دال

نام علمی: Gyps fulvus

نام انگلیسی: Eurasian Griffon Vulture

ویژگی‌های ظاهری:
طول بدن این پرنده بین 95 تا 105 سانتیمتر و گستردگی بال‌ها 240 تا 280 سانتیمتر است. دالی یک پرنده درشت‌جثه با بال‌های پهن و دراز است که شاه‌پرهای نخستین آن گسترده و شبیه به انگشتانی بلند می‌باشد. این پرنده سری کوچک و دمی کوتاه و چهارگوش دارد. دالی کمی کوچکتر از «دال سیاه» است و نسبت به «هما»، بال‌ها و دم کوتاه‌تری دارد. نر و ماده هم‌شکل هستند و فاقد تغییرات فصلی هستند.

در پرندهٔ بالغ، سر و گردن با پرهای ریز و کوتاهی به رنگ سفید مات پوشیده شده و شنلی سفید در اطراف گردن آن قرار دارد. بدن و پوش‌پرهای بال‌ها کرم تا قهوه‌ای مایل به زرد کم‌رنگ هستند که در تضاد با رنگ سیاه شاه‌پرهای پرواز و پرهای دم به خوبی نمایان است. منقار آن زرد است و قاعدهٔ نیمنوک بالایی در اطراف سوراخ بینی سیاه است.

پرندهٔ نابالغ شبیه به پرندهٔ بالغ است ولی رنگ کلی بدن آن قهوه‌ای تیره‌تر است. همچنین منقار آن خاکستری و شنل اطراف گردن به رنگ قهوه‌ای کم‌رنگ دیده می‌شود.

ویژگی‌های زیستی:
این پرنده در مناطق مرتفع و کوهستانی، دره‌های باز، استپ‌ها و بیابان‌های خشک زندگی می‌کند. دالی پرنده‌ای به نسبت اجتماعی است و در زمان تغذیه از لاشه‌ها، به طور دسته‌جمعی دیده می‌شود. پرواز این پرنده پرتحرک است و با بال‌زدن‌های قوی و آرام انجام می‌شود. دالی هنگام پرواز، گردن بلند خود را به طور کامل به داخل شنل گردنی سفیدش فرو می‌برد و بال‌هایی باز و بالاتر از سطح بدن دارد.

لاشه‌خوار است و زمان زیادی را به جستجوی غذا می‌پردازد. جوجه‌آوری این پرنده از اواخر بهمن تا اوایل اسفند آغاز می‌شود و در پرتگاه‌ها و دره‌های دارای بیرون‌زدگی‌های صخره‌ای و در کلنی‌های کوچک انجام می‌شود. این پرنده تک‌همسر است و آشیانه‌هایش را در شکاف صخره‌ها و غارها، گاهی در لبهٔ صخره‌ها می‌سازد. آشیانه‌ها توده‌ای مسطح از شاخه‌ها و ساقه‌ها است.

این پرنده یک تخم نیمه بیضی کوتاه، صاف، سفید رنگ با خال‌های پراکنده قرمز قهوه‌ای به ابعاد 92.4 × 69.7 میلی‌متر می‌گذارد. دورهٔ تفریخ تخم‌ها 48 تا 54 روز طول می‌کشد. جوجه‌ها در بدو تولد پوشیده از کرک، تا حدی ناتوان و برای تغذیه وابسته به والدین هستند و در ابتدا از غذای نیمه‌هضم‌شده و برگردانده‌شده در کف آشیانه تغذیه می‌کنند. در حدود 110 تا 115 روزگی قادر به پرواز می‌شوند و آشیانه را ترک می‌کنند.

پراکندگی و فراوانی:
این پرنده به صورت پراکنده در رشته‌کوه‌های مهم کشور از آذربایجان در شمال غرب تا رشته‌کوه‌های البرز، ارتفاعات خراسان، رشته‌کوه‌های زاگرس، بلندی‌های استان کرمان و کوه‌های مکران تا مرز پاکستان پراکنده است.

وضعیت حفاظت:
در فهرست پرندگان حمایت‌شدهٔ ایران قرار دارد و دارای ارزش حفاظتی است.