غراب

نام علمی: Corvus corax

نام انگلیسی: Common Raven (Northern Raven)

ویژگی‌های ظاهری:
این پرنده بزرگترین عضو از خانوادهٔ گنجشک‌شکلان در کشور محسوب می‌شود. طول بدن 45 تا 67 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 115 تا 130 سانتیمتر است. صدای منحصر به فرد «کروک» تشخیص آن را آسان می‌کند. نر و ماده هم‌شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرنده بالغ، بدن یکدست سیاه براق است و منقار بسیار ضخیم و قوی دارد. پرهای گلو تا حدی افشان و دم ذوزنقه‌ای شکل است که در زمان پرواز به خوبی قابل مشاهده است.
پرنده نابالغ تا حد زیادی شبیه بالغ‌ها است، اما بدن آن سیاه مات است. بال‌ها و دم قهوه‌ای‌تر به نظر می‌رسند و پرهای دمگاه و زیرتنه کرک‌مانند هستند و قاعدهٔ آن‌ها خاکستری‌تر دیده می‌شود.
دو زیرگونه از این پرنده گزارش شده‌اند: C. c. laurencei از نواحی غربی کشور و C. c. corax از شمال و نواحی شرقی کشور. زیرگونهٔ اول منقار درازتر و ضخیم‌تر دارد، بال‌ها، پاها و دم درازتر هستند، رنگ سیاه بدن جلای کمتری دارد، پرهای گلو کوتاه‌تر بوده و گاهی ته‌رنگ قهوه‌ای روی گردن دیده می‌شود (شبیه به «غراب گردن قهوه‌ای»).

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده در کوهستان‌ها و تپه‌ماهورهای سنگی و صخره‌ای به سر می‌برد. برای تغذیه تا سواحل دریاها و استپ‌های باز پیش می‌آید، اما از جنگل‌های انبوه، درختزارهای بوته‌ای، تالاب‌ها، باغ‌ها و اراضی مزروعی دوری می‌کند. قلمروطلب، محتاط و خجالتی است و اغلب به تنهایی یا جفت، گاهی در دسته‌های کوچک دیده می‌شود. این پرنده نواحی وسیعی را برای یافتن غذا در طول روز جستجو می‌کند.
پروازی قوی، مستقیم و باشکوه در ارتفاع بالا دارد که با بال‌بازروی و بال‌باز اوج‌گیری همراه می‌شود. همچنین به خوبی روی زمین راه می‌رود. این پرنده همه‌چیزخوار و فرصت‌طلب است، بیشتر از لاشه‌ها تغذیه می‌کند و معمولاً در اطراف محل‌های دپوی زباله و کشتارگاه‌ها دیده می‌شود.
همچنین قادر است تا جانوران کوچک را با استفاده از منقار قوی خود کشته و مصرف کند. گاهی نیز تخم و جوجهٔ پرندگان را می‌رباید. از غلات و میوه‌های گیاهان نیز تغذیه می‌کند.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری از اوایل اسفند با تشکیل قلمروهای وسیع در کوهستان‌ها، تپه‌ماهورها و سواحل صخره‌ای دریاها آغاز می‌شود. این پرنده تک‌همسر است و جفت‌ها دائمی هستند. آشیانه‌های این پرنده تودۀ حجیمی از سرشاخه‌ها و ساقه‌ها است که آن را در لبهٔ پناه‌دار صخره‌ها یا در محل انشعاب شاخه‌های قوی تک درختان دورافتاده در کوهستان‌ها و تپه‌ماهورها بنا می‌کند و درونش را با الیاف نرم گیاهی، مو و پشم می‌پوشاند.
این پرنده معمولاً چهار تا شش و به ندرت سه یا هفت تخم نیمه‌بیضی، صاف و صیقلی، به رنگ‌های آبیکمرنگ، آبی مایل به سبز، سبز کمرنگ، با خال‌ها و لکه‌های نامنظم و خطوط زیتونی روشن، زیتونی قهوه‌ای یا قهوه‌ای مایل به سیاه و خاکستری روشن به ابعاد 49.7 × 33.4 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 20 تا 21 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. در 35 تا 49 روزگی پرواز می‌کنند، اما همچنان تا حدود 21 تا 28 روز پس از آن توسط والدین تغذیه می‌شوند و ممکن است تا زمان طولانی با والدین باقی بمانند.

پراکنش و فراوانی:
زیرگونهٔ C. c. corax مقیم نواحی کوهستانی شمال کشور تا ارتفاعات نواحی خراسان است. زیرگونهٔ C. c. laurencei مقیم نواحی غربی کشور و در امتداد زاگرس تا استان‌های فارس و خوزستان است.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.