اصل وى از سميرم بود و خاندان وى عموماً عالم و فاضل بودند. وى در ابتدا به تحصيل علوم عربى و شاعرى روى آورد و سپس به طهران روى آورد و در آن‏جا مورد توجه قرار گرفت. در سال 1254 ه. ق در سن نوجوانى به طهران رفت و در آن‏جا با ميرزاطاهر شعرى اصفهانى ديدار كرد. وى از شاعران دوره‏ى ناصرالدين‏شاه قاجار (1313 - 1264 ه. ق) و محمدشاه قاجار (64 - 1250 ه. ق) و معاصر رضاقليخان هدايت (متوفّى 1288 ه.ق) بود كه مورد توجه بسيار محمدشاه قاجار بود و از طرف حاجى‏ميرزا آقاسى لقب تاج ‏الشعرا را دريافت كرد.

او به تحصيل علم همت گماشت و به دربار ناصرالدين‏شاه قاجار وارد شد و بارها از طرف شاه صله‏ها دريافت كرد و از طرف وى تيول داشت و پس از مدتى به اصفهان بازگشته و سپس به طهران باز مى‏گشت. وى از طرف اميركبير مأمور سرودن شعر براى تعزيه‏ها و نوحه‏هاى اهل‏بيت شد تا اشعار نادرستى كه در بين بود از يادها برود. سپس مورد توجه آقاخان نورى قرار گرفت. بارها با مؤلف تذكره‏ى حديقةالشعرا ديدار داشت. بعد از فوت وى، برادرزاده‏اش طغرل ديوان وى را از بين برد و شايع بود كه اشعار وى را به نام خود مى‏خوانده است.وى از زنده‏كنندگان سبك خراسانى به شمار مى‏رفت.

براى آگاهى بيش‏تر، مراجعه شود به رلغت‏نامه‏ى دهخدا، جلد 31، جزوه‏ى 166، ص 88 , تذكره‏ى مجمع‏الفصحاء، ج 2، صص 86 - 476 , گنج شايگان، ص 244 , تذكره‏ى مصطبه‏ى خراب، ص 97 , تذكره‏ى ريحانةالادب، ج 2، ص 356 , تذكره‏ى حديقةالشعرا، ج 2، صص 99 - 889. از اشعار اوست :

  اى عشقِ تو انداخته از بام، مرا طشت‏                ايّام دگرگون شد و دوران فلك گشت‏

چون باغ ارم خرّم و آهسته شد دشت‏                 بخرام و بزن جام و ميارام ز گلگشت

سال و محل تولد: سده ي سيزدهم -

تاج الشعراء شهاب اصفهانی

معرف:اوحدی (یکتا)، مجید-مجله وحید- سال۱۳۴۷-شماره۶۰

در شمارهء دهم مجلهء مفید وحید ذیل شعرای گمنام شرح مختصری بقلم‏ شاعر فاضل و گویندهء توانه آقای ذکائی بیضائی مدظله العالی مرقوم‏ رفته بود که با شوقی تمام خواندم و از اینکه حضرت معظم له شهاب را در ردیف شعرای گمنام قلمداد فرموده‏اند متعجب شدم.گرچه مرحوم رضا قلیخان‏ هدایت در مجمع الفصحاء و میرزا طاهر شعری(دیباچه نگار)در گنح شایگان‏ بتفصیل دربارهء صاحب ترجمه سخن رانده و قصایدی چند از آثار او را درج‏ نموده‏اند اما برای سهولت مراجعه خوانندگان تلخیصی از نوشته‏های آنان‏ را با عرض معذرت از جناب آقای بیضائی درین جا نقل میکنم.علاوه برآنچه‏ هدایت و دیباچه نگار ساخته و پرداخته‏اند شخصا اطلاعات دیگری از خاندان‏ او بویژه فرزندش مرحوم میرزا اسمعیل خان ثاقب کسب نموده‏ام که ذیلا بعرض‏ میرسد:

