بوتیمار

نام علمی: Botaurus stellaris

نام انگلیسی: Great Bittern (Eurasian Bittern)

ویژگی‌های ظاهری:
این پرنده دارای طول بدن 70 تا 80 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 125 تا 135 سانتیمتر است. حواصیل پرجثه‌ای با بدن مخروطی‌شکل به رنگ طلایی مایل به قهوه‌ای است. نر و ماده این پرنده هم‌شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند. پرندهٔ بالغ دارای تارک سیاه و روتنه قهوه‌ای طلایی همراه با لکه‌ها و خال‌های سیاه است. زیرتنهٔ پرندهٔ بالغ زرد نخودی با لکه‌های قهوه‌ای مایل به سیاه فراوان است که در امتداد هم نوارهایی طولی تشکیل می‌دهند. منقار این پرنده سبز مایل به زرد و پاها سبز کمرنگ هستند. پرندهٔ نابالغ فاقد تارک سیاه است و زیرتنه‌ای کمرنگ‌تر دارد.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده وابستگی زیادی به نیزارهای وسیع و انبوه در حاشیهٔ پیکره‌های آبی دارد و معمولاً از نواحی باز یا با پوشش گیاهی اندک پرهیز می‌کند. حواصیل‌ها پرندگانی خجالتی، منزوی و مخفی‌کار هستند و معمولاً در قلمرو کوچک خود در اوایل و اواخر روز یا در طول شب در آب‌های کم‌عمق و اغلب در حاشیه یا در میان نیزارها به تغذیه می‌پردازند.
با وجود جثهٔ بزرگ، این پرنده به راحتی در میان نی‌ها حرکت می‌کند و از آنها بالا می‌رود. هنگام احساس خطر، سر و گردن خود را به حالت عمودی و به موازات ساقه‌های نی نگاه می‌دارد و خود را استتار می‌کند. تغذیهٔ این پرنده شامل ماهی‌ها، دوزیستان، حشرات، کرم‌ها، نرم‌تنان، سخت‌پوستان، عنکبوت‌ها، مارمولک‌ها، پرندگان و پستانداران کوچک است.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری این پرنده از اوایل فروردین آغاز می‌شود و در نیزارها و سایر پوشش‌های گیاهی بلند حاشیهٔ پیکره‌های آب شیرین قلمرو خود را تشکیل می‌دهد. این پرنده تک‌همسر است و گاهی نیز چند همسر (یک نر با چند ماده) دارد. آشیانهٔ حواصیل از توده‌ای از ساقه‌های نی، جگن و شاخه‌های درختان ساخته می‌شود که آن را در نیزارها و نزدیک به آب و روی زمین می‌سازد.
این پرنده معمولاً چهار تا شش و به ندرت سه تا هفت تخم بیضی تا نیمه‌بیضی کوتاه و صیقلی، به رنگ زیتونی مایل به قهوه‌ای و به ابعاد 52.6 × 38.5 میلی‌متر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 25 تا 26 روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد تا حدودی پوشیده از کرک و ناتوان هستند و برای تغذیه وابسته به والدین می‌باشند. در ابتدا جوجه‌ها توسط غذای نیمه‌هضم‌شده و برگردانده‌شده در کف آشیانه تغذیه می‌شوند و در 15 تا 20 روزگی آشیانه را ترک می‌کنند، اما همچنان تا حدود 55 روزگی تحت مراقبت و تغذیهٔ والدین قرار دارند.

پراکنش و فراوانی:
این پرنده به تعداد اندک در برخی مناطق تالابی استان‌های مازندران، گیلان، خوزستان، فارس و سیستان و بلوچستان جوجه‌آوری می‌کند و به تعداد مناسب در همین نواحی زمستان‌گذرانی می‌کند.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شدهٔ ایران قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.