آبچلیک دودی

نام علمی: Tringa erythropus

نام انگلیسی: Spotted Redshank

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن این پرنده بین ۲۹ تا ۳۱ سانتیمتر و گستردگی بال‌ها بین ۶۱ تا ۶۷ سانتیمتر است. تابستان‌ها، به‌واسطهٔ بدن دودی مایل به سیاه، از سایر آبچلیک‌ها به‌آسانی متمایز می‌شود. در پوشش زمستانه، شبیه به «آبچلیک پاسرخ» است، اما با پاهای بلندتر و منقار درازتر از آن قابل تشخیص می‌باشد. نر و ماده تغییرات فصلی دارند؛ در دورهٔ جوجه‌آوری اندکی متفاوت هستند، ولی در پوشش زمستانه هم‌شکل (ماده کمی بزرگتر) هستند. پرندهٔ نر بالغ در دورهٔ جوجه‌آوری، دودی مایل به سیاه با خال‌های ریز و سفید رنگ در روتنه و پوشپرهای بال‌ها دیده می‌شود. قسمت عقبی روتنه و دمگاه، لکهٔ سفید مثلث‌شکلی دارد و دم دارای خطوط عرضی سیاه و سفید است که در پرواز به‌خوبی نمایان می‌شوند. زیرتنه سفید، منقار سیاه با قاعدهٔ قرمز و پاها سیاه مایل به قرمز هستند. پرندهٔ مادهٔ بالغ در این دوره شباهت زیادی به نر دارد، ولی به‌واسطهٔ رگه‌های سفید فراوان در پهلوها، شکم و پوشپرهای زیر دم قابل تشخیص است. پرندهٔ بالغ در خارج از این دوره، با روتنهٔ خاکستری رنگ‌پریده، زیرتنه سفید، نوار ابرویی خاکستری مایل به سفید و پاهای قرمز قابل تشخیص است. پرندهٔ نابالغ نسبت به بالغ‌ها در پوشش زمستانه تیره‌تر است و با روتنه، سر و سینهٔ قهوه‌ای‌تر همراه با خط و خال‌های سفید و زیرتنهٔ راه‌راه تفکیک می‌شود.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده خورها، مناطق ساحلی شنی و گلی، تالاب‌های نمکی، آبگیرها، شوره‌زارها، پیكره‌های آبی لبشور، دشت‌های سیلابی کم‌عمق، مصب‌های گلی، دریاچه‌ها، تالاب‌های آب شیرین و شالیزارها را به‌عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. گاهی دسته‌های بزرگی تشکیل می‌دهند. به‌سرعت و با چابکی به پرواز درمی‌آید، پروازی سریع و مستقیم با بال‌زدن‌های نرم و بالبازروی دارد و در این هنگام پاهای بلندش از حد دم تجاوز می‌کنند. این پرنده با دویدن و توقف‌های پی‌درپی در بسترهای گلی و لجنی یا فرو بردن سر و گردن درون آب، به جستجو و تغذیه از مواد جانوری می‌پردازد.

پراکنش و فراوانی:
این پرنده زمستان‌گذرانی معمول و مهاجر عبوری در نواحی جنوبی دریای خزر، سواحل خلیج فارس، حوضهٔ سیستان و حوضهٔ دریاچهٔ ارومیه است. همچنین در استان‌های خوزستان و فارس به‌طور معمول دیده می‌شود. گاهی نیز در زمان مهاجرت در سایر تالاب‌های عمدهٔ کشور مشاهده می‌شود.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شدهٔ جهانی و ملی قرار ندارد.