اردک مرمری
نام علمی: Marmaronetta angustirostris
نام انگلیسی: Marbled Duck (Marbled Teal)
ویژگی‌های ظاهری:
این پرنده طول بدنی بین 39 تا 42 سانتیمتر و گستردگی بال‌هایی به اندازه 63 تا 67 سانتیمتر دارد. از اردک‌های روی‌آبچر کوچک‌جثه با بدنی به رنگ قهوه‌ای تیره و روشن با طرح مرمری است. نر و ماده هم‌شکل و فاقد تغییرات فصلی هستند.
پرندهٔ بالغ به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری دیده می‌شود و خال‌هایی کرم رنگ دارد که آن را از سایر اردک‌ها به خوبی قابل تشخیص می‌کند. نوار تیره‌ای از چشم تا پس سر کشیده شده و پرهای دراز پس سر، کاکل کوچکی را تشکیل می‌دهند. آینهٔ بالی و طرح مشخصی در پرواز ندارد، اما شاه‌پرهای ثانویه کمرنگ و دم که انتهای آن سفید است، قابل مشاهده هستند. تنها تفاوت پرندهٔ نر و ماده در کاکل کوچکتر ماده است.
پرندهٔ نابالغ شبیه به بالغ‌ها است ولی خاکستری‌تر و مات‌تر است و فاقد خال‌های کرم رنگ در روتنه است. زیرتنهٔ آن یکدست کرم رنگ دیده می‌شود.
ویژگی‌های زیستی:
این پرنده تالاب‌های آب شیرین کم‌عمق با اندازه کوچک یا متوسط و پوشش گیاهی مناسب، دشت‌های سیلابی، آب‌بندان‌ها، شبکه‌های زهکشی و رودخانه‌های با جریان آرام را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند.
این پرنده خجالتی است و اغلب به صورت جفت یا در دسته‌های کوچک دیده می‌شود. پروازی شبیه به «خوتکا» ولی با بال‌زدن‌های آرام‌تر دارد. در سطح آب یا با فرو بردن سر و گردن درون آب به تغذیه از گیاهان آبزی، کرم‌ها، حلزون‌ها، حشرات آبزی و لارو آن‌ها می‌پردازد.
جوجه‌آوری از اواخر اردیبهشت به صورت منزوی یا با تشکیل کلنی در حاشیهٔ پیکره‌های آبی، بین پوشش گیاهی انبوه یا زیر بوته‌های کوتاه آغاز می‌شود. این پرنده تک‌همسر است و آشیانه‌هایش گودی کم‌عمق با مقداری مواد گیاهی، کرک و پر است که آن را روی زمین و به ندرت درون حفره‌ها می‌سازد.
معمولاً نه تا 13 تخم بیضی تا نیمه‌بیضی، نخودی مایل به زرد یا کرم رنگ و به ابعاد 46.2 × 34 میلیمتر می‌گذارد. تفریخ تخم‌ها 25 تا 27 روز به طول می‌انجامد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، توانمند و برای تغذیه مستقل از والدین هستند. اطلاعاتی در مورد طول دورهٔ پرورش جوجه‌ها در دست نیست.
پراکنش و فراوانی:
این پرنده به تعداد مناسب در برخی تالاب‌های استان‌های خوزستان و فارس جوجه‌آوری می‌کند. گزارش‌هایی مبنی بر جوجه‌آوری به تعداد کم در تالاب‌های حوضهٔ دریاچهٔ ارومیه و حوضهٔ سیستان (در سال‌های مناسب) نیز موجود است. همچنین به تعداد فراوان در تالاب شادگان و به تعداد کمتری در تالاب‌های استان فارس زمستان‌گذرانی می‌کند. این پرنده به صورت مهاجر عبوری کمیاب در نواحی جنوبی دریای خزر، استان‌های مرکزی و تهران نیز ثبت شده است.
وضعیت حفاظت:
این پرنده جزء پرندگان آسیب‌پذیر (VU) است. در ایران نیز در فهرست پرندگان حمایت‌شده قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است. از مهم‌ترین عوامل تهدیدکنندهٔ این گونه در مقیاس بین‌المللی می‌توان به تخریب و از دست رفتن بخش عمده‌ای از زیستگاه‌های جوجه‌آوری به دلیل تبدیل شدن تالاب‌ها به زمین‌های کشاورزی، کاهش پوشش گیاهی حاشیه‌ای نظیر نی‌ها و لوئی‌ها به واسطه سوزاندن، برداشت و چرای بیش از حد آن‌ها، آلودگی به پساب‌های کشاورزی و فاضلاب‌های صنعتی اشاره کرد.
همچنین جمع‌آوری تخم، شکار غیرقانونی (به ویژه در زمان جوجه‌آوری)، خفگی در تورهای ماهی‌گیران و مسمومیت ناشی از سرب، از تهدیدهای اخیر برای این گونه معرفی شده است.
