با بوته‌ها و درختان تنک و حاشیهٔ کشتزارها را به‌عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. رفتارش تا حد زیادی شبیه به «سنگچشم پشت‌سرخ» و «سنگچشم تورانی» است. در خارج از دورهٔ جوجه‌آوری اغلب به تنهایی دیده می‌شود و پروازش در فواصل کوتاه، مستقیم و در فواصل طولانی، موجی‌شکل است. اغلب از حشرات و لارو آن‌ها به‌ویژه سوسک‌ها، سایر بی‌مهرگان و مهره‌داران کوچک تغذیه می‌کند. برای شکار طعمه از روی بوته‌ها یا درختچه‌های بلند به چابکی و با جهشی سریع به طعمهٔ مورد نظر روی زمین حمله می‌برد. گاهی نیز حشرات و پرندگان کوچک در حال پرواز را تعقیب و صید می‌کند.

پراکنش و فراوانی:

این پرنده به‌صورت مهاجر عبوری بهاره و پاییزه در اغلب نواحی کشور دیده می‌شود ولی در نواحی شمال غربی کشور کمیاب است. همچنین در مناطق پست حوضهٔ سیستان، خلیج فارس، جنوب استان فارس و استان خوزستان زمستان‌گذرانی می‌کند. از آنجا که این گونه و «سنگچشم تورانی» در گذشته به‌عنوان یک گونه واحد در نظر گرفته می‌شد، لذا تفکیک پراکنش و فراوانی این دو گونه در زمان مهاجرت و زمستان نیاز به مطالعات بیشتری دارد.

وضعیت حفاظت:

در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.