میرزا نصر الله شهاب اصفهانی یکی از مشاهیر سخن‏سرایان ایران‏ در دوران قاجار بوده که پدرانش همه اهل فضل و اکثر بشغل قضاوت لشکر اشتغال داشته‏اند.پس از طی مدارج در علوم متداول زمان بهمراهی یکی از اعمام خود که او نیز صاحب کمالات بوده بسال 1254 روی بتهران آورد و با اینکه در سنین شباب بود بواسطه علو مقام در فنون ادب و قوت طبع که‏ در سخن منظوم داشت ابتدا در دستگاه حاج میرزا آغاسی و سپس بدربار محمدشاه راه یافت-پادشاه قاجار مقدم او را گرامی شمرده و قریب‏ یکهزار تومان مرسوم برای وی مقرر داشت پس از چندی او را بلقب تاج-الشعرائی مفتخر نمود-چون نوبت سلطنت بناصر الدین شاه رسید میرزا- تقی‏خان امیر کبیر صدارت وقت مستمری ویرا امضاء کرد و او را بگفتن‏ مرثیت در مصیبت خامس آل عبا مأمور فرمود که در مجالس تعزیت خوانی‏ بکار رود او نیز چنین کرد و در حضرت صدارت عظمی محلی منیع و مقامی‏ رفیع یافت.

تاج الشعراء در انواع شعر خاصه قصیده استاد مسلم زمان خویش بود و قصاید او غالبا از صد بیت تجاوز میکرد و گاهی به دویست بیت نیز میرسید -از اغلب شعرای دربار برتبت مقدم بود و مخصوصا در طرز اداء شعر و پروراندن سخن بی‏نظیر مینمود-دیوانش بالغ بر شصت‏هزار بیت و من‏ نسخه آنرا در منزل فرزندش مرحوم میرزا اسمعیل‏خان متخلص به ثاقب دیدم‏ که بخط نستعلیق ریز بسیار خویش نوشته شده بود-جای تألیف است که با وجود تمکن و علیرغم اصرار و ابرامی که دوستان و آشنایان داشتند مرحوم‏ ثاقب بطبع کتاب شهاب حاضر نشد و بعد از فوتش هم اطلاعی ندارم که آیا دیوان در خاندان او موجود است یا نه.

تاج الشعراء در نهم شهر ذی حجه 1291 هجری قمری بسرای جاوید شتافت-جیحون شاعر نامی یزد تاریخ وفاتش را اینطور سروده است:

تاج الشعراء شهاب خیر الوصفه‏ در تاسع شهر حج فرو بست شفه‏ جیحون پی تاریخ گذشت از سر و گفت‏ لبیک زنان رفت بیوم العرفه

1291 3-1294

از مرحوم شهاب دو فرزند پسر می‏شناسم بنام میرزا حسن‏خان و میرزا- اسمعیل‏خان.میرزا حسن‏خان بجز شعر از کمالات پدر بی‏بهره نبود خط شکسته و نستعلیق ریز را بسیار خوش می‏نوشت-دیوان پدرش شهاب بخط او که در منزل برادرش میرزا اسمعیل‏خان مشاهده کردم-همچنین کتابی بنام‏ اندرزنامهء قابوس نزد این جانب موجود است که بخط شکسته خوش نوشته و بدینگونه رقم نموده:»...و انا عبد الذلیل میرزا حسن ابن مرحمت‏ پناه‏ تاج اشعراء غفرله»تاریخ کتابت جمعه نهم شهر شعبان 1295 هجری فرزند دیگرش میرزا اسمعیل‏خان متخلص به ثاقب است که نویسنده کرارا محضر او را چه در انجمن ادبی و چه در خانه مسکونی درک نموده‏ام او نیز دیوان شعری داشت حاوی قصیده و دیگر انواع شعر و از 20 هزار بیت تجاوز میکرد-ثاقب مردی متواضع خوش‏ محضر و شیرین‏کلام بود او هشتاد و نه‏ سال عمر کرد و در سال 1320 خورشیدی بلاعقب بسرای باقی رفت.

دربارهء اشعار تاج الشعراء خوانندگان عزیز را به گنج شایگان‏ تألیف دیباچه نگار(میرزا طاهر شعری)و جلد دوم مجمع الفصحاء احاله‏ میدهم و ابیاتی چند از فرزندش ثاقب که دیوان او بچاپ نرسیده ذیلا نقل‏ کرده بنوشته خویش پایان می‏بخشم:

ما را بجز از عشق تو پرداختنی نیست‏ مهر رخت ایمه ز دل انداختنی نیست‏ با جلوهء بالای تو سرو چمنی را سر از در دعوی دگر افراختنی نیست‏ از هجر رخ روشن و زلف سیه تو شام از سحر ثاقب بشناختنی نیست

و نیز

این عاشقان که تن ببلا پروریده‏اند از آب و خاک مهر و وفا آفریده‏اند یکباره دین و دل چو بسودای عشق دوست‏ بفروختند هردو جهان را خریده‏اند بی‏پرده دیده‏اند پس پرده هرچه هست‏ تا پردهء علابق هستی دریده‏اند

قطعه‏ای شیوا از آقای یکتا در رثاء«رهی»بدفتر مجله رسیده‏ که در شمارهء بعد چاپ خواهد شد.

