نویسنده کتاب "ناصر طغرایی" از دبیران بازنشسته ریاضی و فیزیک شهرستان سمیرم است که دستی بر آتش تاریخ و ادبیات هم دارد و با نوشتن دست خطی کوتاه اما محبت‌آمیز، آن را به خبرنگار ایرنا تقدیم کرده است.
فرهنگ عامه سمیرم نوشتاری بلند در ۹ بخش به ضمیمه اسناد و تصاویر قدیمی از سمیرم و سمیرمی هاست و «سید احمد وکیلیان» در یادداشت ابتدایی آن با یادآوری بنیان نهادن مرکز فرهنگ مردم از سوی زنده یاد «انجوی شیرازی» برای پژوهش در فرهنگ مردمان ایران زمین، ناصر طغرایی و فعالیت‌ها و همکاری‌های دهه ۴۰ وی در این رابطه را برشمرده است.
مولف کتاب نیز در درگاه سخنی با خوانندگان می‌افزاید: هیچ عرصه‌ای از دانش به اندازه فرهنگ مردم بد فهمیده نشده است. تا جایی که بسیاری از مردم و حتی برخی از افراد تحصیلکرده نمی‌دانند که فرهنگ مردم مبحثی عقلی با حجمی بزرگ و جهانی از دانش است.
بخش نخست این مجموعه با عنوان "وجه تسمیه سمیرم و کشاورزی سنتی" تاریخ بنای این خطه را پنج هزار سال قبل از میلاد مسیح و بانی آن را «سام ابن ارم» می‌داند که بر اثر کثرت استعمال به سمیرم امروز تبدیل شده است.
در بخش دوم با عنوان “سمیرم در آیینه تاریخ” نوشته شده که این دیار دژی استوار میانه پارس و سپاهان بوده و سپس داستانی از رکن الدوله، دیلیمیان و داستان رهایی او از کتاب «تجارب الامم» به طور کامل نقل شده است.
در این کتاب نیز همچون برخی دیگر از کتاب‌های مرتبط با تاریخ سمیرم به نبرد دهم تیرماه سال ۱۳۲۲ این شعر معروف به سال غارتی بین قوای دولتی به فرماندهی سرهنگ شقاقی با نیروهای قشقایی و بویراحمدی به سرکردگی خسرو قشقایی و عبدالله ضرغام پور اشاره‌ای کوتاه شده است.
درباره شکل‌گیری محله‌ها و جمعیت فعلی سمیرم نیز از قول پیرمردان کهنسال آورده‌اند. بافت سنتی این شهر را هفت محله تشکیل می‌داده که هنوز هم رگه‌هایی از تعصب و قوم گرایی را در میان جوانان و حتی تحصیلکردگان آن به توان دید. محله هایی به نام‌های قلعه، خواجگان، دُلگر و پامنار، جنگل، دُهان و مستعلی و ماندگان به عنوان محله‌های اصلی نام برده شده و محله کوشک در شرق سمیرم نیز بعنوان محله‌ای ترکیبی از محله های دیگر عنوان شده است.
آداب و مراسم مخصوص تولد، ازدواج‌های نادیده عروس و داماد، مکتب خانه‌ها و مرگ و میر نیز در ادامه بیان شده‌اند.
در بخش پنجم با عنوان "هنر و ادبیات عامه" مشخص می‌شود که فرهنگ سمیرم تلفیقی از فرهنگ‌های متنوع لری، ترکی، تاجیکی و مهاجرانی است که از قدیم به سمیرم آمده‌اند. همچنین غیر از زبان این اقوام، زبان طنز اما نامتداولی بنام «زرگری» نیز کاربردهایی داشته است.
روایت خاطره هایی از "سکینه نادری" در دهه ۸۰ از جمله: قصه خاله سیسکه، آله زنگی و ماه پیشونی، خرس و ماهی جان، فاطمه ارّه و اژدها، عزیر و عزیزه و خرس و مُلا روباه و سپس مثل معروف کاسُلیمون با این بیت معروف که: «کاسلیمون و کاسلیمون/ توبره رِ بذار و ور تلنگون» هم هر چند طولانی اما خاطره انگیر است.
در فصل "هنرهای عامیانه" نمدمالی و ابزار آن و رقص های متداول سمیرم قدیم آورده شده که مهمترین آن رقص گروهی یا همان "چُپّی" است.
بازی های قدیمی: قاپ بازی، قام بازی، کیش بدر، کیلی میلی، شلاق بازی با کو، ریگ ده تای، هرنگ هرنگ، اسب چه رنگ و چاک چاک ماک.
آیین ها و جشن ها و باورهای عامیانه سمیرمی ها در کتاب برشمرده شده اند که خواندن و شنیدن تعدادی از آنها طنازانه و عامیانه است.
(برگرفته از سایت ایرنا)
