زاغ نوك زرد

نام علمی: Pyrrhocorax graculus

نام انگلیسی: Alpine Chough (Yellow-billed Chough)

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن 36 تا 39 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 75 تا 85 سانتیمتر است. این پرنده کلاغی متوسط‌جثه و به رنگ یکدست سیاه است که شباهت زیادی به «زاغ نوک سرخ» دارد، ولی به واسطه منقار زرد کوتاه‌تر و راست‌تر (شبیه به توکاها)، بال‌های کوتاه‌تر و باریک‌تر و دم بلندتر از آن تفکیک می‌شود. نر و ماده هم‌شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند.
پرنده بالغ بدن یکدست سیاه با جلای ارغوانی مات دارد. بال‌ها نسبت به «زاغ نوک سرخ» کوتاه‌تر، گردتر و برخلاف آن فقط چهار شاه‌پر اولیه بزرگ‌تر در انتها حالت انگشتی نه چندان واضحی ایجاد می‌کنند. در پرواز پوش‌پرهای زیر بال‌ها سیاه‌تر از شاه‌پرهای پرواز و به خوبی نمایان است. همچنین پاهای قرمز دارد.
پرنده نابالغ به رنگ سیاه مات دیده می‌شود، پاهای صورتی مایل به خاکستری دارد و نوک منقار زرد رنگش نیز تیره است.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده کوهستان‌ها به ویژه ارتفاعات سنگی و صخره‌ای را ترجیح می‌دهد و نسبت به «زاغ نوک سرخ» در ارتفاعات بالاتر به سر می‌برد. این پرنده اجتماعی ولی خجالتی است و اغلب در دسته‌های کوچک و بزرگ، گاهی به صورت جفت یا در گروه‌های خانوادگی دیده می‌شود.
پروازی زیبا با بال‌زدن‌های قوی و دم پهن شده دارد که امکان مانورهای ماهرانه را برایش در مناطق صخره‌ای فراهم می‌کند. در طول روز برای یافتن غذا تا ارتفاعات پایین‌تر پرواز می‌کند و معمولاً در اواسط روز به ارتفاعات بالاتر باز می‌گردد. در بهار و تابستان بیشتر از حشراتی نظیر ملخ‌ها و سوسک‌ها و در پاییز و زمستان اغلب از میوه‌های سته و مواد گیاهی و جانوری در دسترس تغذیه می‌کند.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری از اواخر فروردین و در کلنی‌های کوچک در مناطق صخره‌ای نواحی مرتفع کوهستانی آغاز می‌شود. این پرنده تک‌همسر است و آشیانه‌اش کاسه‌ای حجیم از ساقه‌ها، شاخه‌ها و ریشه‌های گیاهان است که آن را در شکاف‌ها و سوراخ‌های صخره‌ها یا در لبه‌ٔ غارها و بیرون‌زدگی‌های سنگی می‌سازد. درون آشیانه را با علوفه، برگ‌ها، ریشک‌ها، پشم و مو می‌پوشاند.
این پرنده معمولاً چهار و گاهی سه تا شش تخم نیمه بیضی، صاف، صیقلی، سفید با ته رنگ کرم یا نخودی و به ندرت مایل به سبز، با خال‌ها و لکه‌های قهوه‌ای تیره، زیتونی قهوه‌ای و خاکستری مایل به ارغوانی و به ابعاد 39 × 26.5 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 17 تا 21 روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در 29 تا 31 روزگی پرواز می‌کنند، ولی همچنان در حدود 30 تا 60 روز پس از آن توسط والدین تغذیه می‌شوند.

پراکنش و فراوانی:
این پرنده به صورت محلی مقیم ارتفاعات کوهستانی شمال خراسان، البرز، زاگرس و استان کرمان است و اغلب در ارتفاعات بالای 3000 متر جوجه‌آوری می‌کند.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.