سهره زرد

نام علمی: Carduelis spinus

نام انگلیسی: Eurasian Siskin

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن این پرنده بین 11 تا 12.5 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها حدود 20 تا 23 سانتیمتر است. سهره‌های کوچک‌جثه به رنگ‌های زرد و سبز با منقار دراز، باریک و نوک‌تیز و دم کوتاه و دوشاخه هستند. نر و ماده این پرنده تفاوت‌هایی دارند و تغییرات فصلی جزئی در رنگ و ظاهر آن‌ها مشاهده می‌شود. پرنده نر بالغ در دوره جوجه‌آوری دارای تارک سیاه و دو نوار پهن به رنگ زرد لیمویی درخشان در دو طرف سر است که تا گردن گسترش می‌یابد. گوش‌پرها سبز مایل به خاکستری و پس‌گردن و روتنه سبز مایل به زرد همراه با رگه‌های سیاه هستند. دمگاه نیز یکدست زرد مایل به سبز است. شاه‌پرهای پرواز قهوه‌ای مایل به سیاه و قاعده شاه‌پرهای ثانویه و پنج شاه‌پر اولیۀ داخلی زرد است که نوار بالی مشخصی روی بال‌ها تشکیل می‌دهد. پوش‌پرهای بزرگتر روی بال‌ها سیاه مات بوده و نوک آن‌ها سبز مایل به زرد است، در حالی که پوش‌پرهای میانی و کوچکتر به رنگ سبز مایل به زرد دیده می‌شوند. پوش‌پرهای دم به رنگ روتنه و دم سیاه با پرهایی که در قاعده زرد روشن هستند، به جز پرهای میانی دم، هستند. گلو و سینه زرد و شکم، پهلوها و پوش‌پرهای زیر دم سفید همراه با رگه‌های تیره است. خارج از دوره جوجه‌آوری، سیاهی سر پر رنگ‌تر شده و بدن بیشتر به رنگ زرد و سبز دیده می‌شود. منقار زرد شاخی و پاها قهوه‌ای تیره است. پرنده ماده بالغ شباهت زیادی به نر دارد، ولی رنگ بدن آن مات‌تر است و تارک سر قهوه‌ای مایل به سبز با رگه‌های تیره دیده می‌شود. روتنه نیز خاکستری مایل به سبز با رگه‌های تیره است و دمگاه زرد کم‌رنگ است. برخلاف نر، رگه‌های تیره در دمگاه و زیر تنه مشهود است. همچنین فاصله چشم‌ها تا منقار، چانه و سینه سفید است. پرنده نابالغ شبیه به ماده است، اما روشن‌تر و قهوه‌ای‌تر به نظر می‌رسد و رگه‌های تیره‌تری در روتنه و زیرتنه دارد.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده جنگل‌های سوزنی‌برگ و پهن‌برگ مخلوط واقع در مناطق پست یا کوهستانی را به عنوان زیستگاه برمی‌گزیند. پرنده‌ای اجتماعی است که در خارج از دوره جوجه‌آوری اغلب در دسته‌های بزرگ مشاهده می‌شود. پرواز آن سبک، سریع و موجی‌شکل با بال‌زدن‌های ناگهانی است که در مسیری مستقیم دنبال می‌شود. این پرنده از بذر گیاهان، به ویژه بذر سوزنی‌برگان، تغذیه می‌کند و در دوره جوجه‌آوری تا حدی از بی‌مهرگان نیز استفاده می‌کند.

جوجه‌آوری:
جوجه‌آوری از اوایل فروردین آغاز می‌شود و معمولاً با تشکیل قلمرو یا گروه‌های کوچک در مجاورت سایر گروه‌ها صورت می‌گیرد. احتمالاً این پرنده تک‌همسر است. آشیانه‌های آن کاسه‌ای کوچک از گلسنگ‌ها، علوفه، خزه و پشم است که معمولاً در سرشاخه‌های انتهایی درختان مرتفع ساخته می‌شود و داخل آن با الیاف گیاهی نرم، پشم، مو و پر پوشانده می‌شود. این پرنده معمولاً سه تا پنج تخم نیمه‌بیضی، صاف و صیقلی به ابعاد 16.4 × 12.3 میلی‌متر می‌گذارد که رنگ آن‌ها آبی کمرنگ با لکه‌ها و خال‌های صورتی، یاسی، قهوه‌ای مایل به قرمز یا بنفش است. مدت تفریخ تخم‌ها بین 11 تا 14 روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک بوده، ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند. آن‌ها در 13 تا 15 روزگی آشیانه را ترک می‌کنند، اما تا چند هفته بعد توسط والدین مراقبت و تغذیه می‌شوند. این پرنده معمولاً دو دسته تخم در هر دوره جوجه‌آوری می‌گذارد.

پراکندگی و فراوانی:
این پرنده به تعداد اندک و به صورت محلی در جنگل‌های خزری جوجه‌آوری می‌کند و در زمستان‌ها به تعداد متغیر در همین نواحی و به صورت نامنظم در سایر مناطق شمال کشور زمستان‌گذرانی می‌کند. گزارش‌هایی از حضور چند فرد از این پرنده در استان‌های خراسان، فارس، هرمزگان و سیستان و بلوچستان در فصل زمستان نیز وجود دارد.

وضعیت حفاظت:
این پرنده در فهرست پرندگان حمایت‌شده جهانی و ملی قرار ندارد.