پرستوی دمگاه حنایی

نام علمی: Hirundo daurica

نام انگلیسی: Red- rumped Swallow

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن 16 تا 17 سانتیمتر (با احتساب پنج تا شش سانتیمتر پرهای دم) و گستردگی بال‌ها 32 تا 34 سانتیمتر است. چلچهای متوسط‌الجثه و تا حدودی شبیه به «پرستو» است ولی به واسطهٔ پوشپرهای سیاه‌رنگ زیر دم و فقدان نوار سینه‌ای تیره از آن متمایز می‌شود. نر و ماده هم‌شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. در پرندهٔ بالغ تارک سر، روتنه و پوشپرهای روی بال‌ها آبی مایل به سیاه، پس‌گردن بلوطی و شاهپرهای پرواز قهوه‌ای مایل به سیاه دیده می‌شود. دم کوتاه‌تر و پهن‌تر از «پرستو» و به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه است و دمگاه خرمایی رنگی دارد که در نزدیک به دم به رنگ سفید نخودی می‌گراید. جلوی پیشانی و فاصله چشم‌ها تا منقار قرمز نخودی همراه با خال‌های تیره، چانه نخودی خرمایی و سایر بخش‌های زیرتنه تا شکم نخودی همراه با رگه‌های قهوه‌ای و پوشپرهای زیر بال‌ها نخودی است که در تضاد آشکار با شاهپرهای پرواز به خوبی نمایان است. پرندهٔ نابالغ شبیه به بالغ‌ها اما کمی رنگ‌پریده‌تر و فاقد جلای آبی در روتنه است. پس‌گردن نخودی، دمگاه سفید نخودی، زیرتنه کمرنگ‌تر و دم کوتاه‌تر دیده می‌شود. همچنین پوشپرهای روتنه و پرهای پرواز حاشیه نخودی دارند.

ویژگی‌های زیستی:
نسبت به «پرستو» آب و هوای گرم‌تر را ترجیح می‌دهد و اغلب صخره‌ها، شکاف‌ها و غارهای ساحلی و کوهستانی جایی که دسترسی به آب امکان‌پذیر باشد را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند و از مناطق جنگلی متراکم، کوهستان‌های مرتفع و نواحی بیابانی دوری می‌کند. در خارج از دورهٔ جوجه‌آوری به ویژه در زمستان، پرنده‌ای اجتماعی است. پروازی آرام‌تر با بال‌ بازروی بیشتر نسبت به «پرستو» دارد. از حشرات تغذیه می‌کند و آنها را هنگام پرواز تعقیب و صید می‌کند.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری از اوایل اردیبهشت به صورت منزوی یا در کلنی‌هایی متشکل از سه تا چهار جفت، گاهی بیشتر و در مجاورت هم آغاز می‌شود. آشیانه‌هایش کاسه‌ای از گلولای، علوفه نرم و سایر الیاف گیاهی است که آن را به زیر لبهٔ صخره‌ها و سنگ‌ها، سقف غارها، ساختمان‌ها و پل‌ها می‌چسباند، دهانه‌های کوزه‌مانند برایش تعبیه می‌کند و درون آن را با مواد نرم نظیر پشم و پر پوشانده می‌شود. معمولاً چهار تا پنج و گاهی دو تا هفت تخم نیمه‌بیضی بلند، صاف، صیقلی، به رنگ سفید، گاهی با خال‌هایی به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز و به ابعاد 20.3 × 14.2 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 13 تا 16 روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. پرورش جوجه‌ها 22 تا 26 روز طول می‌کشد.

پراکنش و فراوانی:
تابستان‌گذرانی معمول کوه‌های زاگرس و نواحی تپه‌ماهورهای جنوب تا ارتفاعات استان کرمان است. همچنین مهاجر عبوری نادر مناطق شمالی و شرقی کشور است.

وضعیت حفاظت:
در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.