سال و محل وفات: 1291هـ. ق.
زندگينامه: وی فرزند "ملا محمد" و متخلص به "شهاب" بود. او ملقب به "تاج‌‌الشعراء" اصل وي از "سميرم" بود. وي به "تهران" آمد و مورد توجه و عنايت "ميرزا آقاسي صدراعظم" و بعدها "امير كبير" و "ميرزا آقا خان نوري" قرارگرفت. وي عضو انجمن ادبي "ابوالفقراء" در "اصفهان" نيز بود. از او قصايد و قطعات متيني از خود به جاي گذاشته از احياگران "سبك خراساني" است. در "اصفهان" درگذشت. وي به دستور امير كبير دوازده مجلس از وقايع زندگي امام حسين(ع) را به نظم درآورد و «ديوان» شعري از او به جاي مانده است. گويا برادرزاده‌‌‌اش "طغرل" اشعار او را با تحريف، به نام خود مى خوانده است.

آثار: قصیده ها، قطعه ها و «ديوان»

منابع: از صبا تا نيما(1/79)، تذكرةالــقبور(146)،حــديقةا٠ ?شعراء( 2/889- 899)، الذريعه(9/522)، ريحانه(3/263- 264)، سبــك شنــاسي(3/348)، گنج شايگان(244- 333)، مجمع‌الفصحا(4/476- 486) لغت نامه(ذيل/تاج‌‌‌الشعراء)، المآثروالآثار(204)، يادگار(س 5، ش 1و2، ص144- 154)، مصطبه خراب(97).

__________________
دلش گرفت ...و جام شراب را برداشت
و مست شد ، عاشق شد ، طناب را برداشت؟
و قرص ماه تو و قرصهاي زردي كه ...
فقط گريست ... و ليوان آب را برداشت
همينكه خواست كه شك بين ِ ... خواست شك بين ِ...
خدا همان لحظه ، انتخاب را برداشت

نام شريفش ميرزا نصرالله وآبا واجدادش همه از فاضلان آگاه به منصب قضاوت عساكرمقربان درگاه هر شاه بوده اند او نيز به حكم پدر مهر پرور هم ره بي خردي بهشت وپي پيشروان خردمند برگرفت وبه تحصيل كمالات كمر همت بست ودر پس زانوي طلب نشست تا از علوم ضروريه وكمالات متداوله به قدر امكان اكتساب واقتباس نموده در سنه 1254 بدار الخلافه ري وپيشگاه حضرت كي درآمد به واسطه همراهي عم مكرم نخست شرف مجلس عالي فخر الفضلا دستورالوزرا حاجي ميرزا آقاسي ايرواني را دريافت وعرض مدايح كرد وملحي سزاوار جست وموظف ومنعم ومشرف ومكرم شد از آن خجسته آستان لقب تاج الشعرئي يافت.اقطاعي در وجه مقرري وي معين آمد وهر به مدتي چند از موطن ومسكن بدارالخلافه آمدي ومدحت گفتي ومقضي الوطر بازگشتي تا چنانكه عادت روزگار است آن روزگار بسر رفت وحضرت سلطان السلاطين شاهنشاه عهد ملك ناصرالدين پادشاه غازي بر تخت موروثي ملك برآمد به خاكپاي مبارك رسيد وتهنيتها گفته وانعامها گرفته به نظم مجلس چند مراثي در تعزيه سيدالشهدا عليه السلام مأمور شد ومنظوم كرد.علي الجمله از شعراي مقرر معين كثير الفضل بديع النظم اين دولت همايون است.اشعار بسيار وزن تقارب وقطعات وقصايد منظوم نموده كه همه در نهايت متانت است وكمال رزانت اگر چه ديوانش به تمامه حاضر نيست اين اشعارش در اين كتاب مرقوم مي شود:

قصيده

وله

در عيد ولادت حضرت علي بن ابيطالب(ع)

وله ايضاً

در تهنيت عيد غدير خم و مديح شاه اوليا (ع)

در نعت حضرت خاتم النبيين صلي الله عليه وآله

*روستای لاو جزء دهستان طلخونچه از بخش مرکزی مبارکه است در گذشته مناطق مبارکه  جزسمیرم بوده است.